Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/zzRecordings-transcriptions_Transcriptions_2016-03-25/Material-culture/Tzina_MatCl_RMM302_kalkowit-madera-para-construccion-de-casas_2009-09-20-f_ed-2013-01-24.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="tahtol2" audio_filename="Tzina_MatCl_RMM303_kalkowit-madera-para-construccion-de-casas_2009-09-20-f" version="23" version_date="140326">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Jeremías Cabrera Ortiz" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Rubén Macario Martínez" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="950.440">
<Turn startTime="0" endTime="4.307" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
Mm, ama:n tine:chnohno:tsas,
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="4.307" endTime="6.357">
<Sync time="4.307"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="6.357" endTime="12.756">
<Sync time="6.357"/>
ke:man, ke:man moteki o:n kwawit.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="12.756" endTime="151.725">
<Sync time="12.756"/>
*Este**, nejó:n kowit tiktekih pero no: yetok sah katí:n, katí:n to:nal wa:n ihwa:k *cuando** yetok me:tsti
<Sync time="22.974"/>
*porque** komo tiktekih selik me:tsti entó:s yo:n kowit okwilowa,
<Sync time="27.485"/>
nejó:n kowit tiktekiskeh no: yetos katí:n to:nal wa:n katí:n me:tsti.
<Sync time="34.457"/>
Kowit tiktekih *solamente cuando** chika:wak me:tsti,
<Sync time="37.207"/>
*porque** komo tiktekkeh selik me:tsti entó:s n' kowit okwilowa
<Sync time="41.612"/>
wa:n komo okwilowak yo:n kowit, a:mo wehka:wa we..., a:mo wehka:wa *porque** ¿ke:yeh? yo:n okwilimeh pe:w[a] kita..., pe:wa kitekih, kitekih, kitekih *hasta** moka:wa *puro** kowtatix a sah.
<Sync time="54.779"/>
Oksé: n' kal..., *este**, kiniliah *cintas**, tein, tehwa:n tikiliah, *este, cintas** tein ka:mpa kita:liah de ne:n ta..., tatsakwil a, kwa:tatsakwil a.
<Sync time="65.57"/>
*Entonces** yehwa yo:n ka:mpa mokwa:se:wi:ti a ne:n anaykowit *o** kwoma:y..., kwoma:yxiwit *o** owasakat,
<Sync time="72.711"/>
entó:s n' ompa yo:n *tarro** tehwa:n tiktekih yo:n ohtat. Ohtat, tehwa:n tikiliah ohtat, mono:tsa n' ma:se:walkopa, ohtat,
<Sync time="80.18"/>
tiktekih no: etok me:tsti, *cuando** chika:wak me:tsti.
<Sync time="83.057"/>
*Porque** komo tiktekkeh selik me:tsti, a:mo te:chwehka:wa,
<Sync time="87.483"/>
pe:wa okwilowa, wa:n de yo:n okwilowa pe:wa paxi:ni ne:n itatixyo de n' *tarro**.
<Sync time="92.757"/>
Paxi:ni n' i..., n' itatixyo de yo:n *tarro**,
<Sync time="96.491"/>
*después** ¿ton *pasa:rowa**? Tehwa:n te:chma:lchi:wa ya *porque
<Sync time="100.544"/>
cada, cada, cada vez que** titakwa:tih ya n' pos nochi yo:n kowtatix, paxi:ni
<Sync time="106.094"/>
*sin que** ti..., *sin que** tikmatiskeh. *Sin que** tikmatiskeh *cuando** tehwa:n titakwahtokeh yo:n o:rah paxi:ni n' kowtatix.
<Sync time="112.459"/>
Entó:s yehwa yo:n no: moneki mah semi no: se: kipixtiw, se: kipixtiw, *este**, tamachi:lis *porque** yehwa yo:n nimitsilia neh ihwa:k *cuando** se: kitekiti n' kowit,
<Sync time="120.734"/>
*ya sea** kowit *o ya sea** n' *tarro** yo:n nochi kwi:ka n' iwi:kal *cuando** me:ts... me:tsti chika:waya,
<Sync time="127.197"/>
chika:wak me:tsti yo:n semi kwali.
