Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/usuarios/eleuterio/Transcripciones-archivo-muerto/Tzina_Agric_RMM303_tatooka-siembra-de-maiz_2009-09-20-g_parcial.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="tahtol2" audio_filename="Tzinacapan_Relato_Ruben-Macario_Testimonio-tatooka_20-09-09-g" version="20" version_date="111116">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Jeremías Cabrera Ortiz" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Rubén Macario Martínez" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="2437.392">
<Turn startTime="0" endTime="2.27" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
*Bueno.**
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2.27" endTime="4.18">
<Sync time="2.27"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="4.18" endTime="8.911">
<Sync time="4.18"/>
Tine:chno:tsas ama:n, tine:chnohno:tsas de o:n ...,
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="8.911" endTime="11.627">
<Sync time="8.911"/>
<Who nb="1"/>
De tato:k. De tato:k.
<Who nb="2"/>
tato:k De tato:k.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="11.627" endTime="851.086">
<Sync time="11.627"/>
*Bueno, este**, x'kita nika:n tehwa:n tima:se:walmeh timotekipanowah ika n' totato:ktsi:n
<Sync time="20.183"/>
*porque** nejó:n tato:ktsi:n tehwa:n tikihtowah, *pues**,
<Sync time="24.669"/>
ika yo:n timoi:xpano:ltiah n' tehwa:n tima:se:walmeh.
<Sync time="28.858"/>
'Kitaka:n *cuando** tehwa:n titato:kah no: etok me:tsti sah katí:n me:tsti titato:katih.
<Sync time="33.809"/>
Tehwa:n tikuih me:tsti *solamente** titato:kah de diciembre para ne:.
<Sync time="38.506"/>
Diciembre, enero, febrero, *hasta** marzo, *último** me:tsti yo:n t'tato:kah tehwa:n, iyoh ya.
<Sync time="47.096"/>
*Pero antes de que** titato:kaskeh, *primero** titai:xme:wah mah tikihto:ka:n. Ne:ka, ne:ka *tiempo** tehwa:n tote:iskaltihka:wa:n, towe:ita:twa:n kichi:wayah.
<Sync time="58.14"/>
Tekitiah ika, ika, ika yo:n, ika *yunta**.
<Sync time="63.133"/>
Tapialmeh kintekiti:ltia:yah.
<Sync time="66.624"/>
Kimattokeh ya no: n' tokni:wa:n, ke:mani..., ke:mania:n, *este**, n' pe:was
<Comment desc="Por equivocación dijo chipe:was en lugar de pe:was"/>
 yo:n chi:walis, pos,
<Sync time="72.675"/>
tita..., *primero** t'tawi:tekih, *primero* titawi:tekih.
<Sync time="77.16"/>
*Después** de titawi:tekih,
<Sync time="79.234"/>
t'tai:xololowah,
<Sync time="81.836"/>
tiki:xololowah nochi n' tahsol, *parejo** tikahchi:wah n' tahsol de n', de n', ka:mpa t'tato:katih.
<Sync time="87.02"/>
*Después** t'tamii:xololowah, ke:mah tikalakiah ya ne:n,
<Sync time="90.447"/>
tehwa:n tikihtowah *arado**.
<Sync time="93.409"/>
*Más, más** moi:xmati *yunta** de n', de n' kua:kuehmeh.
<Sync time="97.598"/>
Tami..., titami..., titami t'tai:x..., t'tai:xma:yawih ika ne:n *yunta**,
<Sync time="102.166"/>
ompa ke:mah tik..., te..., 
<Comment desc="Quizá iba a decir pe:wa"/>
 tikte:mowah ya *semilla** de n' tao:l, xina:chtsi:n tikihtowah tehwa:n de n' tao:l,
<Sync time="107.011"/>
xina:chtao:l. Pero yo:n xina:chtao:l a:mo iwki sah.
<Sync time="112.131"/>
*Primero** tiowih tiko:yatih,
<Sync time="114.12"/>
tikoya:h wa:n tikihitah nochi tein más kuahkuali tao:ltsi:n, a:mo tikuih tein yo:n yo:lpan...,
<Sync time="119.219"/>
yo:lpan..., *este**, [yo:lpam]pahpalaktik, *o** yo:lpampoxkaw *porque** onkak tao:ltsi:n, onkak yo:lpampalaktik *o** yo:lpampoxkaw
<Sync time="125.016"/>
*porque** yo:n i:pa ne:nkah t'ta:li:tih, a:mo ixwati:w.
<Comment desc="Nota el uso de -ti:w el direccional"/>

<Sync time="128.232"/>
*Primero** tiko:yah n' tao:ltsi:n, tikihitah wa:n tiko:yah, yo:n xina:ch.
<Sync time="133.035"/>
*Después** de tiko:yah, tika:pachowah.
<Sync time="135.955"/>
Tika:pachowah, pero a:mo *porque** tika:pachohkeh wa:n iwki a,
<Sync time="139.573"/>
*Primero** yo:n tikte:chi:waltiah, tikihtowah tehwa:n t'te:tio:chi:waltiah
<Sync time="143.635"/>
mm, xina:chtsi:n de n' tao:ltsi:n wa:n t'tahtaniliah n' totahtsi:n dios
<Sync time="147.676"/>
ka:mpa yeh no: te:ch...,
<Sync time="149.728"/>
mah te:chtayo:koli kualtsi:n nejó:n, nejó:n, *este**, tatio:chi:walis de n', de n' toxina:ch.
<Sync time="156.498"/>
Tiko:yah wa:n ompa ke:mah tikte:tio:chi:waltiah.
<Sync time="160.793"/>
*Después** t'te:tio:chi:waltiah tiktah..., t'tahtaniliah n' totahtsi:n dios ika n' popo:ch.
<Sync time="165.966"/>
Kipopo:chwiah ne:n tao:ltsi:n
<Sync time="169.393"/>
wa:n de t'popo:chwiah pe:wa tik..., t'tahtaniliah n' totahtsi:n dios n' tatio:chi:walis
<Sync time="174.831"/>
ke mah a:mo ne:nkah yo:n tato:k, *porque** tikmattokeh tehwa:n ke ka:nachi a:mo tikalaki:tih de tomi:n.
<Sync time="181.77"/>
*Entonces** de ompa yo:n tik..., tikto:katih ya.
<Sync time="184.796"/>
Tikwi:kah ya, pero tikmattokeh tatio:chi:walis, tatio:chi:waloh
<Comment desc="Parece ser un uso algo idiosincrático de la terminación -yoh"/>
 ya yo:n tao:ltsi:n, ke:meh eskia kitio:chi:w a n' todio:s, *este**, n' to..., totio:tsi:n.
<Sync time="191.63"/>
*Entonces** ompa tikto:katih ya
<Sync time="195.227"/>
tikinyo:le:wa *siquiera** o:me e:i tokni:wa:n no: tein te:ch..., 
<Sync time="197.868"/>
te:chma:nawiah *porque a ve**..., se: sepa tehwa:n timoma:nawiah no: nika:n ika tato:kalis. Ihkó:n ke:meh tikihtowah tehwa:n tik...,
<Sync time="203.711"/>
tikchi:wah se: chi:walis kipia ke timosen..., timoseno:tsah n' *tivecinos o ya sea n' toparientes, tovecinos, toamigos**
<Sync time="212.364"/>
kipia ke tikino:tsah wa:n te:chmakah yo:n *mano**.
<Sync time="215.771"/>
En..., entó:s ompa yo:n ke:mah yowih timoi:xeheko:ltiah ke:ní:w tikta:li:skeh ne:n pa:nti.
<Sync time="223.937"/>
*Entonces** ompa ke:mah taeka:nte:wa se:
<Sync time="228.126"/>
wa:n pos tikihto:tih t'tachkuatiw tikuih, tikuih yo:n xina:ch wa:n
<Sync time="232.782"/>
*cada, cada, cada** se:..., *cada** se:meh de tehwa:n
<Sync time="235.977"/>
timota:liliah yo:n xina:chtsi:n ika se:,
<Sync time="239.51"/>
ika se: teisá: ihkó:n *bolsa o morra:ltsi:n** wa:n ke:mah yo:n xina:ch..., wa:n ke:mah *cada quien** kikui n' i:...,
<Sync time="245.772"/>
n' ikowi..., i..., tehwa:n tikiliah ikowitso:k.
<Sync time="248.946"/>
Kiliah kuow..., kuowtok. Entó:s yo:n kuowto:k,
<Sync time="253.474"/>
pero yeh ne: ki..., n' a:kin tato:kati yehwa:n kimattiwih ya ka:nachi, ka:nachi de wehka.
<Sync time="257.853"/>
Ke:meh de pata:wak *tanto** ke:meh de ma:wehka.
<Sync time="260.71"/>
Tikmattokeh ya po..., mah tikihto:ka:n tehwa:n, taeka:na, a:kin taeka:nte:wati yeh keka:nte:wati, taeka:nte:wati ika n' ipa:nti
<Sync time="267.628"/>
tein takuitapan yowih ya kitstiwih ya ne: ke:n ke:ní:w tachkuatiw n' a:kin taeka:na.
<Sync time="271.965"/>
Tikto:kah semi, semi ma:wehka de na:wi ma:kpal.
<Sync time="276.611"/>
Tehwa:n nika:n tikihtowah *ochenta centímetros**,
<Sync time="279.087"/>
na:wi ma:kpal de, de ma:wehka.
<Sync time="282.98"/>
Wa:n de pata:wak, de pata:wak tikta:liah, *este**, ma:kui:l ma:kpal.
<Sync time="290.914"/>
Kihtowah se: me:troh, se: me:troh.
<Sync time="294.955"/>
Se: me:troh a:mo semi wehka, entó:s yehwa yo:n tikitstiwih tehwa:n
<Sync time="298.679"/>
*hasta** tiki:satih newí:n *[has]ta** tiki:satih tate:noh, ka:mpa tiki:satih ya yo:n pa:nti
<Sync time="303.587"/>
tein takuitapan yowi, tein takuitapan yowi, tein takuitapan yowi tato:ktiw yeh, 
<Sync time="308.157"/>
yehwa sepa mowa:lkepte:wa, yeh taeka:ntiwi:ts a.
<Sync time="310.717"/>
Pero taeka:ntiwi:ts, kitstiwi:ts a ka:mpa yahki.
<Sync time="313.298"/>
Yeh kitstiwi:ts ka:nikawí:n yahki para ompa sepa mowa:lkepte:was yeh kitstiwi:ts a. Wa:n tein tayeka:nak sentakuitapan sepa, sepa wi:tsa.
