Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/Transcripciones-Transcriptions-only-new_2017-12-11/Botanica/Miscellaneous-NADIE/Tzina_Botan_JSI331_xiwmeh-xoochimeh-witsmeh-kuamekameh_2009-09-24-s_ed-2016-04-01.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="Amelia" audio_filename="Tzina_Botan_JSI331_xiwmeh-xoochimeh-witsmeh-kwamekameh_2009-09-24-s" version="5" version_date="141027">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="José Antonio Salgado Isabel" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="2027.426">
<Turn startTime="0" endTime="2027.426" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
Ekintsi:n timokak..., timokaki:lti:tih e: ... Taselo:meh tein onkak ... nika:wí: tiki:xmatih,
<Sync time="10.022"/>
seki xo:chit, seki xo:chimeh tein n' tikwih ke:man moneki,
<Sync time="20.973"/>
tikwih, ti..., para tika:ketsaskeh.
<Sync time="25.116"/>
Tikwih para tikilpi:skeh itech to..., totio:tsi:n i:xpan,
<Sync time="29.908"/>
tikwih pa..., para tikwa:skeh xo:chit, 
<Sync time="33.879"/>
tikwih para ti..., momo..., ika timotahpalo:skeh, xo:chit.
<Sync time="40.152"/>
Tikwih para ika ... seki ika, ika mopahti:skeh n' xo:chit.
<Sync time="50.652"/>
A:mo n'mati ox tine:chmatilih, timopahti:skeh ika, titachihchi:waskeh ika, ika timotahpalo:skeh,
<Sync time="59.912"/>
tikwa:skeh wa:n tikmowilistili:skeh nochi xo:chit.
<Sync time="67.522"/>
Tein tikwah xo:chit yetok ekilxo:chit, iksoxo:chit,
<Sync time="79.992"/>
n' yo:n ko:lexxo:chit, yehwa sah yo:n nikelna:miki, xa: seki onkas ok.
<Sync time="94.212"/>
Wa:n ika titachihchi:wa pos chamakih, [n]e..., xo:chit de *azalea**, no: ni..., mochi:wa nika:wi:ni
<Sync time="105.164"/>
yo:n kilwiah, tiki:xmati kiliah pa:lmahxo:chit, we:weyak, a..., iwki tiki:xmatih, a:mo ke:n ito:ka:i kipia,
<Sync time="114.154"/>
e..., xo:chit de nika:wí: *pues** santeina:mo, *casi** xo:chimeh, nochi tein, tein kia:ketsah tio:pan, nochi takowal.
<Sync time="136.134"/>
nika:wí: onkak tein nikintohto:ka:itih, tein mochi:wa nika:n,
<Sync time="140.444"/>
tein ya nimitsilia ne:n, ne:n, ke:ní:w nimitsilia, ekilxo:chit pos i:n *tiempo**, i:n *tiempo** onkak,
<Sync time="151.998"/>
onkak nika:wi:ni, yo:n a:mo [para tika:ketsaskeh], para tikwa:skeh,
<Sync time="156.079"/>
wa:n ne:n kowke:spanxo:chit, koyo:meh ki:xmatih *orquideas**.
<Sync time="163.369"/>
nika:wí: de kowke:spanxo:chit telmiak onkak,
<Sync time="168.609"/>
nikinkakikih seki koyo:meh tein ... Ampo:n ye..., ampó:n yetok se: nemachti:lo:ya:n Zacapoaxtla, yehwa:n kipiah,
<Sync time="177.584"/>
yehwa:n komoke monemaktihtokeh itech yo:n ohtokalis de n' xo:chit,
<Sync time="184.993"/>
kiliah, tehwa:n tiki:xmatih kowke:spanxo:chit, yehwa:n ki:xmatih *orquideas**.
<Sync time="191.388"/>
Yo:n kihtowah ma:kwi:l *ciento** tamameh wa:n seki poliwtokeh ya,
<Sync time="197.64"/>
nika:wí: onkak.
<Sync time="199.142"/>
Onkak miak, ta:tamameh kwaltsitsi:n, seki ahwia:k, seki a:mo ahwia:k.
<Sync time="206.472"/>
Tein kwa:kwaltsi:n a:mo ahwia:k, tein a:mo kwa:kwaltsi:n pero telahwia:k, telsenkaya ahwia:k ke:mih, ke:mih chokola:t, ke:mih ... pané: we:lik, we:likahwia:k.
<Sync time="218.972"/>
Yo:n tel..., yo:n kowke:span mochi:wa oso teke:span.
<Sync time="223.302"/>
Teke:span mochi:wa ke:meh tate:mpancho:kani, sa:ntakru:sxo:chit, yo:n poso:ni mayo.
<Sync time="229.832"/>
Yo:n tate:mpancho:kani poso:ni itam..., itamiá:n abríl,
<Sync time="234.982"/>
ita..., itamián abril wa:n tahko junio tami a.
<Sync time="240.082"/>
N' xo:chitsi:n e..., ke:ní:w nikihto:s, mora:dohtik
<Sync time="246.972"/>
wa:n ne:n santakru:sxo:chit yeh kohkostik we:weyakaxtik, 
<Sync time="252.803"/>
n' ima:i, n' ima:i ye..., we:weyak no:.
<Sync time="257.094"/>
Tekwa:ko mochi:wa, e..., wa:n okseki, ko:kowa:tsitsi:n tiki:xmatih tehwa:n
<Sync time="263.004"/>
oso to:tori:tos yeh kowke:span oso teke:span,
<Sync time="269.534"/>
neli telahwia:k no:, nika:wí: ka:sá: ika kipiah kaltsi:ntan.
