Tryag File Manager
Home
-
Turbo Force
Current Path :
/
home
/
cluster1
/
data
/
bu01
/
1121861
/
html
/
Proyecto-Nahuatl-ASR
/
Zacatlan-Tepetzintla
/
Transcripciones-finales
/
Upload File :
New :
File
Dir
/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/Proyecto-Nahuatl-ASR/Zacatlan-Tepetzintla/Transcripciones-finales/03_Tengo_Narra_EHH528_Inimilis-Historia-de-vida_2022-11-18-k_2024-01-22_FINAL.trs
<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?> <!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd"> <Trans scribe="Usuar" audio_filename="T642_Tengo_Narra_EHH528_Inimilis-Historia-de-vida_2022-11-18-k" version="18" version_date="240122"> <Speakers> <Speaker id="spk1" name="Esther Hernández Hernández" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/> </Speakers> <Episode> <Section type="report" startTime="0" endTime="740.123"> <Turn startTime="0" endTime="740.123" speaker="spk1"> <Sync time="0"/> A:xan name:chono:no:tsas, eh, den, de ka:mpa neh niwi:ts, neh niwi:ts de Popotowil, <Sync time="9.373"/> wa:n ompa name:chono:no:tsas ke:no:n o:twa:lpanohtahqueh, nich..., nochi ni:n, tlatopan..., n totlapano:lis. <Sync time="17.985"/> Eh, neh den, de tehwa:n tokni:wa:n, itmahtlaktli wa:n se:, eh, neh inmahtlaktli, de nochi n tikni:meh. <Sync time="28.55"/> Ompa Popotowil achtoh *cuando** o:tcha:nchi:wayah, a:mo, a:mo o:tpiayah, eh, n a:tl ma ehko n tocha:n, <Sync time="36.31"/> wili:ka o:tya:yah ta:tlakwiti:weh *hasta** a:te:ntli, ot..., mm, li..., mm, ka:mpa o:tya:yah i:to:ka:, a:titlan. <Sync time="43.634"/> O:twi:kayah n to..., tobu:rroh, wa:n o:t..., o:tkwa:li:kayah a:tl i:ka, i:ka n to..., totipots o:tkwa:lme:me:yah, i:ka tso:tsokol, ke:mania:n. <Sync time="56.652"/> Achtoh *hasta** achtoh *cuando** yakin no..., notahwa:n ompa o:ahsikeh, eh, <Sync time="62.728"/> nokni:wa:n o:..., o:pe:wkeh ne:ne:stiweh, ohkó:n tlayakayo:tl i:..., o:kpi:xqueh wa:n no:n, no:n ichpokatl, <Sync time="70.704"/> san o:yah xa:nki keh na:wi, na:wi xiwitl, ich n, ich n, n *escuela**. <Sync time="77.602"/> Wa:n noksiki:n ikni:meh nochi, nochi o:kintitla:nkeh ich se:, <Sync time="83.625"/> se: *escuela** pero okachi ya wehka, ompa o:moka:wayah, ompa o:tlakwa:yah, i:to:ka: *albergue**. <Sync time="88.929"/> ka:mpa o:ya:yah. Wa:n wehka, o:ya:yah wehka. A:mo ompa o:katkah, nochi nikni:meh ompa moka:wayah, ompa tlakwa:yah, ompa motlapa:kayah <Comment desc="Nótese que en los tres casos del imperfectivo no usa la o:-"/> <Sync time="97.342"/> Wa:n o:wa:la:yah *hasta, este, cada** chikwe:yitik, eh, nochi ohkó:n o..., o:yo:ltahkeh. <Sync time="105.438"/> *Hasta** ka:mpa o:ne:s i:n, nokni:w tle:n tlayakayo:tl de neh, eh, mah..., i:n..., i:to:ka:, eh, Gerardo wa:n yeh o:..., <Sync time="119.677"/> o:..., o:yah sa: na:wi xiwtil ompa, ich no:n, *este, escuela** we:yi wa:n yo:mo..., yo:wa:lmokwip para Popotowil. <Sync time="127.674"/> Ompa, ompa o:ya:ya *escuela** wa:n ompa neh yo:nipe:w no:yihki nio, neh ako <Comment desc="EHH siempre dice, parece, ako en lugar de akmo"/> o:niyah. <Sync time="133.234"/> Eh, ompa ich n albergue, neh sa: o:nmoka:w ompa Popotowil, wa:n ompa o:nya:ya *esc...