<Sync time="321.628"/>
Ki:saki sepa yeh, sepa yeh mokepte:wa. Ihkó:n timo..., timokui:kuitiwih, timokui:kuitiwih ihkó:n, *hasta** tima:tamih.
<Sync time="328.377"/>
*Después** de yo:n tima:tamih n' ti..., tato:kalis, tikchiah *siquiera** se:,
<Sync time="335.697"/>
se: me:tsti, se: me:tstika.
<Sync time="340.288"/>
Pero *antes** de yo:n se: metstika, *primero** tiowih tik..., titatoka:tih ya, *o** chikue:i to:nal *o** kaxto:l to:nal
<Sync time="345.846"/>
tikekpo:tih ya n' tehwa:n tikihtowah, tikekpo:tih ya. ¿Tikmatis toni tikihto:snekih? *Tikresembra:ro:tih** ke:meh kihtowa n' koyo:tahto:l n' a:man. Ne:ka *tiempo** tehwa:n tima:se:walmeh tik..., tikekpo:tih ya.
<Sync time="355.388"/>
Yo:n tikekpo:tih ki..., yehwa: tikihtowah n' a:man n' koyo:tahto:l ke tikresembra:ro:tih, pero tehwa:n tikihtowah tikekpo:tih.
<Sync time="360.801"/>
Ka:mpa poliwtok tikta:liah se: *mata** de, de tao:l
<Sync time="364.401"/>
wa:n ka:mpa poliwtok o:me t'ta:liah e:yi,
<Sync time="366.75"/>
*o** o:me tao:l para tikmahxitiah ma:kui:l tao:l
<Sync time="369.902"/>
*por, por cada** se: taktson *de** mi:l.
<Sync time="373.499"/>
Kipia ke t'ta:lihtiwih nahna:wi tao:ltsi:n, mahma:kui:l tao:l.
<Sync time="376.905"/>
Entó:s ka:mpa poliwtok t'ta:liah chik..., t'ta:liah 
<Comment desc="Aquí se equivocó en pronunciación y después se corregió"/>
senki:s ma:kui:l wa:n ka:mpa poliwtok o:me
<Sync time="381.094"/>
t'ta:liah e:yi, ka:mpa poliwtok se:
<Sync time="383.971"/>
t'ta:liah na:wi.
<Sync time="386.256"/>
Tikmahxitihtiwih, *hasta** t'tsakuatih sepa ne: ka:mpa t'ma:..., ne: ka:mpa t'tamitoh.
<Sync time="390.947"/>
N' ompa yo:n tik..., tikchiah se: me:tsti
<Sync time="394.671"/>
para mah a:mo semi tikximikti:ka:n. Ompa ke:mah tiktame:wiah, timi:lme:watih ya, pero yo:n a:kin mi:lme:wati a:mo no: senki:s ise:lti.
<Sync time="402.52"/>
Kinyo:le:wa *siquiera** na:wi:n,
<Sync time="405.482"/>
na:wi, na:wi n' tokni:wa:n tein ma:..., kima:nawi:tih ya.
<Sync time="410.063"/>
Nika:n tehwa:n totalna:miki:lis n' tima:se:walmeh
<Sync time="413.237"/>
timoma:ma:nawiah.
<Sync time="415.501"/>
Tami nika:n, tipanowah n' oksé: ne:n imi:lah ne: oksé:, tami ne: oksé: imi:lah oksepa se: tipanowah imi:lah.
<Sync time="420.896"/>
Komo tima:kui:limeh n' timoma:nawiah kipia ke tia:skeh ma:kui:lka:n.
<Sync time="424.831"/>
Ma:kui:lka:n tikma:kepati:wih ne:n tokni:w, ¿ke:yeh, *porque** ke:yeh?
<Sync time="428.11"/>
nochi n' tein yo:n ma:kui:limeh ne:chpale:wihkeh kipia ke nikima:kepati:w sehsen to:nal *o** o:me to:nal
<Sync time="432.342"/>
*hasta** nikma:tami nitama:kepa.
<Sync time="434.838"/>
Wa:n ihkó:n semi kualtsi:n *porque** nejó:n se: chi:walis mochi:wa
<Sync time="437.948"/>
se: to:nal sah.
<Sync time="439.599"/>
*Depende de** no: we:i t'tato:kas. Komo t'tato:ka *siquiera** tahko i.., tahko, tahko ista:johpan
<Sync time="446.348"/>
yehwa n' tehwa:n tikihtowah *media hectárea**, tahko ista:johpan,
<Sync time="449.754"/>
semi o:me to:nal sah.
<Sync time="451.828"/>
Komo *siquiera** se:, se: sepa mosentiliah *hasta, hasta** mahtak.
<Sync time="456.588"/>
Mahtak tokni:wa:n tein te:chma:kuih
<Sync time="458.64"/>
*o** se:sepa *hasta** mahtaktio:mo:me tokni:wa:n.
<Sync time="461.179"/>
Komo mosentilihkeh *siquiera** mahtak..., mahtak..., mahtak..., mahtakmeh n' tokni:wa:n
<Sync time="464.564"/>
se: to:nal sah motamitachipa:wa ne:n,
<Sync time="466.955"/>
de n' se: almo:npah tikihtowah tehwa:n
<Sync time="469.896"/>
tahko ista:johpan. Se: to:nal sah.
<Sync time="472.773"/>
Wa:n yo:n semi kualtsi:n,
<Sync time="474.699"/>
wa:n yo:n talna:miki:lis *ojalá** niknekiskia neh mah a:mo poliwiskia ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n t'tekitiah.
<Sync time="479.544"/>
Tehwa:n yo:n t'tekitiah yo:n *tiempo** kualtsi:n *porque**
<Sync time="483.331"/>
timoma:kuiah, se:sepatika tiahsia *siquiera hasta** sempowal tokni:wa:n.
<Sync time="488.494"/>
Yo:n sempowal tokni:wa:n tikmatiah s..., o:..., se: ista:joh, o:me ista:joh,
<Sync time="493.846"/>
o:me to:nal tima:tamih.
<Sync time="496.195"/>
Wa:n semi kualtsi:n ke:meh yo:n *porque** nika:n tami, seko tipanowah. Ne:pa tami, seko tipanowah ihkó:n, ihkó:n, *hasta** tim..., t'tso:patih a ne: ka:mpa, ka:mpa tami n' tein *último** ya.
<Sync time="505.483"/>
*Después** tami mi:lme:walis tikchiah *siquiera** se: me:tsti sepa, ompa ke..., wi:tse, wi:tse ya n' tata:lwi:lis a.
<Sync time="513.544"/>
Yo:n tata:lwi:lis tikihtowah tehwa:n ka:mpa tikta:liah n',
<Sync time="518.77"/>
tikta:liah n' ta:ltsi:n *cuando** ihwa:k yo:n wi:tsa n' ehekat, miltsi:n a:mo kanah kitamo:ta n' ehekat, ¿ke:yeh?
<Sync time="524.355"/>
*porque mismo** yehwa yo:n ta:ltsi:n tein tikte:miliah
<Sync time="527.127"/>
semi kipale:wia.
<Sync time="529.899"/>
Ma:ski wa:la:s n' ehekat, nika:n wa:n ne:pa kiwi:kas pero a:mo kitamo:ta *porque mismo** yehwa n' ta:l kitsakuilihtok ika n' inalwayo.
<Sync time="537.135"/>
*Porque** tikmattokeh mi:ltsi:n ata *cuando** pe:wa moskaltia mi:ltsi:n *aparte** n' inalwayo tein tatsi:ntan kipia, tein ta:lto:ktok
<Sync time="543.672"/>
wa:n *aparte de** n', de n' ta:ltikpaki:xko, ka:mpa n..., ka:mpa tsi:ntantok.
<Sync time="548.369"/>
Ahko mota:lilia seki mahyá: talwats..., mahyá: nalwatsitsi:n, yo:n nalwatsitsi:n
<Sync time="552.529"/>
ka:mpa kitila:ntok ne:n ichika:walis de n' ta:ltikpaktsi:n para pe:wa motao:lo:tia ne:n xi:lo:tsi:n, yo:n nochi kwi:ka ne:n iwi:kal.
<Sync time="560.167"/>
A:mo porque tikihto:tih no: pos i:n nalwatsi:n kipia i:n a:mo teh kipale:wia, a:mo ta yo:n no: kipale:wia ta *cuando** kipia mi:ltsi:n se: inalwayotsi:n i..., *ipuntita** de n' inalwayotsi:n 
<Sync time="570.145"/>
kipia seki mahyá: a:tsi:n.
<Sync time="572.332"/>
Wa:n yo:n a:tsi:n yehwa ya n' tein kitila:ntok de n' ta:l,
<Sync time="576.029"/>
chika:walis de n' ta:ltsi:n kitila:ntok yo:n nal..., yo:n nalwatsi:n, kitila:ntok
<Sync time="579.647"/>
para pe:wa ya ne:n xi:lo:tsi:n moskaltia ya,
<Sync time="582.736"/>
wa:n pe:wa motao:lo:tia ya.
<Sync time="585.117"/>
Oksé:, ata n' miltsi:n kipia n' imia:wayotsi:n wa:n yo:n imia:wayotsi:n yo:n nochi no: kipale:wia. Imia:wayo ...,
<Sync time="591.686"/>
*Cuando** pe:wa xiti:ni a mia:wat
<Sync time="594.648"/>
mota:lia ata seki mahyá:, mahyá: *polvito** kipia, mahyá: seki, mahyá: seki *polvo** ata kipia n' imia:wayotsi:n,
<Sync time="601.037"/>
ixo:chio de mi:l.
<Sync time="603.703"/>
*Cuando** pe:wa, pe:wa poto:ni yo:n imia:wayotsi:n, entó:s ne: mi:ltsi:n ixi:lo:yotsi:n, ka:mpa kipia n' ixo:..., ixi:lo:yo ata kipia seki itsontsi:n mi:ltsi:n.
<Sync time="612.574"/>
Entó:s de ne: poto:ni, kitila:na wa:n wetsiki itech ne:n
<Sync time="616.821"/>
itsontsi:n de n' xi:lo:tsi:n.
<Sync time="619.254"/>
Yehwa ya yo:n kitila:na para pe:wa motao:lo:tia.
<Sync time="622.11"/>
Mmm.
<Sync time="624.586"/>
Entó:s n' ompa yo:n neh nimitsilia miak, miak taman iwi:kal yo:n tato:ktsi:n, a:mo *porque** tikihto:tih nitato:kak a wa:n nik..., nikua:ti a sah. A:mo. Kipia ke timotekiti:lti:tih.