<Sync time="274.914"/>
Ka:sá: ika kipiah kito:ktokeh, seki a:mo tik..., a:mo kichi:wah kwe:ntah,
<Sync time="280.764"/>
*apenas** se: koyo:t i:n yankwixtok kite:makak se:, se: nemachti:l de yo:n kowke:spanxo:chit.
<Sync time="286.084"/>
Kihtowa:ya, achto ke t'wiwitas se: kowke:spanxo:chit, xitanemili,
<Sync time="292.774"/>
yo:n se: tahto:l wa:n kwali yetok yo:n, eh.
<Sync time="299.164"/>
Yo:n xo:chimeh *hijo de la mala**, telmiak, seki xo:chit mono:tsa te:ntsonxo:chit, nika:wí: i..., icha:yohka:n, nika:wí: yo:n te:ntsonxo:chit,
<Sync time="307.854"/>
ka:n a:kah kichi:wa kwe:ntah, yo:n mimiakilia,
<Sync time="309.894"/>
we:weyak n' i..., n' i..., n' i..., we:weyak ixo:chitsi:n, mota:lilia, ohololtik ixina:ch,
<Sync time="313.994"/>
momoya:wa, tapowi, momoya:wa, yo:n yowi.
<Sync time="316.686"/>
Mochi:wa ka:mpa eski, i:n, a:man i:n *tiempo** onkak miak,
<Sync time="320.226"/>
tio:takxo:chit onkak kostik wa:n onkak mora:dohtik.
<Sync time="326.286"/>
Tio:takxo:chit *solamente** ke:mih kihtowa ito:ka:i, tio:takxo:chit,
<Sync time="330.317"/>
poso:ni sa:te:pan de ma:kwi:l *hora** tio:tak,
<Sync time="333.599"/>
a:ah, *cerca** chikwase:n *hora** tio:tak a, xa: se: *hora** sioh poso:ntok wa:n sepa kochi, mm.
<Sync time="342.34"/>
Yo:n xo:chitsi:n i:pa nika:wí: kayo:t sah, miak, miak xo:chit,
<Sync time="349.327"/>
yo:n pi:na:witsxo:chit telkwaltsitsi:n, wa:n ne:n tepalkaxo:chit.
<Sync time="358.648"/>
A:, tepalkaxo:chit, yeh se: kwowit, *este**, yeh se: tepalkat mota:lia kwow..., kwoma:pan ompa mopepechowa
<Sync time="368.014"/>
wa:n ke:mah e..., ne:n i..., n' itapalo xo:chitsi:n xokotik,
<Sync time="373.05"/>
ke:meh i:n tasa:l wa:n telsenkaya, nika:wí: se: toxola:l, *cer[ca]** ne: achka i:n, i:n municipio
<Sync time="383.421"/>
mono:tsa Xochitlán, yehwa ika tachihchi:wah,
<Sync time="388.948"/>
wa:n nika:wí: tehwa:n a:mo, a:mo tikwih yo:n xo:chit.
<Sync time="392.644"/>
Nika:n tehwa:n tikwih chamakih wa:n de chamakihmeh onkak miak ta:taman tapaloh,
<Sync time="397.546"/>
ta..., chamakih, i:n yetok ... yo:n, yo:n kipia, yehwa yo:n chamakih, mm.
<Sync time="403.608"/>
Etok chi:chi:ltik, etok xokotik, yetok kostik,
<Sync time="408.019"/>
ista:k, telchihchi:chi:ltik, mm, tein a:mo semi chi:chi:ltik, a:chi:petik,
<Sync time="414.327"/>
yetok tein itapalo, ikowyo kostik wa:n ista:k ima:yekapan
<Sync time="421.448"/>
wa:n tamanká: yo:n seki chamakih mopahpampilowa.
<Sync time="426.93"/>
[N]e:, semi, semi, semi kwaltsitsi:n kiliah *guacamayos**,
<Sync time="434.466"/>
kiliah yo:n to:to:meh tein kwaltsi:n itapalo, ihkwitik ne:n chamakih.
<Sync time="438.988"/>
Yo:n chamakih nika:n kayo:t para, para se: kixa..., xina..., para se: kixina:cho:s n' chamakih 
<Sync time="448.453"/>
o:me taman, xina:ch, iteyo wa:n ikamohyo,
<Sync time="453.422"/>
nochi, nochi tokni:wa:n kito:kah ikamohyo, 
<Sync time="455.645"/>
xina:ch se: xiwtika para yo:li [ixwa]
<Comment desc="En la germinación de las semillas se dice 'ixwa'"/>
, mahyá: texa:l, teltakwa:wak.
<Sync time="464.842"/>
Ne:n no..., no..., nochi:meh xo:chimeh tein, tein tika:ketsah, ke:meh nikihtowa:ya ye:wa, tikowah,
<Sync time="474.967"/>
tein nika:wí: mochi:wa a:mo miak.
<Sync time="476.797"/>
nika:wí: mochi:wa *dalias**, kiliah *dalias**,
<Sync time="479.967"/>
Sa..., [ta:]taman, kostik onkak chi:chi:ltik, onkak, onkak *este**, ne: pahpatiltik ne:n i..., n' itapalo, ista:k wa:n chi:chi:ltik.
<Sync time="490.427"/>
Seki wehwei, seki tsikitsitsi:n,
<Sync time="493.632"/>
no: toni onkak nika:wí: de n' xo:chimeh, 
<Sync time="497.395"/>
seki xo:chit a:mo semi, a:mo semi, a:mo semi onkak, mono:tsa *cuernavaca**.
<Sync time="504.583"/>
Telkwaltsitsi:n xo:chit, no: ahwia:k, ista:k, ih..., ista:k,
<Sync time="509.083"/>
onkak i:n todos san[tos], i:n sanmigue:lilwit, *después** de *veintinueve**, *después de septiembre**,
<Sync time="515.079"/>
ko..., *casi** nochi *mes de octubre** onkak yo:n xo:chit, poso:ni telkwaltsi:n, mochi:wa we:ikowit.