* ompa o:nya:ya *escuela**. <Sync time="139.934"/> O:n..., pos o:n..., o:ntlatla:n de no:n, se:kihto:s ako o:nnihnin *hasta** Cuacuilan. <Sync time="146.551"/> Sa: o:nmoka:waya ompa Popotowil wa:n ompa o:nya:ya *escuela**. <Sync time="151.474"/> Neh *cuando** okachi n..., okachi ya n we:yihtsi:n nomamá:n ne:chno:no:tsa, <Sync time="156.087"/> mach neh de tsohtsokotsi:n *cuando** neh o:nine:s, o:n..., o:nine:s ikah, ikah <Comment desc="Habría que determinar la etimologia de ikah. Es diferente que i:ka, 'con'."/> bu:rrohkal. <Sync time="162.793"/> Ohkó:n o:ktowa:yah mach ikah bu:rrohkal *por que** ompa o:cha:n..., *bueno** ompa o:kochia i:n bu:rroh. <Sync time="169.155"/> Wa:n iktowa ach *cuando** o:nine:s, eh, nochi nokni:wa:n o:kinto:tokak ma ya:ka:n, <Sync time="174.388"/> *por que** neh *como** n mahtlaktli, pos, ya mi:keh koko:neh wa:n mi:keh pos, ki..., ikkakih nomamá:n, eh, ya mokokoa, eh, o:kinto:tokakeh wa:n <Sync time="183.403"/> o:..., yo:kahsito nopapá:n, wa:n *como* ako o:katka nosihtsi:n, eh, nopapá:n o:kika:n se:, se: *tijera**, <Sync time="191.489"/> wa:n o:k..., o:ktla:lih ma molo:ni wa:n i:ka o:kitik no..., no..., *este**, noxi:k. <Sync time="200.236"/> Eh, wa:n n ihkwa:k no:n, <Sync time="203.114"/> *este**, o:n..., o:..., iktowa nomamá:n, mach o:..., o:..., *cuando** neh o:nine:s, a:mo o:nkokoh <Comment desc="Este es de 1a persona, 'no le dolí'."/> , dió:n tsokotsi:n, dió:n tsokotsi:n. <Sync time="211.716"/> Yo:li:ka yo:n..., yo:nyo:ltah <Sync time="213.603"/> wa:n iktowa nomamá:n mach *cuando** yo:n..., yo:n.., xa mpiaya keh se:, o:me xiwitl. <Sync time="219.348"/> Eh, nopapá:n simi o:ne:chme:me:ya, simi o:ne:chtlasohtlaya, okachi ke noksiki nokni:wa:n. <Sync time="225.036"/> Eh, ohkó:n o:pano:tah n to:nalmeh, *hasta cuando** yo:nkalak m..., *primaria** ihkwa:k iktowa nomamá:n, <Sync time="232.697"/> mach, *este**, simi o:ncholowa:ya den kalihtik. A:mati tle:ka no:n ohkó:n o:nchi:waya, *pero** o:nya:ya i:cha:n noa:wi:tsi:n, nochipa inte:mo:ti:w, tle:noh ne:chmakas. <Sync time="242.002"/> Neh o:nya:ya *porque** noa:wi:tsi:n o:ne:chtlaokola:ya a:to:l, <Comment desc="Checar si las dos vocales son largas"/> o:ne:chtlaokola:ya tlakwal, o:ne:ctlaokola:ya, *este**, tle:nsá:, eh, tle:n o:kpiaya ich n i:cha:n. <Sync time="254.153"/> Iktowa nomamá:n, mach yeh *más** o:knikiskia ikpias kalihtik, tlakwal, noso a:to:l, noso ayohtli. <Sync time="262.448"/> Ayi:k o:wilia *porque** yeh nochipa o:tikitinimia, neh ayi:k inkilna:miki nomamá:n ma i <Comment desc="El 'i' es el verbo 'estar', aquí, entonces, 'que esté dentro de su casa'"/> kalihtik, dió:n nopapá:n. <Sync time="270.366"/> Nochipa o:katkah kiya:wak wa:n o:te:chka:wayah tose:l, neh san kilna:miki ot..., o:tyo:lkeh, o:tyo:lkeh, n tose:l. <Sync time="277.884"/> *Pero** nochipa n kalihtik ayi:k o:poliwia n tlakwal, san inmati nochipa o:ya:yah. <Sync