<Sync time="633.62"/>
Ke:meh nimitsilwia, timi:lme:watih, titata:lwi:tih. *Después de** t'tata:lwi:tih,
<Sync time="637.069"/>
kipia ke tik..., tikelpacho:tih.
<Sync time="639.671"/>
Yo:n tikelpachowah tehwa:n tikihtowah
<Sync time="642.591"/>
tikelpacho:tih para mah a:mo, mah a:mo a:kalaki,
<Sync time="645.913"/>
mah kualtsi:n wa:ki.
<Sync time="648.96"/>
*Entonces** yo:n tikelpachowah
<Sync time="650.801"/>
wa:n no: se: 'kelpachowa mah no: se: kimati ke:ní:w se: 'kelpacho:s, *porque** a:mo *porque** nikihtowa no:
<Sync time="654.778"/>
nikpostekiti wa:n mah iwki a nika:wati, no: kipia ke nikte:moli:s
<Sync time="658.396"/>
ka:mpa ika yetok sintsi:n
<Sync time="660.745"/>
wa:n ikowyotsi:n, paniá:n moka:wa n' ikowyotsi:n
<Sync time="664.024"/>
wa:n *ni e:l..., ne:n sinti tatampa moka:was n' ikowyo.
<Sync time="668.15"/>
¿Para ke:yeh?, **cuando** ihwa:k kiowiki
<Sync time="671.535"/>
n' a:tsi:n nochi motalowa
<Sync time="673.714"/>
*sobre** n' its..., paniá:n de n' ikowyotsi:n de mi:ltsi:n, a:mo,
<Sync time="676.782"/>
a:mo a:kalaki.
<Sync time="678.962"/>
Entó:s kipia ke tikelpacho:tih,
<Sync time="681.056"/>
nikihto:ti ke:meh ekintsi:n nikelpacho:to,
<Sync time="683.087"/>
nikchiati *siquiera** se: sempowal to:nal,
<Sync time="685.943"/>
sempowal to:nal pe:wa, pe:wa nik..., niktekiti a, pero n'mattok ke kualtsi:n wa:kik a.
<Sync time="690.619"/>
*Después de** yo:n nikteki a
<Sync time="693.073"/>
nikahxitih nokalihtik
<Sync time="694.427"/>
wa:n a:mo ne: niahsi nokalihtik wa:n nikte:mati a ihkó:n,
<Sync time="697.241"/>
kipia ke niahsi nokalihtik nik..., nik...,
<Sync time="699.314"/>
nikpixkati a, ne: niktekiti a ni:..., niktekiti a ne: ikowyohka:n ompa nikahxitia ne: nokalihtik, nikte:ntahsi
<Sync time="704.371"/>
komo a:paltik mah tepitsi:n ihxi:ka.
<Sync time="709.322"/>
De yo:n ihxi:ka,
<Sync time="711.374"/>
ompa ke:mah tiktachihchi:wiah ya se:,
<Sync time="714.209"/>
se:, seko ka:mpa, ka:mpa tota..., tokalekawintsi:n t'tachihchi:wiah se..., seko.
<Sync time="718.462"/>
Pos mah t'ta:liah
<Comment desc="Se equivocó y hubiera dicho mah t'ta:li:ka:n"/>
, mah tikihto:ka:n se:,
<Sync time="721.36"/>
se: *partecito** ka:mpa tiksa:lo:tih ya.
<Sync time="724.597"/>
Ompa tiksa:lowah ya.
<Sync time="726.544"/>
¿Ke:yeh yo:n tiksa:lowah? Tiksa:lowah para mah kualtsi:n, mah kualtis:n yeto mi:n..., sin..., sintsi:n
<Sync time="732.489"/>
para mah a:mo, mah a:mo pala:ni,
<Sync time="736.234"/>
mah a:mo pala:ni yo:n sintsi:n, tikihtowah tehwa:n tike:kta:liah.
<Sync time="739.915"/>
*A veces**, se:sepatika pos tikta:liliah yo:n.,
<Sync time="742.856"/>
ke:meh a:xka:n onkak seki, seki, seki, *este**,
<Sync time="746.791"/>
seki xiw..., seki, mahyá:, seki mahyá: tikihto:skeh *polvo**, 
<Sync time="750.62"/>
yo:n para a:mo okuilowa mi:ltsi:n.
<Sync time="752.998"/>
*Este** n' sintsi:n tikihto:skeh,
<Sync time="754.881"/>
yehwa yo:n nochi kiwi:ka.
<Sync time="757.377"/>
*Después de** yo:n tami n' *cosecha**
<Sync time="759.959"/>
ne: ke:..., ne: ke:man..., ne: ke:man tein kipiayah n' towe:ita:twa:n, ke kisa:lowah, tami, kitamisa:lowah ke:mah.
<Sync time="765.565"/>
Yowih ya ne:n tio:pantsi:n,
<Sync time="769.395"/>
kite:tio:chi:waltili:tih ya, se: *misita** ya ne:n
<Sync time="772.505"/>
n' *cosecha, porque** kimattokeh kuali *cosecha** 'ki:xtihkeh ya
<Sync time="775.425"/>
pos kipiah ya ton ika, ton ika *tiv...,** tinemiskeh.
<Sync time="778.598"/>
Tikpiah ya ton tikmahse:waskeh
<Sync time="780.714"/>
wa:n yo:n tasohka:macho:ni de n' totahtsi:n dios.
<Sync time="783.486"/>
Entó:s kite:tio:chi:walti:[tih], kima:ktili:tih ya ne:n totahtsi:n *dios** se:,
<Sync time="787.485"/>
se:, o:me, e:yi *oraciones**
<Sync time="789.601"/>
para n' *icosecha** de n', de ne:n tokni:w kuali, kuali *cosecha** 'ki:xtih.
<Sync time="794.044"/>
¿Ke:yeh?
<Sync time="795.631"/>
Yo:n, yo:n talna:miki:lis,
<Sync time="798.233"/>
*pues** kualtsi:n mowi:kaya ne:ka *tiempo. Pero** a:xka:n nikita neh a:mo *igual** ok ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n titekitiah
<Sync time="804.538"/>
*porque** neh *todavía** nikitak ok neh ..., ke:meh nimitsilia nikpia,
<Sync time="808.135"/>
nikpia, *este, cincuenta y seis años**.
<Sync time="811.732"/>
*Cuando** neh pe:wak nikita *todavía** itech ..., nikpiaya
<Sync time="815.329"/>
*diez años**,
<Sync time="817.381"/>
mahtakti xiwit nikpiaya neh, *todavía** nikitaya ok ke:ní:w n' tekitiah nowe:ita:twa:n.
<Sync time="821.168"/>
Pero a:xka:n nikita ne:n pi:pil
<Sync time="823.474"/>
nochi ki..., nochi mopatakeh ya.
<Sync time="825.505"/>
A:xka:n nejó:n talna:miki:lis tehwa:n,
<Sync time="827.642"/>
a:mo kitah ok ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n t'tekitiah. A:mo kimatih, a:mo ki:xmatih ok.
<Sync time="831.896"/>
Wa:n yehwa yo:n nikihtowa neh *ojalá y**
<Sync time="834.541"/>
tikihtowah tehwa:n o:me, e:yi tokni:wa:n ok, mah ki..., kinemili:skiah ok yo:n talna:miki:lis ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n tikitstiwa:lahkeh iniwa:n towe:ita:twa:n.
<Sync time="842.263"/>
Mm, ¿Yehwa sah *o** tikneki oksé: talna:miki:lis tine:chtahtani:s?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="851.086" endTime="866.446">
<Sync time="851.086"/>
Kwa:..., ¿Kwa:k ka *yunta**, ko:ni 
<Comment desc="Jeremías, de Guerrero, trataba de hablar como de Puebla, hubiera dicho ke:ní:w"/>
mono:tsa o:n, ihkó:n?
<Sync time="858.237"/>
¿Ko:ni mono:tsa iwí:n?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="866.446" endTime="867.713">
<Sync time="866.446"/>
Ah, ni...,
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="867.713" endTime="869.45">
<Sync time="867.713"/>
¿Ko:ni ihkó:n tito:ka?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="869.45" endTime="1196.519">
<Sync time="869.45"/>
Ah, nika:n i:n,
<Sync time="872.412"/>
*Primero** yowi *yunta** ke:meh nimitsilih.
<Sync time="875.395"/>
Pero yo:n *yunta**
<Sync time="877.722"/>
ki..., sayoh para ki..., kikaxa:nia n' ta:ltsi:n.
<Sync time="881.869"/>
K'kaxa:nia n' ta:ltsi:n para ki:..., kihichkua nochi xiwit tein yetok.
<Sync time="885.762"/>
Pero n..., n' pa:nti de n' mi:ltsi:n
<Sync time="888.999"/>
kipia ke tehwa:n tikte:molihtiwih ya.
<Sync time="892.088"/>
A:mo *porque** ne: *tayu:ntahwihkeh** ya .... *Bueno**, tehwa:n tiki:tstia:tih ke:meh, ke:meh yahki ne:n *arado** iwki t'ta:lihtia:tih n' tato:k. A:mo, ta: yo:n,
<Sync time="898.816"/>
yo:n kipia ke tehwa:n tikte:molihtia:skeh ya ke:ní:w,
<Sync time="901.799"/>
*este**, komo ihkó:n, komo ke:meh i:n i:xtapal, i:xtapal yahki ne:n yu:ntahtekit.
<Sync time="906.919"/>
Entó:s kipia ke tehwa:n tikuiskeh
<Sync time="908.633"/>
e:witiká:.
<Comment desc="Pedir aclaración de la manera de sembrar"/>

<Sync time="910.601"/>
¿Ke:yeh yo:n e:witika:?
<Sync time="913.584"/>
Ka:mpa n..., ka:mpa kalaktiah n' *arado**,
<Sync time="916.609"/>
ka:mpa kalaktiah n' tepos,
<Sync time="918.069"/>
entó:s tehwa:n kipia ke tika:xpanawihtia:tih ya.