<Sync time="129.798"/>
A:xka:n de n' oksé: *por ejemplo de** n' koma:yxiwit *o** anayx... anaykowxiwit o n' owasakat yo:n a:mo, yo:n a:mo, yo:n kwali tiktekis ke:man teh tiknekis *porque** yo:n a:mo tikihto:tih okwilowati, 
<Sync time="140.634"/>
yo:n *solamente** pala:ni, pero ... Pala:ni a:mo, a:mo okwilowa.
<Sync time="146.241"/>
Yehwa yo:n neh a:mo nikmati xa: okseki talna:miki:lis tikpia para t'ne:chtahtani:s.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="151.725" endTime="159.409">
<Sync time="151.725"/>
¿Koni tikwiti o:n kwowit? mmm, ama:n, eh, aha, ¿Koni tikwiti?
<Comment desc="Al tratar de hablar como los de la Sierra Norte, resulta solamente parcialmente entendible esta frase. Quizá preguntaba por donde se cortaba esa madera"/>

</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="159.409" endTime="339.842">
<Sync time="159.409"/>
Ke:mah. Nejó:n kowit ne: ke:man tikonkwiah tehwa:n wehka.
<Sync time="167.128"/>
Etok se: kowyoh de nika:n ka:mpa tehwa:n ticha:nchi:wah para ne: ke:meh se: *hora** wa:n tahko de ohti tinehnemih,
<Sync time="175.922"/>
yo:n kowit tiktekitih, *primero** tiktekih se: tonal, o:me to:nal tiktekitih, tiksentili:tih nochi yo:n kowit *parejo**
<Sync time="183.733"/>
wa:n ke:mah para m..., para e:yi to:nalika ya titayo:le:wah ya.
<Sync time="187.901"/>
Tikiyo:le:wah n' to... n' *tovecinos**, tokni:wa:n tein,
<Sync time="192.835"/>
tein iniwa:n, iniwa:n timo... iniwa:n kwaltsi:n timowi:kah, tein timoi:xmatih, *porque** nika:n tehwa:n toko... totalna:miki:lis nika:n tehwa:n San Miguel,
<Sync time="199.821"/>
timomakah, *este**, timoma:..., timoma:nawiah.
<Sync time="204.463"/>
*Cuando** tikchi:watih se: kali mah timonawati:ka:n sah nochi n' *tivecinos** tein nika:n San Miguel wa:n ke:mah wi:tseh,
<Sync time="211.804"/>
timomakah *mano** para tikwa:lkwiskeh n' tokow *o** para tiketsaskeh n' tocha:n, nochi timo..., timoma:nawiah *parejo**. 
<Sync time="218.386"/>
*Cuando** tikwitih *por ejemplo**... n' ekintsi:n niktekito ya n' kowit, niksentili:to a:xka:n wa:n mo:sta, o:me to:nal tiksentiliah para wi:ptika ke:mah tiks..., [tik]sakah ya.
<Sync time="227.168"/>
Seki kwi:kah kwa:kwehmeh, seki kwi:kah *caballos** 
<Sync time="231.34"/>
wa:n seki n' tokni:wa:n pos, tein a:mo kipia tapial kiniwi:ka ne:n, kina:kom..., *bueno** kini..., mah tikihto:kan tehwa:n kimpale:witi a, kinima:pale:witi a n' tokni:wa:n tein, tein kipiah tapialmeh.
<Sync time="241.453"/>
*Porque cuando** tikwitih, tikwitih se: kowit a:mo moneki *porque** tapial wa:n yehwa sah ne: ya:ti n' a:kin ia:xka kipia tikwi:kas oksé: n... oksé: tapale:wihkeh
<Sync time="249.42"/>
*porque cuando** ne:n ok ..., ne:n tapale:wihkeh kwa:lte:wila:na ne: tapial.
<Sync time="253.483"/>
wa:n ne:n tein a:kin ia:xka yeh kitstiwi:ts, ne: kikahchi:wtiwi:ts n' kowit, kwa:ltitilatsa n' kowit ne:n kwa:koweh *o caballo**,
<Sync time="260.425"/>
*entonces** kipia ke kitstiwi:ts para a:mo mokwa:tsihtsikowa *porque cada vez que** kwa:ltitilatsah n' kowit motsihtsikohtiwi:ts,
<Sync time="266.587"/>
ke:meh onkak ka:mpa... Onkak, kanah ika onkak ta:lkwa:it *o** kanah ika onkak kowte:n, kanah ika onkak tet,
<Sync time="271.9"/>
pos yo:n kowit mopihpilohtiwi:ts.