<Sync time="519.735"/>
A:mo semi onkak, ka:sá: ika poliwtok a,
<Sync time="523.231"/>
yo:lohxo:chit, yo:loxo:chit se: pahti, telahwia:k no:, mayo ne:n poso:ni,
<Sync time="530.633"/>
semi ki..., semi kwali monamaka, [n]e: semi owih se: kiteki,
<Sync time="536.004"/>
semi owih para se: kixwalti:s, se: kimiakilti:s,
<Sync time="539.901"/>
n' ikowyo ki..., se..., kwaltia para kalkowit 
<Sync time="543.017"/>
wa:n ixo:chio kwali para pahti.
<Sync time="547.169"/>
Ki..., ma..., nochi pahti para ne: tokni:wa:n tein kinkokowa ininyo:lo,
<Sync time="552.026"/>
ne:n iksoxo:chit, nikihtowa:ya, nikto:ka:itia:ya iksoxo:ch..., iksoxo:chit
<Sync time="559.124"/>
yeh no: se: kikwa, kihtowah kits..., neh a:mo ke:man ne:chchihchi:wiliah pero kihtowah ke kitsoyo:niah iwa:n pio:tet wa:n telwe:lik.
<Sync time="566.762"/>
N' okseki, okseki xo:chimeh m..., ke:mih ne:n okmaxo:chit ye:wa nikihtowa:ya,
<Sync time="583.896"/>
yo:n kwaltia, a:mo, a:mo kwaltia para ti..., titaa:ketsaskeh
<Sync time="587.124"/>
yo:n kipipi:nah chiktehtsitsi:n, *este**, ne:n nektsitsi:n,
<Sync time="590.218"/>
wa:n ne:n onkak xo:chimeh kihtowah a:mo wel se: kima:toka, *cuando** se: pilimeh te:taka:waltiah,
<Sync time="598.669"/>
seki xo:chit ampo:wi:n onkak, kihtowah te:ekaeski:xtih, semi chihchi:chi:ltik, ixta:wat mochi:wa.
<Sync time="604.776"/>
Yo:n no:, a:mo no: kwali, kihtowah ke tika:wilti:skeh ne:n, ne:n ekimi..., ekimixo:chit,
<Sync time="616.106"/>
te:tawilih kihtowah, mm. Kihtowah ke i:pa, yeh ika achka tikpostekih to..., tomache:teh, a:mo kwaltia.
<Sync time="627.392"/>
Miak taneltokalis onkak de yo:n, de yo:n kihtowah te:tawilih teisá:,
<Sync time="634.392"/>
de xo:chimeh a:xá: yehwa sah, a:mo nikelna:miki ok kachi, a:mo de okseki xiwmeh
<Sync time="642.218"/>
*hijo de la mala**, telmiak, a:mo nochi, a:mo nochi tikmatih ke:ní:w ito:ka:i,
<Sync time="646.986"/>
ampó:n onkak xo:no:ochpa:wa:s, yo:n, pero yo:n no: pahti, kwaltia para n' te:mpala:n,
<Sync time="652.736"/>
tikiliah xo:no:ochpa:wa:s, ala:wakochpa:wa:s, yeh, yeh, yeh *mismo**,
<Sync time="657.915"/>
[n]e:, xo:no:..., xo:no:ochpa:wa:s, a:man ox..., xi..., ixta:waochpa:wa:s,
<Sync time="665.897"/>
achto ya, *an[tes]**, achtoya ke onkaskia ne:n och..., koyo:ochpa:wa:smeh,
<Sync time="672.718"/>
ekintsi:n kinamakah koyo:ochpa:wa:smeh, mehmetsehkeh,
<Sync time="675.553"/>
tapaloh, ne: ke:man ne: ti:xpeta:nkeh onkaya de sakat ne:n ochpa:wa:s
<Sync time="683.691"/>
wa:n i:n sa:te:pan kipatakeh *por este, plástico** wa:n tahtapaloh,
<Sync time="694.227"/>
tahtapaloh, n' semi chika:wak itapalo, xoxoktik, chi:chi:ltik,
<Sync time="699.173"/>
ne: xokotik, santeina:motsitsi:n. Yo:n de, de, de koyo:ochpa:wa:s a wa:n ne: ke:man tikwiah ochpa:wa:s a:mo metseh.
<Sync time="707.713"/>
Ika [ti]tachpa:nayah tiitskwinihkatinemih wa:n oso teja ke:man tikchipa:wah tocha:n yehwa yo:n ika tikchipa:wah,
<Sync time="716.253"/>
yo:n de ochpa:wa:s, okseki kiliah ne:n xiwmeh *pues** santeina:mo, ichkapxiwit,
<Sync time="728.342"/>
pits..., kaba:yohkwitaxiwit, ne:n ke:ní:w mono:tsa ne: xiwmeh, a:,
<Sync time="738.856"/>
ta:la:mat, teltakwa:wak se: kime:wa, ta:la:mat, teposihya:k,
<Sync time="744.628"/>
ra:biahxiwit, ne:n kaba:yohkwitaxiwit, e:... Teposihya:k yeh no: pahti chika, 
<Sync time="757.82"/>
inalwayo para ... Kimanah, a:kin moxwitiah wa:n kimanah ika ta:..., taih *pues** a:kin mokokowa.
<Sync time="765.11"/>
Pi:na:witsxiwit, ne:n ta:la:mat iteyo mopepechowa se:, itech se: itasa:l,
<Sync time="772.199"/>
ke:man se: ohtoka te:kwihkwi, tsonsasal.