<Sync time="921.264"/>
*Porque** komo tikuikeh ke:meh yahki n' yu:ntahtekit,
<Sync time="923.739"/>
mah tikihto:ka:n i:xtapal, i:xtapal yahki *yunta**
<Sync time="926.363"/>
mah tiki:xtapalta:li:ka:n ne:n pa:nti a:mo kualtia
<Sync time="929.156"/>
*porque** ka:mpa, ka:mpa kika:wtiah tepitsi:n ne:n tepos ne:n xiwit
<Sync time="932.795"/>
se: sah n' kiteltoka:ro:ti:w *cuando** mi:lme:was
<Sync time="936.095"/>
A:mo, wa:n para *parejo** mah te:chtoka:ro, mah tikihto:ka:n mah nochi te:chtoka:ro n' tein, 
<Sync time="940.369"/>
tein kika:wtiah ne:n yuntahtekitikeh kika:wtiah tahtahko k'ka:wtiah tepitsi:n
<Sync time="945.68"/>
pos *parejo** timoxehxelwiah ya, tikihtowah, "*No** pos
<Sync time="948.007"/>
te:chtoka:roh *parejo** n' takua:wak, a:mo sayoh ne: se: sah n' kitoka:roh n' teltakua:wak wa:n se: sah kitoka:roh n' telema:nik.
<Sync time="953.212"/>
*Entonces** yehwa yo:n no: semi *telimporta** neli tikmatiskeh.
<Sync time="956.851"/>
A:xka:n de yo:n,
<Sync time="958.967"/>
ke:meh neh nimitsilia, *este**, mm. Yo:n a:kin yu:ntahtekiti yo:n no:, yo:n no: *aparte**.
<Sync time="966.161"/>
n' a:ki:n yu:ntahtekiti yo:n yehwa kiyo:le:wah.
<Sync time="968.89"/>
Yo:n i:pa, i:pa mo:, i:pa mo:...,
<Sync time="971.196"/>
i:pa ika yo:n tekiti, ika yu:ntahtekit.
<Sync time="973.947"/>
Ne: ke:man wa:la:yah tokni:wa:n de wehka.
<Sync time="976.782"/>
A:mo kichi:wayah *mismo** yehwa:n ne:n tein ina:xka n' tato:k, sano ke wayo..., tayo:le:wayah.
<Sync time="982.41"/>
Wa:ltemowa:yah seki tokni:wa:n de, de wehka wa:la:yah kwa:lkuiah n' iminkua:kuehwa:n
<Sync time="987.297"/>
wa:n kwa:lkuiah n' *imiyu:ntah**, *o sea** n' *iminarado**
<Sync time="990.344"/>
ta:te:mohtiwi:tseh ika n' chi:walis.
<Sync time="993.158"/>
Kimattokeh ya ke tami nika:n tehwa:n i:n to..., to..., to..., toxola:l San Miguel
<Sync time="998.616"/>
yowih parahko. De parahkokopa, *más** parahko pos n' ompa,
<Sync time="1002.573"/>
tato:ka *más, más despuecito**.
<Sync time="1005.577"/>
*Por ejemplo**, nika:n tehwa:n titato:katih 
<Sync time="1007.778"/>
diciembre, enero,
<Sync time="1009.894"/>
ompa yehwa:n tato:kah itech marzo, abril.
<Sync time="1012.877"/>
*Más** parahko.
<Sync time="1015.035"/>
no: *igual, más** tasese:ya ya.
<Sync time="1017.51"/>
Wa:n nika:n tehwa:n tato:kah enero, *este** diciembre, enero,
<Sync time="1021.234"/>
*más** paratani tato:kah itech junio,
<Sync time="1024.302"/>
*este** itech julio,
<Sync time="1026.079"/>
agosto, tato:kah n' ompa yehwa:n,
<Sync time="1028.428"/>
ka:mpa *más** takawa:ni a.
<Sync time="1030.565"/>
Iwki yo:n motekiti nika:n *o sea** tehwa:n nika:n tehwa:n tikitsti? totato:k ke:meh yetok me:tsti sah, a:mo.
<Sync time="1035.706"/>
a:mo *parejo**.
<Sync time="1037.102"/>
A:mo tikihto:tih, *no** pos
<Sync time="1038.456"/>
n' tato:kati ke:man,
<Sync time="1040.001"/>
ke:man neh niknekis.
<Sync time="1041.588"/>
*Porque** n' tao:ltsi:n yeh no: kitstok sah, kitstok sah n' *itiempo** kemaniá:n tikta:li:s wa:n ke:maniá:n ta:kiti:w.
<Sync time="1047.618"/>
Mah nimitsili neh ntato:kati mayo, a:m..., mayo a:mo. I:pa ne:nkah sah, nikta:li:s tato:k wa:n a:mo teh niki:xti:s, ¿ke:yeh? *porque** a:mo tiempo de, a:mo tiempo de tato:kalis.
<Sync time="1055.784"/>
Entó:s *por eso** tehwa:n ne:ka *tiempo** towehka:wkayo:we:ita:twa:n
<Sync time="1060.858"/>
te:chne:xtilihkeh titato:kaskeh
<Sync time="1063.232"/>
itech diciembre,
<Sync time="1064.861"/>
enero,
<Sync time="1066.13"/>
febrero *hasta** marzo.
<Sync time="1068.119"/>
Yo:n marzo ompa tami n' tato:k.
<Sync time="1070.87"/>
par..., de marzo para ne: a:mo a:kin tato:ka ok, ¿ke:yeh?
<Sync time="1075.038"/>
No: etok, no: etok me:tsti sah kati:yeh me:tsti ttato:katih para kuali ki:sas n' *cosecha**.
<Sync time="1079.206"/>
*Porque** komo neh niki:tskih *no** pos n' tato:kati mayo, abril,
<Sync time="1083.374"/>
i:pa ne:nkah sah. ¿*Porque** ke:yeh a:mo ta:kis *porque** a:mo *itiempo** para n' tato:kas.
<Sync time="1087.902"/>
Yehwa yo:n nimitsilia neh.
<Sync time="1090.018"/>
A:xka:n oksé:, nika:n tehwa:n to..., totalna:miki:lis *o** to..., tochi:walis nika:n tehwa:n a:mo sayoh mi:ltsi:n.
<Sync time="1098.354"/>
Tikto:kah no: n' etsi:n.
<Sync time="1101.208"/>
Yo:n etsi:n tehwa:n tikto:kah no: etok sah katí:n *itiempo**. Tikto:kah itech *mes de** mayo.
<Sync time="1107.175"/>
Nochi n' tokni:wa:n kimattokeh ya nochi:n, kimattokeh itech mayo,
<Sync time="1112.38"/>
pe:wah tawi:tekih itech ikalak..., *este** itech itahkotia n' abril.
<Sync time="1117.585"/>
Itahkotia n' abril tawi:tekih,
<Sync time="1120.801"/>
*porque** kimattokeh itech *tres de** mayo,
<Sync time="1123.065"/>
kito:katih ya n' et.
<Sync time="1125.033"/>
¿Ke:yeh? *Porque** yo:n kimattokeh, yo:n *tres de** mayo para kimattokeh ihwa:k,
<Sync time="1128.968"/>
junio, julio,
<Sync time="1131.253"/>
kipiah ya n' etsi:n para *kcosecharowah**.
<Sync time="1133.707"/>
*Porque** n' et no: etok sah n' *itiempo**. Et a:mo no: *como quiera** xikto:ka. *No** pos nikihto:ti nikto:kati ihwa:k i:n.
<Sync time="1138.764"/>
ihwa:k i:n metsti nikto:kati n' et *porque** nikpia *semilla o porque** niknekik.
<Sync time="1142.445"/>
No: etok sah kati:ni..., kati:ni *tiempo** ta:kis n' etsi:n. 
<Sync time="1146.211"/>
*Igual** ke:meh mi:l.
<Sync time="1147.967"/>
Mi:ltsi:n no: etok sah n' *itiempo**, etsi:n no: etok sah n' *itiempo**.
<Sync time="1151.437"/>
A:xka:n oksé: ne:n,
<Sync time="1154.209"/>
*por ejemplo** tato:ktsi:n de n' *chilito**,
<Sync time="1156.536"/>
*chilito** no: etok sah n' *itiempo**, yo:n itech marzo.
<Sync time="1159.265"/>
Kuali kitachipa:wiah itech marzo,
<Sync time="1161.402"/>
para kito:katih itech marzo.
<Sync time="1163.243"/>
Pero n' chi:l *más** owih. *Pues** n' etsi:n, etsi:n ke:meh nimitsilia:ya, n' etsi:n no: kwi:ka n' ichi:walis. *Porque** ¿ke:yeh? *Primero** ttawi:tekiti.
<Sync time="1170.902"/>
*Después de** ttawi:teki, ttachipa:wia, ttai:xololowa tikihtowah tehwa:n.
<Sync time="1175.028"/>
*Después de** ttami tai:xololowa,
<Sync time="1177.482"/>
tikto:ka ya n' et.
<Sync time="1179.746"/>
¿Ke:yeh yo:n ttai:xololowa? *Para** a:mo,
<Sync time="1183.152"/>
para amo moxiw..., motahsolpacho:ti:w n' etsi:n, sano ke paniá:n
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1196.519" endTime="1198.152">
<Sync time="1196.519"/>
Ahá:.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1198.152" endTime="1589.128">
<Sync time="1198.152"/>
Yehwa yo:n nimitsilia titachipa:wah wa:n tikto:kah n' et.
<Sync time="1204.711"/>
Pero nejó:n et onkak o:me taman de n' et.
<Sync time="1209.245"/>
Onkak tehwa:n tikiliah *pitaleño**,
<Sync time="1212.293"/>
onkak tehwa:n tikiliah mi:ltampaet,
<Sync time="1215.737"/>
onkak tehwa:n tikiliah chichime:kohet,
<Sync time="1219.646"/>
chichime:kohet yo:n tehwa:n tikiliah *este pintoet**.
<Sync time="1223.505"/>
Chichime:kohet, tehwa:n t'to:ka:ytiah chichime:kohet.
<Sync time="1225.666"/>
Onkak kiliah este emekat.
<Sync time="1229.333"/>
*Pero cada, cada** se: t..., *cada** se: taman de n' et,
<Sync time="1235.65"/>
no: ta:taman se: kito:ka.
<Sync time="1238.495"/>
Ke:meh nimitsilia yekin,
<Sync time="1241.141"/>
*pitaleño** yeh se: kitachipa:wia kualtsi:n, mah se: kito:ka, mah se: kita..., kitachipa:wia wa:n se: tachipa:wa wa:n ompa ke:mah se: kito:ktiw *por**
<Sync time="1247.217"/>
*por, por** pa:nti. De wehka, de wehka *solamente** se: kikui sayoh
<Sync time="1252.52"/>
e:yi ma:kpal.