<Sync time="274.171"/>
Wa:n para a:mo motsihtsikohtiwa:las: entó:s ne: takwitapan ..., se: tein kwa:lte:wila:na n' tapial wa:n se: tein kwa:ltohtoka
<Sync time="279.934"/>
para kahchi:wtiwi:ts ne:n kowit wa:n ihkó:n, pos no: ne:si ke no: tama:... no: tama:nawia.
<Sync time="286.575"/>
*Después de** yo:n tiktamisakah n' tokow pos yeh nimitsiliah neh pe:wah tiktehkoltiah ya, tikchi:wah ya n' tocha:ntsi:n,
<Sync time="292.484"/>
para a:mo ke: ne: tikihto:tih pos te:chpale:wih tiksakakeh wa:n iwki a, yo:n kipia ke te:chmaka *mano** *desde**, te:chmaka *mano desde que** tikpe:walti:tih,
<Sync time="300.628"/>
*desde** ta:li:xmela:walis, kowsakalis, *este**, n' kalkechi:lis, *hasta** tami.
<Sync time="307.074"/>
Se:sepatika yowi *hasta siquiera** o:me to:nal, e:yi to:nal, na:wi to:nal te:chpale:wiah ne:n tokni:wa:n
<Sync time="312.826"/>
*porque** tehwa:n nika:n totalna:miki:lis tehwa:n tima:se:walmeh yehwa yo:n tikpiah, timoma:ma:nawiah, timoma:...,
<Sync time="318.635"/>
*Por ejemplo**, komo yekintsi:n ne:chpale:wihkeh para m..., para se: wi:p..., se: sempowalto:nal *o** se: tahkoxiwtika 'ketsati n' icha:ntsi:n pos tehwa:n no: ompa tiowih a.
<Sync time="328.142"/>
Tiowih sake:ra tio:me:n *o** tie:yi:n, tikpale:wi:tih, tikma:kepatih ya ne:n tokni:w tein te:chpale:wia.
<Sync time="332.476"/>
Yehwa yo:ni. A:mo nikmati okseki talna:miki:lis tikpia, 'ne:chtahtani, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="339.842" endTime="362.89">
<Sync time="339.842"/>
Kwa:k mm, pe:hki o:n kali, a:mo .... ¿Tein tikchi:wa kwa:k ti..., ti..., [ti]tla..., tik..., tikta:lwawa:na o:n, pan kwowtih? ¿Toni tikta:lia? ¿A:mo itah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="362.89" endTime="369.21">
<Sync time="362.89"/>
<Who nb="1"/>
A:mo *porque** ...

<Who nb="2"/>
A:mo timomachtia:, a:mo ti:k..., o:n kara...,
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="369.21" endTime="462.998">
<Sync time="369.21"/>
A:mo, eski tikmatis, *este**, yo:n *mismo** tehwa:n tiknemilihtiwih sah.
<Sync time="373.524"/>
Ke:mah. Sayoh tikitah se: kali ke:ní:w n' chihchi:wtok.
<Sync time="377.417"/>
A:mo moneki n' a:kin te:chmachti:ki:w. A:mo moneki n' a:kin te:chmachti:s, *sino que** tehwa:n tikitah se: kali ke:ní:w: n' chihchi:wtok.
<Sync time="383.133"/>
*Porque** tikmattokeh ya ke a:mo kwi:kati, *este**, a:mo kwi:kati mah tikihto:ka:n tehwa:n, *este**, n' tatili:nka:yo:meh n' ta:ltatsi:ntan, 
<Sync time="392.914"/>
sano ke yehwa n' kalikximeh yehwa sah n' kalikximeh se: kito:ka.
<Sync time="397.593"/>
Tikchi:wah ne:n ta:lichkwalis, mah tikihto:kan ta:lman..., ta:lmanis, ka:mpa ta:li:xmela:wa, 
<Sync time="401.947"/>
kipia ke tikchi:waskeh yo:n *porque** pos *importa** para a:mo moka:was i:x..., i:xtake:s sanoke eski i:xtamanis,
<Sync time="407.163"/>
sayoh, sayoh tikihtowah tehwa:n tiktachkwiliah n' kalikximeh.
<Sync time="411.052"/>
Na:wi kalikximeh *o hasta** chikwase:n kalikximeh, e:yi ni:nipaka.