time="282.754"/> Ki:sah tikititiweh wa:n ayi:k o:nkimitaya n *tons como** ayi:k o:nkimitaya neh o:nya:ya i:wa:n noa:wi:tsi:n. <Sync time="289.978"/> Wa:n yehwa o:ne:chtlaokola:ya tle:tle:nsá:. <Sync time="292.649"/> Se: to:nal noa:wi:tsi:n ne:chilwia, <Sync time="295.119"/> "Eh, [in]mitsmakas se: motlaxkal, *pero** a:mo ye itne:xtilia notla:tsi:n, motla:tsi:n, <Sync time="300.306"/> *porque** ne:chahwas. <Sync time="302.015"/> Wa:n neh o:ntsi:tskih n tlaxkal wa:n inwito:nihtiw wa:n sawilyeh, sawilyeh o:ki:sako notla:tsi:n. <Sync time="308.739"/> Wa:n o:ne:chitak wa:n ya *pues** tle:no:n okse: inchi:was, sa: o:ni:xpina:w wa:n o:niah n kalihtik. <Sync time="314.735"/> Wa:n o:ne:chahwak nomamá:n n ihkwa:k o:nahsik o:ne:chahwak, o:ne:chahwak tle:ka o:niah den kalihtik. <Sync time="321.068"/> Wa:n o:n..., ihkwa:k inkilna:miki xa mila:k o:ne:chkwitlaxtin. <Comment desc="El verbo es kwitlaxtima, kwitlax + tima el último el verbo tima (tema) de bañarse con vapor"/> <Sync time="325.618"/> Eh, tle:ko a:mo n..., o:nte:tla:kamat wa:n yo:..., ik[...] *desde** ihkwa:k akmo, akmo oksipa o:niyah i:cha:n noa:wi:tsi:n ke o:ne:chahwakeh. <Sync time="335.609"/> Wa:n ohkó:n o:nyo:ltah, wa:n ne:n kilna:niki, achtoh simi, simi in..., <Sync time="340.654"/> notahwa:n o:..., o:ne:chilwa:yah tle:ka inchi:wa ni:n, tle:ka inchi:wa ne:kah, simi o:ne:chahwayah. <Sync time="347.542"/> Tle:ka ah, neh a:mo n..., san o:nkatka *si no** o:nchi:waya tle:tle:nsá: o:nya:ya, <Sync time="352.963"/> te:cha:n n inki:xtia tle:nsá: machi:tehtli n niyoh intlati:tiki. <Sync time="359.098"/> San a:mo n kwa:ltik n kone:tl o:nkatka. <Sync time="362.122"/> O:pe:w n yo:li wa:n ohkó:n o:nya:ya ich, n ich n *primaria**, wa:n ompa o:ntlasohtlak, ye:n, <Sync time="369.842"/> ye:n, *libros** wa:n no: ompa yo:pe:w <Comment desc="EHH parece que siempre dice o:pe:n con la <w> final pronunciada como [n] pero por el momento seguimos escribiendo <w> para no tener variación ortográfica hablante por hablante"/> , mi:xto:ka, mi:xto:ka, n, <Sync time="373.373"/> i:n o:pe:w tlasa:lowa, wa:n o:ne:chpa:kta:ya inkimi:itas, inkimitas wa:n *hasta** o:nkintlamih no:chi n *libros** tle:n o:katka ompa ich i:n, i:n tlamachta:yatl <Comment desc="Checar si la última <a> es larga. Se ha dejada corta."/> . <Sync time="383.55"/> Wa:n no..., nochi o:nkimitaya, o:nkimitaya, o:nkimitaya, *casi** o:nkintlamih. <Sync time="387.763"/> Ihkwa:k o:ntlamih *noprimaria* yo:n..., yo:npano:k n *secundaria**. <Sync time="393.799"/> Ihkwa:k o:nkalak o:nnihnimia, eh, se: *hora** wa:n tlahko sika:n, wa:n o:ksika:n se: *hora**. O:niah o:ka:n. <Sync time="402.767"/> Achtoh o:niah Zoquitla, ompa o:nya:ya wa:n o:n..., n kilna:miki o:niktla:n *primer lugar** de, de tlamachta:yo:tl. <Sync time="411.299"/> O..., simi o:ntlasa:lowa:ya *pero** san tle:nsá: o:naha:yiya <Comment desc="El verbo es a:yi, reduplicado como aha:yi y en el imperfectivo aha:yiya"/> n kilna:miki nomamá:n ne:chilwa:ya <Comment desc="Se observa que consistemente sustituye <a:> por <ia:>"/> tle:ka. <Sync time="417.87"/> O..., simi n wili tlai:xmati de se:, se: *lado** wa:n de oksé: a:mo wili n te:tla:kamati. <Sync time="424.995"/> Wa:n no: ihkwa:k o:nkimi:xmat siki o:kilwa:yah mach *maquinitas**. <Sync time="429.188"/> Wa:n on..., kim..., o:n..., o:nka:naya siki, *este**, se: *cubeta** wa:n o:ntikia n xokotl o:nwika:ya n *escuela**. <Sync time="436.155"/> Wa:n ompa o:nnamakaya, wa:n ika o:nmotla:xtla:waya *nomaquinitas**. <Sync time="441.497"/> Wa:n ohkó:n, o:nya:ya san tle:nsá: keh o:nyohyo:lwa:ya inchi:was inki:sas. <Sync time="447.652"/> N tlahmah yo:ne:chpano:ltihkeh, eh, Ohtlatlan <Comment desc="Se ha dejado así como se pronuncia el pueblo llamado Otlatlán"/> . <Sync time="451.984"/> Wa:n ompa yo:..., oksipa yo:n..., yo:mopatlak *de, den, den** to..., n to..., *toescuela**. <Sync time="460.056"/> Ompa yo..., yo:pe:w ne:chne:xtiliah ohkó:n ne:chne:xtiliah, *hasta** yo:n..., yo:ntlamih n *escuela** ompa okachi wehka o:nnihnimia, ompa o:nnihnimia se: *hora** wa:n tlahko. <Sync time="470.134"/> An, ihkwa:k yo:n..., yo:npano:k ompa o:ne:chilwihkeh, <Sync time="474.505"/> *este**, mach yo:mpiaskia *den** kitas max inkalakis *bachiller**. <Sync time="479.907"/> Para ihkwa:k neh o:nkimilwih neh o:nnikia inkalakis. <Sync time="483.05"/> Wa:n nopapá:n o:ne:chilih, teh a:mo itkalakis, *porque** n siwa:meh yehwa:n a:mo ikpia de ya:skeh momachti:skeh okachi, <Sync time="490.294"/> eh, *porque** yehwa:n ya:skeh, kiwi:kas in..., intla:kaw, yehwa:n a:mo ikpiah *de* ya:skeh *escuela**. <Sync time="496.31"/> Wa:n neh inkilwa:ya p..., pero papá:n neh inniki nia:s *escuela**. <Sync time="500.047"/> Yeh o:ktowa:ya a:mo, teh ako tia:s. <Sync time="502.437"/> Wa:n sawilyeh ik ihkwa:k o:ehkok se:, se: tlamachta:ni wa:n te:chilia tla: itnikiskiah itkalakiskeh CONAFE. <Sync time="510.236"/> Ompa se: *programa** ka:mpa wili se:tlamachtia oksiki kokone:ntsitsi:n, <Sync time="515.261"/> para, *este**, se: kine:xtilis eh, <Sync time="518.958"/> keh *kinder**, pero okachi, okachi tsokopintsitsi:n koko:neh, keh na:wi:n san. <Sync time="524.875"/> Wa:n o:nkihtoh ke:mah, o:nkalak, wa:n o:ne:chwi:kak nopapa:n. <Sync time="530.257"/> O..., wa:n ohkó:n no:n, no:n por** se: xiwitl o:ne:chmakakeh de, o:nte:makaskia no:n *servicio** <Sync time="536.927"/> n..., nokse: xi..., no: ne:chmakaskiah ye:yi xiwitl de, de *beca** wa:n ika o:ntla:xtla:waskia *nobachiller**. <Sync time="543.815"/> Wa:n o:nkilwih nopapá:n itkonitas tla:mo intlami:s *nobachiller** i:k[a] o:nmotla:xtla:wilih. <Sync time="549.118"/> Wa:n i:ka o:nki:xtih *nobachiller**. <Sync time="551.25"/> Wa:n ohkó:n, *este**, ohkó:n no..., noni:nimilis, ich no..., *nojuventud**, o..., de noichpo:ch <Comment desc="Aquí la palabra que buscaba era noichpo:chyo"/> , ichpo:ch, *este**, o:niah de, den *escuela**. <Sync time="563.329"/> Wa:n ohko:k, <Comment desc="dice ohko:k en vez de ohkó:n"/> ohko:k te:no:no:tsah, *pues** achtoh *cuando** o:katkah nokni:wa:n, <Sync time="569.305"/> *casi** a:mo se: o:ktla:mih