<Sync time="1255.309"/>
E:yi ma:kpal kihto:sneki e:yi *cuarta**.
<Sync time="1259.924"/>
Sesenta centímetros de cada mata** wehka de pata:wak wa:n o:me ma:kpal de ma:wehka.
<Sync time="1265.732"/>
*Cuarenta centímetros de** ma:wehka, n..., nimitsilia m' *pitaleño**.
<Sync time="1271.954"/>
A:xka:n tein kiliah pintoet,
<Sync time="1274.57"/>
tehwa:n tikiliah *este toroet**,
<Sync time="1276.917"/>
kipia e:yi taman to:ka:it, kiliah chichime:koh,
<Sync time="1279.475"/>
*toroet, pintoet**.
<Sync time="1282.123"/>
Yo:n e:yi *nom...**, e:yi to:ka:it kipia pero sen, yo:n et sen taman sah, sayoh e:yi to:ka:it kipia.
<Sync time="1288.238"/>
Yo:n kito:kah
<Sync time="1290.071"/>
kitachipa:wiah no:,
<Sync time="1291.824"/>
pero yo:n kito:kah *más** we:wehka.
<Sync time="1293.974"/>
Kito:kah *siquiera** na:wi ma:kpal de ma:wehka
<Sync time="1298.966"/>
wa:n na:wi ma:kpal de ma:..., de pata:wak. ¿Ke:yeh? Porque n' tein kiliah *este toroet**,
<Sync time="1307.292"/>
no: taman moskaltia. A:mo iwki moskaltia ke:meh m' *pitaleño porque m' pitaleño** tehwa:n tikihtowah moskaltia yeh
<Sync time="1312.418"/>
senki:s taktson sah.
<Sync time="1314.633"/>
Wa:n *toroet** tehwa:n tikiliah moskaltia yeh mowila:na mahyá: yo:n,
<Sync time="1320.857"/>
mahyá: komekat.
<Sync time="1322.699"/>
*Por eso** komo t'ta:lih se:
<Sync time="1325.163"/>
se: taktson de yo:n *toroet**,
<Sync time="1327.652"/>
mah u..., mah se..., mah ma:..., mah ma:..., mah ma:kue:kue:chtik tikihto:ka:n, ma:kue:chtik.
<Sync time="1331.747"/>
de o:me ma:kpal sah 
<Sync time="1333.722"/>
moki:tskia. ¿Ton *pasarowa después de** moki:tskia? A:mo nochi ta:ki.
<Sync time="1338.487"/>
¿Ke:yeh? *Porque mismo** yehwa no: momiktia.
<Sync time="1341.828"/>
Yo:n nochi kiwi:ka, nochi kipia n' iwi:kal
<Sync time="1344.509"/>
*lo que es** n' tato:ktsi:n de n' et.
<Sync time="1346.812"/>
Oksé:, yo:n kitachipa:wiah nimitsilia wa:n kito:kah achi yo:n de ma:wehka.
<Sync time="1351.833"/>
Oksé: kiliah *este** emekat,
<Sync time="1354.749"/>
emekat yo:n kito:kah yetok, yetok *este** 
<Sync time="1360.334"/>
etok sah keni:w n' kito:kah. Yo:n kito:kah itsi:ntan de mi:l *o** itsi:ntan de se: kowit.
<Sync time="1365.853"/>
Yo:n a:mo kitachipa:wi:skeh,
<Sync time="1367.669"/>
mah tikihto:ka:n kitai:xolowili:tih wa:n kito:katih n' emekat.
<Sync time="1370.799"/>
Emekat kito:kah itsi:ntan de se: kowit *o** itsi:ntan de mi:l.
<Sync time="1373.987"/>
¿Ke:yeh? *Porque** yo:n emekat kiliah
<Sync time="1377.527"/>
i:pa iwki kito:kaytiah emekat *porque** mahyá: komekat, moskaltia.
<Sync time="1381.345"/>
Itsi:ntan kito:kah de n' kowit para pe:wa moskaltia, moskaltia, ihkó:n ke:meh moskaltihtiw mopihpilohtiw itech n' kowit.
<Sync time="1387.231"/>
molpihtiw, molpihtiw, molpihtiw, *hasta** ka:mpa, ka:mpa tamiti ne:n ineskaltilis de yo:n et,
<Sync time="1392.62"/>
entó:s n' ompa pe:wa xo:chiowa ya.
<Sync time="1396.118"/>
No etok n' i..., no: etok ka:nikawí:n tamiti de moskaltia wa:n para pe:wa xo:chiowa.
<Sync time="1400.989"/>
N' emekat, yo:n no: taman nimitsilia n' emekat kito:kah.
<Sync time="1404.378"/>
Mi:ltampaet, mi:ltampaet yeh kito:kah ka:mpa mi:lah.
<Sync time="1408.481"/>
Tachipa:wah kito:kah mi:l,
<Sync time="1411.184"/>
tatahko de m' pa:nti de mi:l ompa kita:lihtiwih ya mi:l.
<Sync time="1415.515"/>
Kito:ktiwih, kito:ktiwih, kito:ktiwih n' et.
<Sync time="1417.496"/>
Kiliah mi:ltampaet *porque** yo:n a:mo moskaltia mah tikihto:ka:n paniá:n, yo:n moskaltia tatampa de mi:l, tatampa,
<Sync time="1422.512"/>
de m' pa:nti de mi:l, yeh ika kito:ka:ytiah mi:ltampaet.
<Sync time="1426.159"/>
Oksé: kiliah exo:yema:n, exo:yema:n yo:n no: kwi:ka n' i..., exo:yema:n kiwi:..., n' iwi:kal yeh,
<Sync time="1432.057"/>
no: *igual** ke:meh emekat.
<Sync time="1433.934"/>
Kito:kah itsi:ntan de n' mi:l.
<Sync time="1436.322"/>
Pero yo:n no: etok *tiempo** sah, kito:kah sayoh itech marzo.
<Sync time="1439.833"/>
Nika:n tamitata:lwiah, 
<Sync time="1441.386"/>
nika:n kito:kah ya exo:yema:n.
<Sync time="1443.579"/>
Kito:ktiwih pa:nti *por** pa:nti, ke:meh etok mi:ltsi:n no: ihkó:n kito:ktiwih.
<Sync time="1447.04"/>
Pero a:mo kito:kah *este** ke:meh mi:l, tikihto:tih nika:n kita:lihkeh
<Sync time="1450.514"/>
se: *mata de** mi:l, nika:n se: m..., nika:n se: mi:l wa:n ompa kita:lihtiw[ih]. Kipia k'ka:wtih se: taktson de mi:l.
<Sync time="1456.56"/>
kipanawihtiwih ki..., mah tikihto:ka:n
<Sync time="1460.073"/>
ehex..., ehe:xkatika.
<Sync time="1462.083"/>
Ehe:xkatika, ehe:xkatika kihto:sneki
<Sync time="1464.602"/>
*terciado** mah tikihto:ka:n, koyo:tahto:l n' kihtowa.
<Sync time="1467.554"/>
Entó:s yo:n ehe:xkatika kito:kah. ¿Ke:yeh ihkó:n kito:kah?
<Sync time="1471.231"/>
Ihwa:n *cuando** moskalti:ti n' exo:yema:n a:mo moki:tskia eliwis.
<Sync time="1474.634"/>
*Porque** komo kito:kkeh kue:chtik,
<Sync time="1477.92"/>
mah *este** taktson *por** taktson de mi:l,
<Sync time="1480.7"/>
¿Ton pasa..., ton pasa:ro:ti *después**? Moki:tski:ti,
<Sync time="1484.341"/>
*después** mi:ltsi:n, *hasta** mi:ltsi:n no: ki..., no:
<Sync time="1487.54"/>
no: kima:lchi:waya *después, cuando** ta:kiti a sinti kipala:ntia.
<Sync time="1490.86"/>
Kixokoltia *porque** n' et *cuando** moskaltia n' et wa:n *cuando** telta:lwelita,
<Sync time="1495.143"/>
moskaltia wa:n moki:tskia,
<Sync time="1497.103"/>
*más, más que** xiwit.
<Sync time="1499.43"/>
Entó:s yehwa yo:n no: kipia n' iwi:kal.
<Sync time="1501.81"/>
Pos kipia kipia ke kito:kaskeh we:wehka, a:mo semi telkue:chtik, kipia ke kito:ktia:skeh,
<Sync time="1505.449"/>
kitstia:skeh ke:meh yetok mi:ltsi:n.
<Sync time="1507.463"/>
Weli ke kita... weli ke kika:wah se:h se: *mata o** weli kika:wah oho:me *mata** para a:mo semi moki:tskia.
<Sync time="1513.837"/>
Wa:n komo kito:kah itsi:ntan de n' kuowit,
<Sync time="1515.832"/>
yo:n a:mo *mal porque** n' kowit teh tikmatis,
<Sync time="1518.64"/>
moskaltia wehkapan n' kowit.
<Sync time="1521.099"/>
Pero miltsi:n a:mo *más** moskaltia ompa ka:mpa tamiti mi:ltsi:n entó:s n' etsi:n yeh *como que más** moskaltia. N' et, *a veces hasta** kiposteki a mi:l, *entonces**,
<Sync time="1529.143"/>
*cuando** kiposteki a mi:l, mokelpachowa mi:ltsi:n, entó:s n' etsi:n kipia ke motate:molia no: ka:nikawi:ni ye:h n...,
<Sync time="1533.55"/>
moskalti:s, ka:nikawi:ni mowila:nas.
<Sync time="1535.7"/>
Nochi yehwa yo:n iwi:kal. 
<Sync time="1537.59"/>
¿Ke:yeh nejó:n?
<Sync time="1539.393"/>
*Porque**,
<Sync time="1541.577"/>
de ka:ni wa:le:wa de tehwa:n tima:se:walmeh timotekipano:skeh,
<Sync time="1545.612"/>
komo a:mo itech nochi yo:n tikte:moli:skeh,
<Sync time="1547.463"/>
tikte:moli:skeh kanikawí:n timopale:wi:skeh tehwa:n tima:se:waltsitsi:n
<Sync time="1551.091"/>
para timotekipano:skeh. Yo:n se: nepale:wi:l para tehwa:n tikihtowah,
<Sync time="1555.327"/>
*porque** komo tikto:kkeh se: *mata de** et,
<Sync time="1558.229"/>
se: *mata de pitaleño**, se: **mata de..., de** exo:yema:n, se: *mata de toroet**, se: *mata de** mi:ltampaet,
<Sync time="1564.959"/>
tikpiah miak nepale:wi:lis a.