<Sync time="415.742"/>
*Depende** no: ke:meh we:i n' kali eski. Komo tik..., tiketsah se: tocha:ntsi:n de, 
<Sync time="420.081"/>
de mahtak, mahtakti tamachi:w tikihto:ka:n tehwa:n, mahtakti *metro**,
<Sync time="424.574"/>
a:xka:n moi:xmati *metro, ne:, ne:ka *tiempo** tamachi:w katka.
<Sync time="428.36"/>
*Entonces** n' ompa yo:n tikihtowah, mahtakti, mahtakti tamachi:w, tikchi:watih n' tocha:ntsi:n de mahtakti tamachi:w,
<Sync time="435.058"/>
*entonces** kipia ke t'kalakili:tih e:yi kalikximeh. Se: nika:n, se: nika:n, se: ne: wa:n se: tatahko.
<Sync time="441.346"/>
Ni:nipaka
<Sync time="442.509"/>
Sepa nika:n se:, nika:n se: wa:n nika:n tatahko se:, entó:s kwi:kati chikwase:n kalikximeh.
<Sync time="447.648"/>
Yo:n chikwase:n kalikximeh, yehwa ya n' ka:mpa nimitsiliah ne:h ka:mpa kinkwa:tahta:liah ya n' okseki kowit, 
<Sync time="454.242"/>
para mokwa:se:wi:ti ya n' ompa ya ne:n ta:n..., n' tama:ma:nih ya mah tikihto:ka:n n' kwow..., *este**, n' kalkow..., kalkowtama:ma:nih ya, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="462.998" endTime="473.408">
<Sync time="462.998"/>
¿Iho:ni tiktama..., tiktamachi:wa para tikmati ika nepantah moka:wa o:me? ¿Ko:ni tiktamachi:wa? 
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="473.408" endTime="567.229">
<Sync time="473.408"/>
Mah tikihto:kan ka:mpa ..., para tikmatih ke tatahko moka:wak i:n.
<Sync time="477.425"/>
*Este**, tein tehwa:n, ne:..., ne:..., ne: ke:man a:mo tikwiah *metro**, ke:meh a:xka:n moi:xmati *metro**, tiktekiah se: kowit
<Sync time="485.372"/>
wa:n yo:n kowit ika mismo n' toma:wa:n tiktamachi:wayah, 
<Sync time="488.709"/>
mah tikihto:ka:n, ke:meh a:xka:n tikihtowah tehwa:n tikma:kpalwia:yah, 
<Sync time="492.201"/>
tikma:kpa..., tikma:kpalwia:yah, tiktalia:yah se: *metro** tiktali:liah ma:kwi:l, ma:kwi:l ma:kpal.
<Sync time="498.637"/>
Yehwa n' a:man kihtowah, kihtowah ne:n koyo:tahto:l *cuartas**,
<Sync time="503.344"/>
pero ne:ka *tiempo** a:mo *cuarta** moi:xmatia, ne:ka *tiempo** moi:xmatia ma:kpal.
<Sync time="506.803"/>
T'ta:lilia:yah, tikta:lia:yah *este**, mah tikihto:kan tehwa:n tikta:liah ma:kwi:l ma:kpal.
<Sync time="513.338"/>
Yo:n ma:kwi:l ma:kpal yehwa ya n' tikihtowah tehwa:n, *este**, se: *metro** ya,
<Sync time="519.454"/>
yehwa yo:n ika t'tamachi:wayah wa:n komo a:mo tikwiah *vara**, yo:n *vara** tikihtowah tehwa:n mokwia de na:wi ma:kpal ika na:wi mahpil,
<Sync time="527.866"/>
entó:s yo:n a:mo moi:xmatia *metro**, yo:n moi:xmatia, tikihtowa:yah tehwa:n *vara**.
<Sync time="532.646"/>
Tiketsatitsatih se: kali, *no pos**, tikihtowa:yah ne:ka, ne:ka *tiempo** kihtowa:yah n' to..., n' to..., n' towe:ita:twa:n, kihtowa:yah,
<Sync time="538.182"/>
tiketsatsih se: kali de, de chikwase:n *vara o** tikchi:watih se: tokal[i], se: tocha:ntsi:n de mahtakti *vara**,
<Sync time="545.503"/>
pero yo:n *vara** kihtowa:yah yehwa n' na:wi, na:wi ma:kpal ika na:wi mahpil.