<Sync time="775.94"/>
Tsonsasal a:mo teh s..., a:mo teh servi:rowa, i:pa sayoh para ta..., tatsakwilihtok no:, mahyá: tehwa:n,
<Sync time="781.668"/>
e..., n' i:x..., iteyotsitsi:n te:kwihkwi,
<Sync time="785.922"/>
ne:nke:n ok komohkó:n ki..., kita:lilihkeh tsonti mo..., mopilowa, *por eso** kiliah tsonsasal, 
<Sync time="791.19"/>
[n]e: miak xiwmeh onkak, a:, chananpilo:l. Chananpilo:l ne: ke:man yehwa tikwiah para, pata tima..., te:cha:ltia:yah ika,
<Sync time="808.078"/>
yehwa komoke ne:n *estropajo**, chananpilo:l, ika tapahpa:kah chananpilo:l,
<Sync time="814.587"/>
[n]e: wa:n kwa..., ika tapahpa:kah wa:n no: ika, pané: no: pahti kihtowah, kitewa:tsah.
<Sync time="824.998"/>
Kitewa:tsah wa:n mochi:wa mahyá:h, mahyá: kownextsi:n de chananpilo:l 
<Sync time="830.302"/>
wa:n te:pahtia ka:mpa se: xolektik. [N]e:n okseki xiwmeh ...
<Sync time="838.574"/>
A:, nikelka:wtok ko:nkilit, ko:nkilit kihtowah koyo:meh *forraje**.
<Sync time="848.976"/>
Konkilit kikwa kawa:yoh, kikwa *burro**, kikwa *mula**
<Sync time="855.775"/>
*puro** tapial *pues**, tapial tama:mahkeh, kikwa pio, to:tolin, *conejo**,
<Sync time="862.195"/>
nochi kikwa ne:n, nochi kikwa ne:n yo:n, yo:n *unico** xiwit ke miak tapialmeh kikwah.
<Sync time="871.249"/>
Wa:n neh notalna:miki:lis te:pa:k eskia ka:sá: ika mah se: kichi:wa,
<Sync time="875.861"/>
i:pa se: xiwit sah de nochi ko:nkilit ompa, ompa 'tekiskiah para tiku..., tikmakaskeh totapialwa:n.
<Sync time="881.723"/>
Ko:nkilit, ka:n a:kah kito:ka, mochi:wa sah, mm.
<Sync time="884.839"/>
Yo:n yeh momiakiltia ika xina:ch wa:n ika ikowyo, ikowyo a:mo wa:ktani, ye:ka:yoh,
<Sync time="890.018"/>
ihsiwka itsmili:ni, xikto:ka ikowyotsitsi:n
<Sync time="893.179"/>
kachi ihsika, it..., iteyo, ixo:chio kwaltsi:n we:i, we:i mochi:wa,
<Sync time="898.683"/>
poso:ni wa:n pata:ni n' i..., n' i..., ixo:chiotsi:n.
<Sync time="901.942"/>
Ne: pat..., poso:ni wa:n pata:ni a, mahyá: po:poto, mm.
<Sync time="907.893"/>
N' popoto se: komekat,
<Sync time="910.53"/>
ta:ki, we:i n' ihtik, mochi:wa no: se: ichkatsi:n ki:xtia tel..., telsenkaya ne:n kwaltsi:n,
<Sync time="918.417"/>
mahyá: se:rahtik. Mm, ki..., no: kwaltia para teisá:, onkak se: okwiltsi:n kikwi n' i..., n' i..., n' ipo:potoyo
<Sync time="930.908"/>
wa..., sa..., ekintsi:n tikihto:tih para toni,
<Sync time="934.471"/>
ne:n toni seki xiwit onkak, ma:talin. Ma:talin onkak *morado**, onkak *morado rayado**
<Sync time="947.699"/>
wa:n onkak xoxoktik, seki pisi:ltik, seki wehwei,
<Sync time="952.11"/>
seki we:weyakaxtik, tehko, no: panki:sa
<Sync time="955.382"/>
wa:n mochi:wa yo:n ka:mpa, ka:mpa ta:lkkwecha:wtok, kitelwelitas, ta:lkwecha:wtok wa:n yekawilah.
<Sync time="959.994"/>
Paniá:n *loma** a:mo kiwelita, [n]e: pe:pesmameh, pesmaxiwmeh i:xkich onkak,
<Sync time="968.579"/>
ichkapxiwit, [pe:pesma] nochi, nochi, nochi ka:mpa pitsa:wakta:l motelchi:mochi:wa ompa pesma 
<Sync time="975.691"/>
wa:n ma:neliwtok iwa:n xiwit, ka:sá: ika ka:mpa eski.
<Sync time="978.517"/>
Ne:n sakameh, santeina:mo sakat onkak, patachsakat,
<Sync time="986.588"/>
yo:n sakat tein kikwah kwa:kwehmeh ne: ixta:wat, pisi:lsakat,
<Sync time="993.263"/>
[n]e: yo:n kiliah [n]e: *merkerón** yo:n no: sakat,
<Sync time="1002.272"/>
yo:n ke:ní:w mono:tsa okseki sakat ika se: wehwetsi, ne: telpipi:nik,
<Sync time="1010.143"/>
*pangola** ne:si ox *estrella**, nochi yo:n, pero yo:n a:mo tocha:nkaw, yo:n kwa:lkikeh a:it ka:ni.
<Sync time="1015.469"/>
Nika..., pero i:n i:pa nika:wí: onkak, okseki sakameh tein i:pa nika:wí: onkak ke:meh yehwa ne:n, ne:n ke:ní:w kilwiah yo:n *zacate** wehwei, *merkerón**,
<Sync time="1025.728"/>
yo:n koyo:to:ka:yeh wa:n no: de yo:n xiwmeh ne:n ... toni xiwmeh seki, a: mo:so:t. Mo:so:t wa:n ehkaw,
<Sync time="1041.657"/>
nika:n tein tehwa:n, nika:wí: tehwa:n mo:so:t tamela:wa xiwit sah 
<Sync time="1046.469"/>
wa:n ka:sá: ika mo:so:t inintapalo:l para kilit, eh,
<Sync time="1050.844"/>
pero ata nika:n tehwa:n chichi:k, ka:n tikwelitah.