<Sync time="1568.67"/>
*Aparte** n' tomi:ltsi:n, *tikaprovecharowah** tikihtowah tehwa:n tik..., tiksenki:xtiah ya iwa:n tomi:ltsi:n wa:n iwa:n toetsi:n.
<Sync time="1575.238"/>
Entó:s nejó:n se: nepale:wil a para
<Sync time="1577.305"/>
para tehwa:n *tipob**..., tima:se:walmeh. Yehwa n' tehwa:n ika timotekipanowah nika:n tehwa:n *tipob**..., tima:se:waltsitsi:n.
<Sync time="1582.347"/>
A:mo nikmati ox oksé: tatsi:ntokalis tikpias *este**
<Sync time="1585.701"/>
se: talna:miki:lis t'ne:chtatsi:ntoki:s, 'ne:chtatsi:ntoki. Nietok para nimitsilwi:s.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1589.128" endTime="1594.84">
<Sync time="1589.128"/>
¿To:n n... e..., tao:l, to:n tayo:..., tao:l o:nkah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1594.84" endTime="1653.45">
<Sync time="1594.84"/>
Ah de tao:ltsi:n *pues**,
<Sync time="1598.548"/>
tehwa:n tiki:xmatih onkak t..., onkak n' tao:ltsi:n tein kiliah olo:pitsa:wak.
<Sync time="1603.08"/>
Wa:n onkak olo:tsi:n, acha onkak sintsi:n, tao:ltsi:n tein kipiah olo:..., kiliah olo:..., olo:t tein toma:wak, tehwa:n tikto:ka:ytiah *este** kowsin.
<Sync time="1612.264"/>
Ne:n tao:ltsi:n miak taman onkak.
<Sync time="1617.424"/>
Neh niki:xmati, niki:xmattok
<Sync time="1620.024"/>
kiliah *este**, kito:ka:ytiah koyo:..., koyo:kopa.
<Sync time="1623.033"/>
Tehwa:n tiki:xmatih ma:se:walkopa tao:ltsi:n,
<Sync time="1625.391"/>
pero de n' to:ka:ymeh ya, kipia, kipia koyo:to:ka:it a.
<Sync time="1628.543"/>
*Ya sea** ke:meh kiliah *híbrido**,
<Sync time="1630.776"/>
*criollo, argentino**,
<Sync time="1633.435"/>
*argentino**,
<Sync time="1635.224"/>
E:yi taman, neh niki:xmati e:yi taman de mi:ltsi:n, de n' tao:ltsi:n onkak de n' *criollo, argentino**, onkak este n...,
<Sync time="1643.322"/>
*híbrido**.
<Sync time="1647.518"/>
E:yi taman, *argentino, criollo, híbrido**,
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1653.45" endTime="1657.779">
<Sync time="1653.45"/>
*Pero antes, antes** a:mo onkatka
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1657.779" endTime="1663.177">
<Sync time="1657.779"/>
<Who nb="1"/>
*Antes** a:mo, *antes** tehwa:n tako:wtamatiah i:pa sen taman sah, yehwa i:pa sen taman, sen taman sah mi:l..., tao:ltsi:n sah.
<Who nb="2"/>
*Pero..., pero...**
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1663.177" endTime="1687.597">
<Sync time="1663.177"/>
Yehwa n' tein tehwa:n tikiliah tocriollotao:ltsi:n, tein i:pa nika:n tehwa:n tiki:xmatih olo:pitsa:wak,
<Sync time="1667.857"/>
olo:pitsa:wak.
<Sync time="1669.765"/>
Ke:mah, wa:n onkak olo:toma:wak. O:me taman sah tehwa:n tiki:xmatiah.
<Sync time="1673.142"/>
Pero tehwa:n tiki:xmatiah de yo:n toka:it. A:mo tiki:xmatiah de oksé: toka:i:t, tehwa:n tiki:xmatiah olo:pitsak..., olo:pitsa:wak *o** olo:toma:wak tehwa:n tikiliah.
<Sync time="1682.894"/>
Ke:mah, yehwa n' tehwa:n tiki:xmatiah n' tao:ltsi:n. Bueno ne:ka *tiempo i:pa ihkó:n neh ni:xpeta:nik. 
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1687.597" endTime="1691.875">
<Sync time="1687.597"/>
<Who nb="1"/>
I:n *después** pe:[wak] niki:xmati a n' to:ka:it de n' mi:ltsi:n, de n' tao:ltsi:n. 
<Who nb="2"/>
¿Ka:na..., ka:na..., ka:nachi tachialis
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1691.875" endTime="1694.983">
<Sync time="1691.875"/>
<Who nb="1"/>
onkah?
<Who nb="2"/>
¿De n' tao:ltsi:n?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1694.983" endTime="1906.409">
<Sync time="1694.983"/>
Onkak tein pisi:ltik,
<Sync time="1697.105"/>
wa:n onkak n' tein pata:wak,
<Sync time="1699.192"/>
wa:n onkak n' tein ohololtik n' tao:ltsi:n.
<Sync time="1702.444"/>
Yo:n ohololtik n' tao:ltsi:n tein nika:n tehwa:n totao:l.
<Sync time="1706.197"/>
Wa:n tein pata:wak no: nika:n tehwa:n totao:l. Wa:n tein pitsa:wak tao:ltsi:n yo:n onkak tein *más** parahko ya. Tikihtowah tehwa:n ka:mpa *más**
<Sync time="1714.198"/>
tasese:ya ya.
<Sync time="1715.811"/>
Tein tao:ltsi:n ompaka ne: mah tikto:kaka:n, tein de n' ompa ne:wí:n parahko nika:n a:mo ta:kiki.
<Sync time="1720.63"/>
Wa:n tein nika:n tehwa:n tikta:ki:ltiah n' totao:l mah tikwi:kaka:n parahko mah tikto:kaka:n, a:mo ta:kiti:w. ¿ke:yeh? *Porque** a:mo cha:yohka:n.
<Sync time="1727.155"/>
*Entonces, por eso** yeh neh nimitsilia neh,
<Sync time="1730.486"/>
n' tao:ltsi:n no: yetok sah ka:ni n' ta:ki.
<Sync time="1733.204"/>
Tein kito:kah newí:n paratani, newí:n paratani ka:mpa *más** takawa:ni,
<Sync time="1737.341"/>
wa:n mah t'to:kaka:n nika:n tehwa:n i:n,
<Sync time="1739.774"/>
a:mo, a:mo ta:kiki:w. Moskalti:s, moskalti:s mi:ltsi:n.
<Sync time="1743.443"/>
Pero pos sayoh i..., sakat sah, a:mo moskaltia ne:n, a:mo motaolo:tia ne:n xi:lo:tsi:n.
<Sync time="1747.813"/>
*Igual** a n' tein parahko tao:l,
<Sync time="1750.007"/>
tein pitsa:wak tao:l tehwa:n tikiliah mah tikto:kaka:n nika:n tehwa:n,
<Sync time="1753.839"/>
a:mo motao:lo:ti:s moskaltia, moskaltia n' tao:ltsi:n, *este** n' mi:ltsi:n,
<Sync time="1757.67"/>
*pero, para** ton tiknekih sayoh
<Sync time="1759.5"/>
to:tomo:ch sah.
<Sync time="1761.042"/>
Entonces tao:ltsi:n yeh no: kiwi:ka, no: kiwi:ka n' i..., n' i..., mah tikihto:ka:n tehwa:n icha:yohka:n.
<Sync time="1767.238"/>
Tein paratani, paratani,
<Sync time="1769.667"/>
tein yehwa:n kihtowah koyo:..., koyo:pa *zona baja**.
<Sync time="1773.677"/>
Yehwa yo:n tehwa:n tikihtowah koyo:kopa.
<Sync time="1778.011"/>
Tehwa:n tikihtowah, tehwa:n tikihtowah, nika:n tehwa:n tikihtowah parahko ya.
<Sync time="1781.85"/>
Wa:n onkak n' tein talwiah *más** parahko.
<Sync time="1784.921"/>
wa:n onkak n' tein paratani. Paratani tao:ltsi:n
<Sync time="1787.691"/>
tein tehwa:n tikihtowah taniwahtao:ltsi:n,
<Sync time="1789.798"/>
Yo:n taniwahtao:ltsi:n nika:n tehwa:n a:mo te:chna:miki ye:h. ¿Ke:yeh? Porque tehwa:n nika:n *más** tepitsi:n tasese:ya, a:mo semi teltasese:ya *pero** tasese:ya ya.
<Sync time="1795.786"/>
Tein nika:n tehwa:n mah tikto:katih ka:mpa *más** tasese:ya,
<Sync time="1798.836"/>
a:mo kina:mikiti *porque n' ompaka ne:wí:n no: etok sah tein tao:ltsi:n tein ta:ki, yehwa n' tein tehwa:n tikihtowah pitsa:waktao:ltsi:n.
<Sync time="1805.187"/>
A:xka:n de n..., de n..., de n' tao:ltsi:n, onkak kostiktao:l.
<Sync time="1809.402"/>
Yo:n kostiktao:ltsi:n,
<Sync time="1811.851"/>
yo:n no:ya:n ta:lna:miki nika:n tehwa:n.
<Sync time="1815.462"/>
Wa:n mochi:wa ka:mpa eski tehwa:n nika:n mah t'to:kaka:n.
<Sync time="1818.369"/>
*Hasta** paratani no: mochi:wa, *porque** [ne]wí:n paratani no: ki..., no: ki:xmatih n' kostiktao:l.
<Sync time="1822.515"/>
Ki:xmatih ya:witao:l, ya:witao:ltsi:n.
<Sync time="1825.465"/>
A:mo n'mati kox tiki:xmattos ya:witaol:l.
<Sync time="1827.732"/>
*Entonces** onkak e:yi taman, onkak *hasta** na:wi taman, tein chi:chi:ltik.
<Sync time="1831.933"/>
Ya:wit, 
<Sync time="1834.289"/>
chi:chi:ltik,
<Sync time="1836.153"/>
kostik, ista:k.
<Sync time="1838.446"/>
Onkak seki kiliah *pinto, pintotao:ltsi:n**.
<Sync time="1841.618"/>
Yo:n *pintotao:ltsi:n**,
<Sync time="1843.526"/>
yehwa n' tehwa:n tikto:ka:ytiah *este** tama:nelo:l iwa:n ya:witsi:n wa:n ista:k.
<Sync time="1847.692"/>
Tehwa:n tikiliah *pintillotao:ltsi:n**.