<Sync time="549.9"/>
Wa:n se: *metro** kwi:ka ma:kwi:l mak..., ma:kwi:l mah..., ma:kpal ika, yehwa ya n' kihtowah se: *metro**, *cien centímetros**.
<Sync time="560.793"/>
Yehwa ya n' tehwa:n tikihtowah se:, se: *metro.** Pero tehwa:n tikihtowa:yah ne:ka *tiempo** pos tikma:kpalwia:yah, 
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="567.229" endTime="572.802">
<Sync time="567.229"/>
<Who nb="1"/>
Ma:kwi:l.
<Who nb="2"/>
ma:kwi:l ma:kpkal katka yehwa t'kihtowah tehwa:n *cinco cuartas**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="572.802" endTime="578.69">
<Sync time="572.802"/>
Niman a:mo tino:tsaya totio:tsin 
<Comment desc="Escrito como de Oapan, Guerrero, donde se palataliza la /t/ antes de /i/"/>
 para kwa:k o:n ..., para a:mo
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="578.69" endTime="672.137">
<Sync time="578.69"/>
*Este**, yo:n talna:mikilis *todavía** mowi:ka a:x..., *hasta** a:xka:n ok *todavía** moelna:miki ok yo:n, tami n' kaltsi:n, *por ej...**, mah tikihto:kan tima:tankeh ya i:n kali ....
<Sync time="588.936"/>
Tima:tankeh ya i:n kali, *antes que** tiktatatili:skeh *o** antes que** n' ompa ticha:nchi:waskeh, *primero** tikno:tsah tiki..., tikno:tsaskeh tokompa:leh se: *tocompadre**.
<Sync time="596.831"/>
Yo:n *tocompadre** tikiliah. "¿*Sabes que?** Ne:ch..., ne:ch..., xne:chcru:s..., xne:chkru:skechili nocha:n para mah ki:sa tatio:chi:wal n' kaltsi:n.
<Sync time="605.271"/>
Entó:s ne:n *tocompadre** ki..., tikte:mowah, kikwiti a, kite:chihchi:waltia ya n' *cruz**, sa:ntakru:stsi:n 
<Sync time="611.873"/>
wa:n kwi:ka iwa:n ne:n totio:tsi:n. N' totio:tsi:n para mah ki..., para mah kite:tio:chi:walti:ti a ompa ne:n tio:pan,
<Sync time="620.985"/>
entó:s kite:tio:chi:waltia, ompa ke:mah te:chwa:lkwilia ya.
<Sync time="625.476"/>
Te:chwa:lkwilia ya pero yo:n tatio:chi:wal a n' tikihtowah tehwa:n, entó:s ompa yo:n kikechili:kih tikihtowah tehwa:n, kikru:s..., kikru:skechili:kih
<Sync time="632.784"/>
Ompa ke:mah, *de una vez que** panowaya yo:n..., yo:n..., yo:n tatio:chi:walis, ompa ke:mah kwali tikalakih a.
<Sync time="638.784"/>
Tikalakitih ya, t'tatatiliah ya, ompa timo..., ompa timo..., ompa timopale:wiah ya *pues**, yehwa yo:ni nejó:n.
<Sync time="644.324"/>
Nejó:n talna:miki:lis *todavía hasta** a:xka:n, pos *todavía** moelna:miktiw ok *porque**
<Sync time="648.454"/>
a:mo wel moelka:wa yo:n talna:miki:lis *sino que** yo:n *desde..., desde** ne:ka *tiempo** to..., to..., tota..., tote:iskaltihka:wa:n, *toabuelitos**, towe:ita:twa:n te:chka:wilihte:wkeh yo:n talna:miki:lis
<Sync time="659.795"/>
pos *hasta** a:xka:n *todavía** tikelna:mikih,
<Sync time="662.159"/>
tein, tein tikneltokah neli ika nochi n' toyo:lo wa:n tein a:mo *pues** iwkó:n panowa ya,
<Sync time="666.311"/>
ke:mah, yehwa yo:n.
<Sync time="668.119"/>
Oksé: talna:miki:lis xa: tikpia tine:chtahtani:s, ¡'ne:chtahtani!