<Sync time="1053.746"/>
N' ehkaw, i:kni:w mo:so:t, iwa:n, iwa:n mochi:wa, senti de ne: mi:lah,
<Sync time="1059.148"/>
sayoh ke no: onkak sentaman mo:so:t ok, ke tikiliah kwomo:so:t
<Sync time="1062.563"/>
ke tikiliah kwomo:so:t, yeh kwamekat, takwa:wak, wehwei mochi:wa, wehkapan pan...,
<Sync time="1066.326"/>
wehkapan panki:sa, komohkó:n kahfe:n ki..., kisenke:mi,
<Sync time="1069.987"/>
[n]e: wa:n no: n' tewitsmeh [de witsmeh], iwa:n ma:neliwtok xiwit.
<Sync time="1076.438"/>
Witsti yetok pi:na:wits, yetok texokowits, yetok ...
<Sync time="1081.139"/>
Pi:na:wits o:me taman, yo:n seki pa:pata:wak wa:n seki ma:pisi:ltik ke:meh wa:xin,
<Sync time="1088.496"/>
nochi witsmeh, sie:rrahwits, mm, [n]e: tehtsonkilit,
<Sync time="1094.782"/>
a:tsi:tsika:s, nochi witsti, [n]e: itskwinpahwits, yeh ta:ki mahyá: to:tomatsitsi:n.
<Sync time="1103.255"/>
No: xiw..., no: xi..., no: xiwit, no: witsyoh wa:n pahti no:,
<Sync time="1107.867"/>
nochi yo:n witsmeh kimattokeh tapahtia:nih, kichi:wah kiliah xiwnechiko:l [xiwtanechiko:l].
<Sync time="1114.488"/>
Nochi yo:n ika mopa:kah, se: mopa:ka kihtowah ke:man se: mokokowa, a:mo n'mati kati:yeh kokolis wa:n te:pahtia.
<Sync time="1121.59"/>
A:, itech witsmeh yetok no: pesma, no: witsioh, telwitsioh, telsenkaya,
<Sync time="1127.228"/>
wa:n de n' pesma *todavía** i:ka:n yetok se: kowit mono:tsa koyolin,
<Sync time="1131.358"/>
yeh ke:mah telwitsioh mahyá:, mahyá: a:ko:xah ne:n ... Iwki a n' a:ko:xah ne:n iwitsio, pitsaktsitsi:n,
<Sync time="1139.206"/>
[hasta] nio:nó: se: kimati ke:ní:w te:tech kalaki,
<Sync time="1142.51"/>
telsenkaya ne:n pihpitsaktik, nio:nó: se: kita ok, telpitsatik.
<Sync time="1147.814"/>
Yo:n monotsa koyolin, a:mo semi onkak ok. Koyolin ta:ki, wehwei, tahtakwa:wak iteyo,
<Sync time="1154.524"/>
ka:sá: ika kihtowah kikwa, nika:n a:mo a:kah kikwa,
<Sync time="1156.77"/>
ne:[wi:n] paratani kihtowah kikwah, kiliah koyol *o avellana** ki:xmatih,
<Sync time="1162.565"/>
koyo:meh ihkó:n ki:xmatih. [N]e: yeh i:kni:w no..., ompa mokepaya, ompa i:kni:w a, pané: *ipariente cocos**,
<Sync time="1171.395"/>
iwki ta:ki ke:meh *coco, racimos**, wehwei no:, we:noh nikihto:sneki wehwei *racimo** pero ne:n *coquito** tsikitsitsi:n.
<Sync time="1177.971"/>
Ne:n kiliah *avellanas** a:xá: yehwa pero nikinkakilia:ni miakeh koyo:meh,
<Sync time="1183.096"/>
no: [i:n] tikihtohtokeh de witsmeh, [n]e: tehtsonkilit, a:tsi:tsika:s, 
<Sync time="1193.498"/>
onkak a:tsitsika:s kwowit wa:n a:tsi:tsika:s xiwit, tsi:tsikitsitsi:n,
<Sync time="1198.422"/>
pisi:ltik, [n]e: n' a:tsi:tsika:s tein wehwei ma:pa:patakaxtik,
<Sync time="1206.257"/>
kiliah koyo:meh *mal hombre** a:it ke:yeh ihkó:n ki:xmatih.
<Sync time="1209.485"/>
wa:n ne:n, ne:n teh..., ne:n tehtson..., ne:n tehtsonkilit, kiliah *mala mujer**, a:it ke:yeh yo:n, a:mo t'matih.
<Sync time="1215.458"/>
*Bueno**, ne:n de yo:ni xiwmeh, a:, wa:n ne:n tehtsonkilit chika 
<Sync time="1223.552"/>
ixo:chiotsi:n, tein ista:k xo:chiowa, telwe:lik iwa:n soyokilit, a:, yo:n telwe:lik,
<Sync time="1231.177"/>
tikwah, ka:sá: ika a:mo kikwah, tehwa:n te:chiliah tikwa:kwehmeh tak, tikwah yo:n xiwit, mm.
<Sync time="1238.132"/>
*Bueno**, nochi yo:n, yo:n witsmeh, pané: yehwa sah, a:mo nikelna:miki. A:, te:nko:lwits.
<Sync time="1247.811"/>
Te:nko:lwits wa:n se: ok, n' te:nko:lwits yeh komekat, kwomekat teltakwa:wak, 
<Sync time="1257.713"/>
inachichi mah..., wa:n te:nko:lwits *porque** chihchi:wtok chihchihkoltik,
<Sync time="1261.142"/>
komo timokwi:ltihtiki:s mitstila:nas, a:mo tapetskowa.