<Sync time="1850.532"/>
Wa:n onkak oksé: taol:tsi:n no: mono:tsa *cristillo**.
<Sync time="1853.974"/>
¿Ke:yeh n' kito:ka:ytiah *cristillo**?
<Sync time="1856.02"/>
Kipia chi:chi:ltik wa:n ista:k,
<Sync time="1858.295"/>
yehwa n' tehwa:n tikiliah *cristillo**.
<Sync time="1860.67"/>
¿Ke:yeh n' kiliah *cristillo**? Kipia,
<Sync time="1863.953"/>
kipia tapaltsi:n, tapa:ltsi:n ke:meh, ke:meh *Jesucristo** iesyotsi:n.
<Sync time="1868.061"/>
Yehwa n' tehwa:n tikiliah *cristillo**.
<Sync time="1870.109"/>
¿Ke:yeh n' tikiliah *cristillo**?
<Sync time="1871.483"/>
Kih... *porque** wits..., wi:tsa, wi:tsa n' ta..., wi:tsa n' i:ne:ska:yo:t ke:meh cris..., ke:meh n' *Cristo**.
<Sync time="1877.622"/>
Yeh ika kiliah *cristillo**.
<Sync time="1879.622"/>
Kwa:lkui chi:chi:ltik wa:n ista:k.
<Sync time="1882.002"/>
Ke:meh *cuando** tikitah n' *todios**, ata *cuando todios** ata kipia..., mahyá: esyoh.
<Sync time="1885.609"/>
Yehwa yo:n tao:ltsi:n no:..., tao:ltsi:n no: kine:ska:yo:tih no: kipia n' i..., no: kipia mahyá: esti.
<Sync time="1891.893"/>
Kipia chi:chi:ltik wa:n kipia n' ista:k.
<Sync time="1894.147"/>
Yehwa yo:n tehwa:n tikiliah *cristillo**.
<Sync time="1896.178"/>
*Por eso** ke:meh nimitsilia neh, onkak ya:wit, kostik,
<Sync time="1899.149"/>
*pintillo**,
<Sync time="1901.716"/>
*cristillo**,
<Sync time="1903.098"/>
chi:chi:ltik. Onkak ma:kui:l taman
<Sync time="1905.182"/>
tao:ltsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1906.409" endTime="1916.807">
<Sync time="1906.409"/>
¿I:n toni *más** noto:ka nika:n?
<Sync time="1908.927"/>
Nika:n tehwa:n *más** tik..., nika:n tehwa:n itech nejí:n ka:mpa nimits..., nimitstapowihtok tehwan tikto:kah tao:ltsi:n,
<Sync time="1914.967"/>
etsin,
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1916.807" endTime="1921.45">
<Sync time="1916.807"/>
<Who nb="1"/>
wa:n ex..., exo:ye:man *todavía** nika:wí:n no: ta:ki a. 
<Who nb="2"/>
*Pero, pero**,
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1921.45" endTime="1926.109">
<Sync time="1921.45"/>
¿toni *más** we:lik de tao:l, de o:n kostik n' oso ista:k?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1926.109" endTime="1929.702">
<Sync time="1926.109"/>
<Who nb="1"/>
Pues sayoh tikihtowah n' tehwa:n de n..., 
<Who nb="2"/>
oso de u:n..., ¿toni?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1929.702" endTime="2130.805">
<Sync time="1929.702"/>
Tehwa:n tikihtowah de n' tapal..., tapaltsi:n sah de n' tao:ltsi:n,
<Sync time="1933.379"/>
pero n' tao:ltsi:n nochi iwki sah, nochi iwki sah. *Por ejemplo** tikihtowah tikua:tih ista:ktao:l,
<Sync time="1938.436"/>
*pero para** neh, para neh nikita pané: *igual** sah.
<Sync time="1943.264"/>
Kostiktao:l pos
<Sync time="1944.885"/>
tepitsi:n kipata, tepitsi:n oksé:, oksé: mah tikihto:ka:n *este** oksé: taman ahwiya:n taxkaltsi:n de kostik,
<Sync time="1952.363"/>
oksé: taman ahwiya:k.
<Sync time="1953.843"/>
*Pero casi, casi mismo** yehwa n' tao:ltsi:n, sayoh *porque** tepitsi:n ahwiya:k sentaman. Ya:witsi:n,
<Sync time="1958.665"/>
tikih..., tikihtowah n' tehwa:n, no: ta:man ya:witsi:n porque ki:sa n' taxkaltsi:n telehemaxtik.
<Sync time="1963.167"/>
Telehemaxtik,
<Sync time="1964.944"/>
wa:n neh nikilia n' taxkaltsi:n *este**,
<Sync time="1967.894"/>
ke:n nikihto:s neh, telahwiya:k.
<Sync time="1970.188"/>
Yehwa yo:ni tehwa:n tikihtowah.
<Sync time="1972.029"/>
*siempre** kip..., *siempre** kipata ne:n..., kipata de n' ahwiya:kka:yo:t n' taxkaltsi:n, *por ejemplo** ista:k, kostik, ya:wit,
<Sync time="1977.577"/>
taman. Ta:taman ahwiya:k n' taxkaltsi:n.
<Sync time="1980.709"/>
*Siempre**, a:mo, a:mo nikihtowa san ke:n iwki sah, *siempre** ta:taman ahwiya:k.
<Sync time="1984.179"/>
*Pero** n...,
<Sync time="1985.683"/>
yehwa n' tein nimitsilia *cristillo** wa:n chi:chi:ltik,
<Sync time="1988.002"/>
*igual** sah.
<Sync time="1989.467"/>
*Igual** ke:meh n' okseki tao:ltsi:n.
<Sync time="1991.612"/>
Yo:n, yo:n chi:chi:ltao:ltsi:n a:mo semi no: *tikacos...**, a:mo semi tik..., tik..., tikto:kah tehwa:n, sano ke yo:n *mismo** yehwa n' tao:ltsi:n...
<Sync time="1997.867"/>
Tao:ltsi:n kita:liah iwa:n chi:chi:ltik *porque** mah nimitsili ke:yeh,
<Sync time="2001.562"/>
ne: kie:man te:chi..., te:chtapowia:yah n' to...,
<Sync time="2004.255"/>
to...,
<Sync time="2005.441"/>
towe:ita:twa:n,
<Sync time="2007.041"/>
chi:chi:l..., chi:chi:ltao:l kihtowah yehwa n' ta:kat.
<Sync time="2009.878"/>
Wa:n ista:ktao:l yehwa n' kihtowah no:..., mahyá: tikihtowah tehwa:n *este** mahyá: siwa:t tikihto:ka:n tehwa:n.
<Sync time="2016.905"/>
Entó:s ka:mpa kito:kah i:n chi:chi:ltao:l, kipia ke kipias ne:n..., acha ka:mpa kito:kah ista:ktao:l kipia chi:chi:ltao:l.
<Sync time="2022.317"/>
¿Ke:yeh? *Porque** n' chi:chi:ltao:l
<Sync time="2025.151"/>
ta:kat de n..., ta:kat de ne:n okseki tao:ltsi:n.
<Sync time="2028.41"/>
Yehwa n' te:chtapowihkah, te:chtapowia:yah n' towehka:wkayo:we:ita:twa:n ne: ke:man.
<Sync time="2032.505"/>
A:xka:n komo tikto:kah nochi, yo:n nochi moma:wa.
<Sync time="2035.553"/>
Tikto:kati nika:n, nika:n mah nikihto nika:n etok i:ni, i:n to:kak i:n *parte**, i:n ista:ktao:l.
<Sync time="2042.35"/>
Nika:n nikto:kak i:n, tatahko nikto:kak ya:wit.
<Sync time="2045.834"/>
¿Ton pasaro:ti n' ista:k wa:n ya:wit? Yehwa ya nimitsilia ki:sa *pintotao:ltsi:n**.
<Sync time="2050.779"/>
¿Ke:yeh? *Porque** tein parahko ya:wit wa:n tein tani ista:k kima:wa.
<Sync time="2054.654"/>
Moma:wah no:. *Por ejemplo** tein ya:wit temowa paratani.
<Sync time="2060.166"/>
Wa:n tein paratani panowa parahko.
<Sync time="2062.856"/>
*Por eso** ki:sa n' tao:ltsi:n is..., *este pintillo**.
<Sync time="2066.404"/>
*Pero** yo:n *pintillo** a:mo *porque** i:pa iwki sah n' tao:ltsi:n, sano ke yo:n *pintillo** kihtowah moma:wa.
<Sync time="2070.275"/>
*Por ejemplo**, nika:n *cuando** poto:ni n' imia:wayo de i:n ya:witsi:n,
<Sync time="2073.711"/>
panowa de n' tein ista:k, ista:kmia:wat.
<Sync time="2076.279"/>
Wa:n tein ista:kmia:wa..., ista:kmia:wat poto:ni panowa itech ya:wit
<Sync time="2080.08"/>
Kostik *por igual**, kostik nika:n kostiktao:l wa:n nika:n ista:ktao:l,
<Sync time="2085.23"/>
ki:sa tikihtowah tehwa:n tankostsi:n.
<Sync time="2087.874"/>
Tehwa:n tikiliah tankostsi:n. ¿Ke:yeh?
<Sync time="2089.523"/>
*Porque** a:mo semi *legítimo** kostik sano ke mah
<Sync time="2092.698"/>
tikihtowah tehwa:n no: mahyá: *pintotik** ika n' kostik.
<Sync time="2095.862"/>
¿Ke:yeh yo:n iwki ki:sak? *Porque** nika:n etok is..., kostiktao:l wa:n nika:n etok n' ista:ktao:l.
<Sync time="2100.188"/>
Panowa no: nika:n i:n tao:l n' oksé:.
<Sync time="2102.566"/>
Iwki yo:n, por eso mochi..., por eso mochi:wa n' tao:ltsi:n de miak taman ya mochi:wa. *Por ejemplo** nimitsilia ki:sa *pintillo** ya.
<Sync time="2109.09"/>
Ki:sa tankostsi:n wa:n ki:sa *ya:wipintillo**.
<Sync time="2112.105"/>
Tankostsi:n kihto:sneki kostik wa:n ista:k.
<Sync time="2115.63"/>
Yehwa yo:n tankostsi:n kilwiah.
<Sync time="2117.516"/>
Yehwa yo:n nochi kiwi:ka, nochi kiwi:ka n' i...,
<Sync time="2120.327"/>
n' iwi:kal n' tao:ltsi:n *porque** n' tao:ltsi:n no: mahyá: i:n tehwa:n tikihtowah.