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="672.137" endTime="683.967">
<Sync time="672.137"/>
Mm, kwa:ko:n pa:..., pa:..., pa..., *moco..., compadre de** o:n kali, ¿toni kwi:ka para kali?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="683.967" endTime="747.028">
<Sync time="683.967"/>
*Este**, kwi:ka, *cuando antes de que, antes de que** kiketsati:w yo:n sa:ntah kru:stsi:n, kwi:ka tatio:chi:wala:tsí:n wa:n kwi:ka xo:chitsí:n.
<Sync time="693.521"/>
*Primero** kitachihchi:wi:tih ne:n ka:mpa sa:nta kru:stsi:n kiketsatih kitachihchi:wiah ika chamakih
<Sync time="699.412"/>
wa:n kwi:ka tekolkaxit wa:n kopaltsi:n wa:n tekoltsi:n para kipopo:chwiah. *Primero** tapopo:chwiah nochi, nochi n' ke:meh yetok
<Sync time="709.343"/>
wa:n ke:mah ka:mpa ne: ki..., [ki]ketsatih ya sa:nta kru:s tapopo:chwiah wa:n kitachihchi:wiah kwaltsi:n ika chamakih, kwaltsi:n [...]. Ompa ke:mah 'ketsah ya xo:chia:ketsal
<Sync time="717.922"/>
wa:n ompa ke:mah de xo:chia:ketsal, 'ketsatih sa:nta cru:s wa:n kichi:wiliah se: *rosario**.
<Sync time="722.721"/>
Yo:n *rosario kitaresa:rowiliah** mah tikihto:ka:n yehwa n' tehwa:n ki..., ki..., kima:ktiliah ya ne:n,
<Sync time="728.971"/>
kima:ktili:tih ya n' a:kin ia:xka n' icha:ntsi:n pero a:mo iwki sah, kima:ktili:tih pero ika ne:n tio:tahto:l tikihtowah tehwa:n, eh.
<Sync time="735.614"/>
Tio:tahto:l yehwa n' tein totio:tsi:n italna:miki:lis, yehwa yo:ni.
<Sync time="741.082"/>
Ke:mah yehwa yo:n, yehwa yo:n talna:miki:lis tehwa:n nika:n .... *Bueno** yo:n talna:miki:lis tikpiah nika:n tehwa:n tima:se:walmeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="747.028" endTime="748.97">
<Sync time="747.028"/>
¿Toni nokwa? 
<Comment desc="Aquí aunque Jeremías utiliza la forma correcta de la Sierra Norte, toni, usa el impersonal nokwa de Guerrero. En la Sierra Norte dicen toni se: kikwa"/>

</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="748.97" endTime="853.277">
<Sync time="748.97"/>
*Pues** miak nekwehmolo:lis *cuando** yo:n tehwa:n tikihtowah, *este**, tik..., te:ch..., tikchi:watih yo:n ilwitsi:n ...
<Sync time="755.778"/>
*Porque** tehwa:n tikihtowah se: ilwitsi:n, se: talna:miki:lis de wehka:wkayo:t to..., to..., *toabue...**, towe:ita:twa:n, 
<Sync time="761.552"/>
kipia ke tikinchihchi:wah pio:tsitsi:n, *siempre casi** nika:n tehwa:n mowi:ka *más** pio..., pio:nakat.
<Sync time="769.059"/>
Ne: ke:man, pos *cuando** ne: ke:man onkayah piomeh de, de, de kowtah tikihtowah tehwa:n, pos a:mo kinkowayah ke:meh a:xka:n nochi kinkowah pio... piomeh tein *de granja**,
<Sync time="778.925"/>
Ne:ka *tiempo** tehwa:n tikin..., kinte:kayah n' towe:ita:twa:n, towe:ina:wa:n pio:tsitsi:n
<Sync time="783.903"/>
pos sayoh ompa kintila:nah wa:n kinimihmiktiah wa:n kichi:wah ya yo:n tapalo:l 
<Sync time="787.675"/>
para takwa n' tokompa:dreh wa:n a:mo sayoh tokompa:dreh takwa:ti, sanoke takwa:tih nochi n' *invitados** tein kiniwa:lkwi te:kompa:dreh
<Sync time="793.657"/>
*aparte** ne:n a:ki:n i:n..., de, de miak pa:kilis a, ne:n a:kin icha:n no: kin..., no: kin..., no: kinyo:le:wa o:me e:yi *icompadres**, o:me, e:yi i..., ikalpanohka:wa:n
<Sync time="804.944"/>
wa:n n' oksé: ne:n tein ne: *te:compadrito** tein kwa:lkwi sa:nta kru:stsi:n yeh no: kwa:lkwi n' i:..., n' *iamigos, icompadres,
<Sync time="813.958"/>
hasta a veces, hasta** kwa:lkwi, *este**, tatsotsonanih, kichi:wah se: pa:kilis.