<Sync time="1264.749"/>
N' xokowits, okseki witsmeh mehmela:wak, a:mo ta: i:n ke:meh tiohtokas ta:i:xpampa, i:n kehkeptok,
<Sync time="1271.78"/>
[tehte..., tehte:nkeptok] takwitapan, ta..., tai:ka:mpa, 
<Sync time="1274.718"/>
wa:n ke:man mi..., mopilo:s mitstsaya:nas, ta:ká:n motsakka kitsaya:nas, ta:ká:n motasa:l,
<Sync time="1279.642"/>
kitila:nas pero mits..., kitsaya:nas, yo:n teltakwa:wak, yehwa ne:n te:nko:lwits.
<Sync time="1284.352"/>
[N]e: nika:wí: a:mo tei, ne:n ka:mpa takawa:ni, nika:wí: santiagokopa, paratani a,
<Sync time="1291.196"/>
Santa Rosa, San Antonio Rayón, nochi ompa ... *más** paratani, ka:mpa takawa:ni a
<Sync time="1294.424"/>
telonkak kiliah *cornezuelo**, [ihtik] pexo:ntok a:skameh,
<Sync time="1297.384"/>
ompa ... motki *cuerno**, kwa:koweh *icuerno**,
<Sync time="1300.076"/>
pexo:ntok a:skameh wa:n no: iwki, ye:kwitsioh, telte:kokoh.
<Sync time="1302.835"/>
A:, okseki witsmeh, ohtawits, ohtat witsioh, tein ma:se:walohtat [tein i:pa nika:n onkak],
<Sync time="1308.808"/>
[n]e: a:mo mota, tsikitsitsi:n mochi:wa, tohtokotstik, tsikitsitsi:n 
<Sync time="1316.13"/>
pero ke:man se: mokwi:ltia no: iw..., no: iwki, telte:kokoh, telte:kokoh ohtawits.
<Sync time="1320.251"/>
A:, oksé: ok, xokowits, xokot, *limón** no: witsioh,
<Sync time="1325.711"/>
n' *limón, lima** telsenka ya witsioh.
<Sync time="1330.546"/>
A: se: ok, tein tikiliah xokowi:noh, yehwa ne: kiliah *mandarina**,
<Sync time="1336.162"/>
[n]e: yo:n no: iwki, telwitsio, pero telsenkaya witsioh,
<Sync time="1339.8"/>
*hasta** nio:nó: wel se: kiteki, owih se: kiteki. E: a:mo, a:mo witsyoh ok tein, tein takepal a
<Sync time="1349.479"/>
wa:n ampó:n onkak, xokot de *fremo** yo:n a:mo witsyoh ok.
<Sync time="1353.175"/>
Onkak *este, tardía**, a:mo witsyoh ok, yo:n tein koyo:meh ki..., kiye:kchihchi:wkeh ya,
<Sync time="1359.059"/>
pero tein totio:tsi:n i:pa iwki kita:lih ... A: *lima, li..., lima**, o:me taman *lima,
<Sync time="1365.479"/>
lima de castilla** kiliah *o lima** de chichi
<Sync time="1368.26"/>
*o** ... wa:n tikiliah xi:pohli:mah.
<Sync time="1372.01"/>
Ta:tamameh, nochi ye:kwitsiohkeh, no: witsioh, no: witsioh, toni ... tikitati toni no: witsioh,
<Sync time="1381.832"/>
mm, nika:wí: no: onkak, no: witsyoh seki, seki taktson de ma:tsah,
<Sync time="1389.457"/>
ma:tsah kiliah m' *pińa**, mm. *Pita** telwitsioh,
<Sync time="1395.082"/>
no: telte:kokoh iwitsio pero telsenka ya. Mahyá: omit iwitsio,
<Sync time="1399.671"/>
[n]e: onkak seki kowke:span xo:chit no: witsioh,
<Sync time="1406.234"/>
pané: mono:tsa *bromelias**, ihkó:n ki:xmatih koyo:meh pero yo:n kowke:spanxo:chit,
<Sync time="1411.984"/>
a:..., ah, no: witsyoh nika:wí: mochi:wa nohpal.
<Sync time="1418.56"/>
Nohpal, nohpal, nohpal m..., a:mo weh..., nika:wí: mochi:wa kowit,
<Sync time="1424.042"/>
a:mo yehwa yo:n tein se: kikwa, tein tapalo:l pero no: witsioh, telsenkaya,
<Sync time="1430.238"/>
ne:n pané: yehwa sah ne: de witsmeh.
<Sync time="1436.881"/>
Xo..., xo..., we:noh [pero] xiwmeh tein iwa:n timometskwa:telo..., ka:mpa timometskwa:telohtinemih, ye:kwitsioh,
<Sync time="1444.528"/>
a:man onkak ... A:, nikihtowa:ya no: de xiwmeh, sese:kpahxiwit, 
<Sync time="1449.484"/>
sese:kpahxiwit, kiliah koyo:meh *siempre viva**,
<Sync time="1453.314"/>
nochipa, nochipa yo:ltok yo:n xiwit, nochi, nochi, nochipa, nochipa,
<Sync time="1457.234"/>
a:mo ke:man miki [a:mo ke:man wa:ki], yeh moxina:chowa ima:yehyekapan, ka:mpa, ka:mpa tepitsi:n komoke m' sahsa:liwtok.
<Sync time="1467.471"/>
Ompa monahlwayo:tia wa:n ompa itsmoli:ni,
<Sync time="1469.605"/>
yo:n sese:kpahxiwit tehwa:n te:chtelkwala:ntia, koyo:meh kwelitah kit *porque** nochipa xoxoktik wa:n 
<Sync time="1474.953"/>
yo:ltok, a:mo ... teltaxi:kowa ma:ski kalihtik.