n *primaria**, no:chi o:ktlami:toh pero *hasta**, <Sync time="574.172"/> ich no:ksiki wehwe:yi a:ltipe:meh, ka:mpa ya te:ntokeh mi:k, <Sync time="578.307"/> mi:keh tlamachta:nih, ompa o:ktlami:toh n *imprimaria**, wa:n neh, <Sync time="582.249"/> o:ntlamih ompa ka:mpa, ka:mpa nocha:n [om]pa Popotowil. <Sync time="586.251"/> Wa:n na..., o:wilik o:niah *bachiller**, porque** a:xa:n ya katki n tipo:smeh, para wili se:yawi, se:wits. <Sync time="592.653"/> Wa:n o..., o:wilik o:n..., o:niah. <Sync time="595.399"/> Ihkwa:k o:nahsik nika:n ich n a:ltipe:tl, eh, San Miguel Tenango, <Sync time="600.86"/> *pues** yo..., yo:ne:chilih se: noa:wi:tsi:n, tla: niki n moka:was nika:n, *este**, inwa:n. <Sync time="607.351"/> Wa:n nomamá:n o:kilwih ke:mah, onka:n ma moka:wa onka:n name:choma:tla:nis, <Sync time="612.079"/> wa:n, *este** onka:n ma yawi n *escuela**. <Sync time="614.983"/> Wa:n on..., yo:pe:w niyoh nika:n, wa:n o:nki:xmat no..., nowe:weh neh xa: o:mpiaya, <Sync time="622.661"/> eh, okachihtsi:n keh, keh *dieciseis**, <Sync time="629.229"/> *dieciseis años, más o menos**, o:mpi:xtoya no:n, no:n xiwimeh, wa:n no:n, o:pe:w ninimi i:wa:n. <Sync time="635.956"/> Wa:n *hasta** a:xa:n itsinkateh. Ihkwa:k o:ne:chilwayah, <Sync time="640.365"/> *este**, ma, ma niyoh oksipa pa..., para Popotowil *porque**, <Sync time="644.774"/> yo:kmatiah impia no..., *novio**, wa:n nomamá:n a:mo o:knikia. <Sync time="650.154"/> Eh, wa:n neh o:nkihtoh a:mo, wa:n o:n..., o:nmochika:w nika:n, wa:n nika:n o:nmoka:w. <Sync time="655.514"/> Wa:n o:ntlamih n, n *bachiller**. <Sync time="658.458"/> Wa:n tsokotsi:n o:pano:k wa:n yo:nkalak para *enfermeria**. <Sync time="664.294"/> Wa:n o:ne:chki:xtih no..., a:xa:n no..., notla:ka:w. <Sync time="669.199"/> Eh, o:ne:chilih mach ne:ch..., ne:chihtlanis wa:n ne:chwi:kas. <Sync time="673.509"/> Wa:n dió:n o:ne:chihtlan, dió:n o:ne:chwi:kak, <Comment desc="risa"/> . <Sync time="676.952"/> San o:ne:ch..., o:ne:chilwih ma nki:sa, *porque**, o:knikia ma, ma nka:wa n *escuela**, o:nika:w. <Sync time="683.382"/> Wa:n yeh a:mo niman o:ne:chwi:kak, o:ne:chwi:kak *hasta** o:pano:k se:, se: xiwitl wa:n yo:ne:ch...., yo:ne:chwi:kak. <Sync time="691.06"/> Wa:n ohkó:n yo:niah yo:n..., yo:ntikitito, *pero** yo..., pos tlamantli, keh ke:n achtoh o:katka nokni:wa:n nochi o:moi:xtsakwila:yah i:wa:n notahwa:n, <Sync time="701.642"/> eh, o:kimi:xmowila:yah, eh, kimilwi:skeh ikpiah akah. <Sync time="705.952"/> N akah n intlawi:kal, wa:n neh a:mo o:ni:xpina:w, neh o:nkimilih <Sync time="709.926"/> neh impia akah wa:n nia:s, wa:n o:niah. Ayi:k keh o:nkimi:xmowilih, a:mati tle:ka. <Sync time="715.326"/> Wa:n o:niah, wa:n *hasta** a:xa:n pos, eh, o:..., o:ne:chma:pale:wih notlawi:kal, wa:n o:ne:chma:ki:xtih, wa:n a:xa:n, nika:n [i]tkateh. <Sync time="724.098"/> Eh, name:chono:no:tstos ni..., name:chono:no:tstok n i:n no..., notlano:no:tsal. <Sync time="732.061"/> Eh, neh de Popotowil, noto:ka: Esther Hernández Hernández. </Turn> </Section> </Episode> </Trans>