<Sync time="2124.089"/>
Moma:wa nejó:n tao:ltsi:n.
<Sync time="2126.801"/>
Yehwa yo:n nimitsilia, a:mo n'mati, ¿xa: oksé: talna:miki:lis tikpias?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2130.805" endTime="2133.974">
<Sync time="2130.805"/>
¿Ayoh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2133.974" endTime="2303.298">
<Sync time="2133.974"/>
¡Ah! ¿N' ayohtsí:n?
<Sync time="2135.803"/>
Ayohtsí:n nika:n tehwa:n no: tikto:kah,
<Sync time="2138.806"/>
pero tikmatiahka:n kuali n' ayohtsí:n yekintsi:n kina:miki, yo:n kina:miki *solamente** ka:mpa semi tel...,
<Sync time="2144.162"/>
teltapala:ntok.
<Sync time="2145.754"/>
A:mo *como quiera** tikmati mah t'to:kaka:n tao:..., ayohtsi:n mah tikihto:ka:n... Ne: ke:man,
<Sync time="2150.077"/>
mochi:waya.
<Sync time="2151.413"/>
Ne: ke:man kito:kayah mi:l,
<Sync time="2153.419"/>
[ki]to:kah ayohmeh.
<Sync time="2154.705"/>
Ayohmeh ta:kiah.
<Sync time="2156.235"/>
Wa:n ayohmeh yo:n a:mo semi, yo:n para tikitas a:mo semi tekiyoh yo:n sayoh x'tsi:nta:li:tisah *mata** ka:mpa tima:..., ne:n ta..., xina:chtsí:n de n' ayohtsí:n.
<Sync time="2164.108"/>
Pe:wa ixwa, de pe:wa ixwa pe:wa mowila:na.
<Sync time="2166.904"/>
Wa:n de pe:wa mowila:na pos yo:n a:mo xkihto tik..., mitskuehmolohtok x'tame:wi *o**
<Sync time="2171.33"/>
x'tachipa:wi ihkó:n, yo:n mochi:was sah.
<Sync time="2174.912"/>
Wa:n ayohtsí:n tehwa:n tikihtowah nejó: pos
<Sync time="2178.008"/>
no: se: netekipano:lis para tehwa:n *porque**
<Sync time="2181.77"/>
pos *en vez de que** tikowaskeh,
<Sync time="2184.05"/>
tehwa:n tikta:ki:ltiah.
<Sync time="2185.97"/>
Mah tikihto:ka:n tehwa:n pos, a:mo ne:..., a:mo ni..., a:mo nik..., 
<Sync time="2190.507"/>
*nikgastarohtoti** tomi:n, sano ke *mismo** nehwa neh ni..., *mismo** neh nikta:ki:ltia nika:n i:n,
<Sync time="2194.85"/>
itech *mismo** n..., itech *mismo** no:..., nota:lpa:n ka:mpa ntato:ka.
<Sync time="2199.069"/>
*o..., o** nokahfe:ntah. *A veces hasta** kahfe:ntah mochi:wa n' ayoh.
<Sync time="2203.286"/>
Witsti *por lo mismo**,
<Sync time="2205.695"/>
witsti, yo:n witsti,
<Sync time="2209.512"/>
tikto:kah witsti,
<Sync time="2211.973"/>
wa:n mowila:na, yo:n a:mo no:..., no..., a:mo no: tikihtos..., tikte..., tikte..., titekititoti ok, ttachipa:wihtoti para mochi:was witsti.
<Sync time="2218.812"/>
*Porque** nika:n tehwa:n miak taman, miak taman tikta:ki:ltiah.
<Sync time="2222.031"/>
Tta:ki:ltiah witsti, tta:ki:ltiah ayoh, ttaki:ltiah et, tta:ki:ltiah tao:l.
<Sync time="2226.104"/>
Tikta:ki:ltiah *este**,
<Sync time="2228.339"/>
pa:pa:lo:kilit,
<Sync time="2230.31"/>
tta:ki:ltiah chi:ltekpin,
<Sync time="2232.393"/>
tikta:ki:ltiah *este** wa:wkilit,
<Sync time="2235.462"/>
tikta:ki:ltiah tomakilit,
<Sync time="2237.809"/>
Tikta:ki:ltiah *este** n' tomat,
<Sync time="2242.005"/>
yo:n tehwa:n tikiliah si:taltomat,
<Sync time="2244.762"/>
tein pisi:ltik tehwa:n tikiliah si:taltomat.
<Sync time="2247.323"/>
Wa:n onkak tikiliah *este** n...,
<Sync time="2249.663"/>
tomat tein nikawí:n tehwa:n tomat, seki tomat moskaltia ihko:kó:n,
<Sync time="2254.063"/>
wa:n ya:..., mahyá: mohmotsoltik.
<Sync time="2257.083"/>
Mohmohtsoltik, yehwa n' tehwa:n tikiliah mohtsoltomat.
<Sync time="2260.971"/>
Ke:mah yo:n no:, no:, no: tomat tikihtowah n' tehwa:n *criollo, de** nika:n, tehwa:n totomaw.
<Sync time="2266.654"/>
Yehwa yo:n wa:n semi tel..., yehwa yo:n mochi:wa, no: motelchi:wa nika:wí:n.
<Sync time="2270.343"/>
Sayoh *porque** tehwa:n a:mo tiktohto:kah sah. *Pero** nika:n motachi:wa ok, mochi:wa ok, yeh neli mah se: kita:lili n' tapala:n ke:meh pio:kuitat,
<Sync time="2277.578"/>
ke:meh kua:kowkuitat, ke:meh,
<Sync time="2280.477"/>
ke:meh i:n xiwtapala:n mah se: kipala:nti wa:n mah se: kite:mili,
<Sync time="2284.154"/>
semi kina:miki yehwa yo:n.
<Sync time="2285.895"/>
Ke:mah, motachi:wa.
<Sync time="2287.94"/>
Yehwa yo:n. ¿A:mo nikmati ox okseki talna:miki:lis tikpia tne:chtatsi:ntoki:s? Xne:chtahtani.
<Sync time="2292.945"/>
A:mo nikmati xa: tikihto:s nisi..., nisi..., niksema:ma:neloh ya nochi *lo que** tein nimitsilihtok, pero nochi nimitsilihtok.
<Sync time="2300.437"/>
*lo que** tein tehwa:n nika:n tikta:ki:ltiah. A:mo nimitsilihtok
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2303.298" endTime="2308.032">
<Sync time="2303.298"/>
<Who nb="1"/>
tein wa:le:wa de... de n' okseki... *Ajá.** 
<Who nb="2"/>
De okseka:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2308.032" endTime="2311.992">
<Sync time="2308.032"/>
A:mo, ta: tein nika:n tehwa:n tikta:ki:ltiah nejó:n.
<Sync time="2310.215"/>
Ke:mah, 
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2311.992" endTime="2316.355">
<Sync time="2311.992"/>
Nima:n o:n, san se: taman onka ayoh, ayohtsí:n oso:
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2316.355" endTime="2317.944">
<Sync time="2316.355"/>
<Who nb="1"/>
yetl? 
<Who nb="2"/>
A:mo, ayoh onkak
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2317.944" endTime="2344.18">
<Sync time="2317.944"/>
kiliah tamalayoh,
<Sync time="2319.817"/>
kiliah *este** ayohwach.
<Sync time="2323.866"/>
ayohwach,
<Sync time="2327.395"/>
kiliah *este** kakawayoh,
<Sync time="2329.608"/>
kiliah *este** ayoh tein kahkamohtik, kamohayoh.
<Sync time="2334.475"/>
Onkak na:wi taman.
<Sync time="2336.877"/>
Na:wi taman de n..., na:wi taman de n' ayoh onkak. [K]e:mah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2344.18" endTime="2348.991">
<Sync time="2344.18"/>
Niman o:n, para mo:li, ¿toni ayoh mokue:chowa?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2348.991" endTime="2358.765">
<Sync time="2348.991"/>
<Who nb="1"/>
¿Para kikua:skeh tapalo:l *o**
<Who nb="2"/>
*Ajá**, para mo:hli.
<Sync time="2356.175"/>
<Who nb="1"/>
para *mole**?
<Who nb="2"/>
para mo:hli.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2358.765" endTime="2427.51">
<Sync time="2358.765"/>
*Este** a:mo kikuih, kikuih *solamente**
<Sync time="2363.241"/>
para tapalo:l kikuih *solamente** ayohwach.
<Sync time="2368.438"/>
Ayohwach *o** ayohwach *o** ayohtet, iteyo de n' ayoh.
<Sync time="2374.592"/>
*Porque** n' ayoh tehwan tikuah, nika:n tehwa:n tik..., tikuah n' ayohtsí:n *solamente** tatsope:li:l ika pane:lah.
<Sync time="2382.105"/>
Ika pane:lah *o** ika, ika tsope:lik *pues**.
<Sync time="2386.177"/>
Ayoh yehwa yo:n tikuah tehwa:n.
<Sync time="2388.887"/>
Wa:n i:n ayohwach, ayohwach kikuih
<Sync time="2392.665"/>
para tapalo:l.
<Sync time="2394.948"/>
*En v..., en v...**, para ton..., para..., para a:mo kikuiskeh ne:n a:ko:lin, tehwa:n tikiliah *ajonjolí**,
<Sync time="2401.105"/>
kikuih yehwa n' ayohwach.
<Sync time="2402.941"/>
Ayohwach iteyo.
<Sync time="2404.44"/>
Yehwa yo:n kikuih para kkue:choliah,
<Sync time="2406.385"/>
kikue:choliah *este** kiltsí:n, emo:ltsí:n,
<Sync time="2409.513"/>
*o** ta:lkamohtsí:n, okseki tapalo:ltsí:n. Yehwa ya n...,
<Sync time="2413.082"/>
*o** piotsi:n. Komo kichihchi:wkeh se: piotsi:n
<Sync time="2416.077"/>
kikue:choliah yehwa n' ayohwach.
<Sync time="2418.038"/>
*En vez de** a:ko:lin yehwa yo:n kikuih tehwa:n nika:n.
<Sync time="2420.895"/>
No: ahwiya:k kualtsi:n, we:lik.
<Sync time="2422.792"/>
A:mo nmati, ¿oksé: talna:miki:lis tikpia?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2427.51" endTime="2430.352">
<Sync time="2427.51"/>
Yehwa sah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2430.352" endTime="2437.392">
<Sync time="2430.352"/>
¿Yehwa sah? *Bueno**.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>