<Sync time="818.055"/>
¿Ke:yeh yo:n pa:kilis? 
<Sync time="819.595"/>
*Porque** mowelita ne:n tokni:w ke kiketsak a n' ikalekawiltsi:n, kimattok, pos, kwali moka:w
<Sync time="826.636"/>
wa:n yo:n talna:miki:lis, yo:n talna:miki:lis tikpia tehwa:n pos *porque**, pos para a:mo, mah tikihto:ka:n tehwa:n mah ti..., mah kitaka:n tokni:wa:n ke ika miak pa:kilis tikin..., tikin..., tikin..., tikinselia.
<Sync time="837.953"/>
Ika miak pa:kilis tikseliah santa kru:stsi:n, ika miak pa:kilis tik..., tikseliah ne:n to:..., n' *tocompadrito**.
<Sync time="843.196"/>
Yehwa yo:n nejó:n talna:miki:lis nika:n tehwa:n tikpiah n' tima:se:walmeh. Ke:mah
<Sync time="847.548"/>
A:mo nikmati ¿oksé: talna:miki:lis tikpia tine:chtahtani:s?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="853.277" endTime="863.759">
<Sync time="853.277"/>
Mm, ipan ite:nok
<Comment desc="Jeremías dice ite:nok e ite:n por lo que se dice ite:noh en la Sierra Norte de Puebla"/>
 o:n kali, ¿ke:yeh mota:lia o:n ihkó:n we:i ite:n o:n kali?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="863.759" endTime="940.475">
<Sync time="863.759"/>
¡Ah! Yo:ni, tehwa:n tikihtowah ite:n..., itate:n..., itate:ntatsakwil.
<Sync time="868.699"/>
Yo:n para a:mo no: ..., *por..., porque** mah tikihto:ka:n tehwa:n *cuando** tikta:liah n' to..., totsi:ntsakwil,
<Sync time="874.784"/>
*ya sea de** xo:no:kowit, *o ya sea de** kwomimil *o ya sea, este**,..., mah tikihto:ka:n *tablas**, ke:meh a:xka:n moi:xmati *tablas**.
<Sync time="883.642"/>
Yo:n tikta:liliah ne:n ite:ntatsakwil wehka ihwa:k *cuando** kiowi a:mo a:paliwi.
<Sync time="890.026"/>
*Porque** komo ..., ton *pasa:ro:s** mah tikihto:ka:n: nikchi:wak a nocha:ntsi:n, pero mah tikihto:ka:n telte:ntsikitsi:n kali,
<Sync time="896.588"/>
entó:s *cuando** pe:wa wa:la:ti n' kiowit, entó:s pe:wa taa:paliwi
<Sync time="901.005"/>
wa:n ke:meh tikmattokeh, ke *puro** kowit sah mah tikihto:ka:n tehwa:n *ya sea, este**, tatsakwil de, de ohtat *o** tatsakwil de xo:no:kowit *o** tatsakwil *de tablas**,
<Sync time="911.318"/>
*entonces** yo:n pe:wa a:paliwi wa:n de a:paliwi pe:wa pala:ni.
<Sync time="915.96"/>
*Entonces des..., des..., después de** yo:n pos te:ch..., te:ch..., te:chma:lchi:wa ya tehwa:n *porque** pe:wa pala:ni 
<Sync time="922.632"/>
wa:n tikmattokeh *pues que, que** ..., ika miak, ika miak, *ora** mah tikihto:ka:n ika miak owihka:yo:t para tikchihchi:wah yo:n tokalekawiltsi:n wa:n *por eso** tehwa:n semi tiknehmachpiah se: kali. 
<Sync time="931.99"/>
*Porque** komo a:mo kali a:mo tietoskeh kwaltsi:n.
<Sync time="935.599"/>
Eh, yehwa yo:n tehwa:n tikihtowah.
<Sync time="938.273"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="940.475" endTime="950.440">
<Sync time="940.475"/>
<Who nb="1"/>
¿Yehwa sah? Mm, kwali.
<Who nb="2"/>
¿Yehwa sah? *Bueno**.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>