<Sync time="1477.788"/>
[N]e: de xo:chimeh, de xiwit, kwowit, toni *más** tikihtohkeh,
<Sync time="1489.989"/>
*híjole**, xiwmeh ke, ke de, de pahti nika:wí: kayo:meh.
<Sync time="1498.507"/>
Xiwit 
<Comment desc="PArece, que por error el asesor dice 'xiwitmeh'"/>
de pahti nika:wí: kayo:meh,
<Sync time="1501.288"/>
etok xo:me:t, yo:n ika mopo:powah, ki:xtia ne:n tahchi:wil kihtowah,
<Sync time="1507.07"/>
mochi..., mochipa:wah ika xo:me:t, *albahaca**, no: nika:wí: onkak miak
<Sync time="1514.561"/>
wa:n yehwa sah yo:n tein ika, ika mopo:powah.
<Sync time="1519.418"/>
Pero pahti, pos ihtipah yetok ne:n, yetok ma:ltantsi:n, yetok [ne:n], i..., ne:n alwe:we:noh,
<Sync time="1529.565"/>
yetok ne:n, ne:n *ruda**, yetok ne:n *mirtos**,
<Sync time="1537.11"/>
mm. Onkak [ne:n] *mirtos**, ne:n epaso:t, ne:n *ajenjo**,
<Sync time="1549.11"/>
nochi mochi:wa nika:wí:, [n]e: *toronjil**, 
<Sync time="1553.775"/>
ne:n oksé: xiwit a:mo nikelnami..., tehwa:n tikiliah chichi:kxiwit, koyo:meh kiliah *hierba maestra**, yo:n no:.
<Sync time="1562.717"/>
[N]e: yo:n kahbe:nxiwit, kihtowah no: pahti,
<Sync time="1570.253"/>
ne:n toni *más** seki xiwpahmeh, a:mo nikelna:miki tohtoni ok pero telmiak onkak no: xiwpahmeh.
<Sync time="1581.092"/>
Ne:n seki xiwit kiliah tsotsokapah, ta:ki *mohmora:dohtik iteyotsitsi:n, moso:sowa ixta:wat,
<Sync time="1596.137"/>
[n]e: kwaltsitsi:n mahyá:, mahyá: wehwe:lik n' ita:kilo *moraditos**.
<Sync time="1602.914"/>
A: wa:n neli mahyá: a:mo se: kimati pero [n]e:, ne:n seki i..., kow..., kowit,
<Sync time="1618.374"/>
kowit i..., ik..., ike:spane:wayo, mahyá: xa:lxokot,
<Sync time="1622.16"/>
yo:n no:, no: pahti. A:, xa:lxokoxiwit, no: pahti,
<Sync time="1627.598"/>
no:, yeh pahti para estsompi:l, ta:la:mat [...] para kalanemi:lis,
<Sync time="1633.995"/>
mm, kimanah kihtowah *o** se: kimana wa:n se: tai,
<Sync time="1639.576"/>
yehwa ne:n ... No: pahti i..., i..., ima:..., ima:xiwyo *maracuyan**,
<Sync time="1650.103"/>
okotsoxiwit, a:mo nikel..., a:mo n'mati yo:n para toni pahti, pero kihtowah ke no: pahti,
<Sync time="1656.188"/>
n' okotsot, yo:n se: kwowit, we:i, we:i kowot mochi:wa, 
<Sync time="1659.416"/>
pero i..., ima:xiwyo ahwia:k, nika:wí: kayo:t.
<Sync time="1662.407"/>
Nika:n mochi:wa no: mah se: kito:ka pero kachi michi:wa ka:mpa, ka:mpa ta:lsese:xpah,
<Sync time="1667.175"/>
ompa kihtowah *este** telwehkapan ya, ka:mpa kipia 
<Sync time="1671.519"/>
se: *mil**, panowa ne:n, de n' i..., de n' i:x..., i:xmanisyo ne:n we:ya:t.
<Sync time="1679.278"/>
Nikihto:sneki ne: *mil metros sobre el nivel del mar**, kihtowah koyo:meh,
<Sync time="1685.162"/>
we:noh, yehwa yo:n, ompa mochi:wa yo:n okotsot, e: ....
<Sync time="1691.872"/>
A:, n' okseki xiwmeh nika:wí: onkakeh, de kwamekat tahtalpihtok xiwihtik,
<Sync time="1699.207"/>
kwamekat, n' tehwa:n tikiliah kaxtapa:n, seki kwamekat pané: ...
<Sync time="1704.399"/>
wa:n sepa [mochi:wa] *más** soyokilit, no: kwomekat,
<Sync time="1707.47"/>
wa:n okseki kwamekameh a:it to..., a:it, a:it ton..., ke:ní:w n' to:ka:it,
<Sync time="1711.89"/>
pero teli:xkich yo:n kwamekameh, eh.
<Sync time="1714.122"/>
Seki kwaltia ... *Único** kwamekat tein tiktasohtah tehwa:n wa:n no: tikwah,
<Sync time="1721.792"/>
no: a:xiwke:nkech wa:n kantsili:n, seki kwamekat wa:n tein [i]selotsi:n se: kikwa,
<Sync time="1729.663"/>
yo:n kipia se: i..., iwi:kal no:, kihtowah *que** ne:n a:xiwke:nkech oso kantsili:n 
<Sync time="1736.395"/>
yo:n kikwah ke:man, ompa ne: tehwa:n toxola:l *viernes santo, cuando** ne:n totio:tsi:n ne:n mote:tamakia,
<Sync time="1745.167"/>
de n' *ultima cena**, tein te:ka tamik a *icena** iwa:n *ipostoles**,
<Sync time="1751.52"/>
kinkwaltiah no: se:meh de n' tapalo:lmeh ne:n kantsili:n, mm.
<Sync time="1758.565"/>
Xiwmeh tein tikwah no: se:meh, pos xokoyo:lin. Xokoyo:lin [*antes de], antes de** tikelka:waskeh, xokoyo:lin wa:n tekilit,
<Sync time="1770.208"/>
tekilit wa:n nakas..., ne: ke:ní:w mono:tsa, ne:n te:kwa:nenepi:l,
<Sync time="1777.074"/>
miak pi:pil ekintsi:n ka:n ki:xmatih yo:n te:kwa:nenepi:l, ka:n kikwah, ka:n kiahwia:kmatih,
<Sync time="1780.824"/>
ka:n kwe:liliah. Wa:xin, ka:n no: kwe:liliah, eh, wa:xin,
<Sync time="1786.873"/>
wa:..., wa:xin o:me taman onkak, onkak chika:waya, onkak to..., ta:ki junio,
<Sync time="1792.297"/>
mayo, junio, wa:n onkak kiliah san francisco wa:xin,
<Sync time="1797.266"/>
onkak septiembre, itamiá:n septiembre, octubre, *todo[s] santo[s]**, nochi onkak yo:n wa:xin.
<Sync time="1802.525"/>
Wa:xin pa:pata:wak wa:n onkak seki wa:xin, kiliah kowtahwa:xin, yeh ye:kpisi:ltsi:n,
<Sync time="1810.083"/>
tein ke:mah tikmattokeh seki ye:kmohmo:yo:yoh, seki a:mo kwali,
<Sync time="1816.043"/>
pero yehwa yo:n mo:yo:yoh, kihtowah ke tehwa:n tikchi:wiliah,
<Sync time="1818.936"/>
*porque** tiktikota:liah  n' i..., ie:wayotsi:n, kichi:wilia *mal**.
<Sync time="1823.257"/>
Yo:n ne:n, nikistoya de n' xiwpahmeh pané: a:mo n'mati miak semi neh, 
<Sync time="1832.958"/>
pero ye:kmiak ... A: pos ampó:n [y]etok no: ne:n masa:owat,
<Sync time="1838.998"/>
no: ata kihtowah ke se: a:xi:xtsakwi, n', no: ... para yehwa yo:n se: tai,
<Sync time="1845.047"/>
ne:n, de, ne: ke:ní:w mono:tsa yo:n wi:tsiki..., wi:tsikixiwit,
<Sync time="1855.226"/>
*o** wi:tsikite:mpi:k kiliah, yo:n telkwali para yo:n timo..., timotekih wa:n ika timopa:pa:kah,
<Sync time="1863.909"/>
wa:n kiliah, kil..., we:noh, tikihtowah ke niman i:xpanki:sa,
<Sync time="1868.141"/>
no: ne:n wichi:n. Wichi:n nika:n kayo:t, eh, yo:n no:pahti
<Sync time="1877.382"/>
wa:n ne: yo:n kipahtia ne:n yo:n se: toskaxokoya,
<Sync time="1886.971"/>
e:, se: ihtitata, se: yo:ltata pané:, yehwa n' kokolis kihtowah kipia *gastritis**,
<Sync time="1895.61"/>
[y]o:n kipahtia wichi:n. Nemow..., nemowtil..., de nemowtil, pos *solamente n'mattok yehwa de n' ma:ltantsi:n
<Sync time="1905.735"/>
wa:n okseki xiwit kinimal..., ki..., a:mo n'mati ke:ní:w mono:tsa,
<Sync time="1913.918"/>
[n]e: ihchayaka iteyo, tihti:ltik mochi:wa,
<Sync time="1918.159"/>
kihtowah kintai:ltiah para a:mo mokochxi:xaskeh ok, mm.
<Sync time="1922.489"/>
Okseki xiwmeh, pos santeina:motsitsi:n, mm, seki xiwit te:chte..., te:chkwala:ntia, mono:tsa ... nika:wí: mo..., moi:xkwi, sayoh kiliah tu:sankwa:e:wa,
<Sync time="1936.967"/>
eh, wa:n yo:n moki:tskia mahyá: *es[te]**, telmokwihkwi,
<Sync time="1942.025"/>
se: ... telowih se: kime:wa, moi:xtohto:ka, yo:n no:, 
<Sync time="1948.766"/>
wa:n xiwmeh tein tikihtowah te:ch..., a:mo, a:mo kwali mah onka pos yehwa sah witsmeh, te:chtsakwilia,
<Sync time="1961.958"/>
no: nika:wí: mochi:wa xiwmeh tein tikwah, a:mo toa:xka wa:n mochi:wa, mah se: kito:ka.
<Sync time="1969.829"/>
Mochi:wa *cilantro**, yo:n a:mo toa:xka, ko:lex, *acelgas**, [n]e: *col**, ke:ní:w mono:tsa, *col, este, col repollo, 
<Sync time="1983.704"/>
coliflor**, nochi yo:n nochi mochi:wa, pero ki..., ki..., ki..., kiwi:ka miak tekit.
<Sync time="1991.329"/>
No: titayo:koyah ke n' ta:l a:mo tana:nkiliah ok,
<Sync time="1996.543"/>
a:mo kineki mochi:was tei, mochi:wa sakat sah,
<Sync time="1999.735"/>
teisá: xiwit tein a:mo tikwah,
<Sync time="2001.655"/>
tik..., tein tikwe..., tein, tein we:lik, tein kwaltia, ka:n mochi:wa
<Sync time="2007.717"/>
mm, pané: yehwa sah tein neh nikelna:miki ekintsi:n de xiwmeh, tein ... Xo:chimeh, 
<Sync time="2018.81"/>
xiwmeh, kwomekat, witsmeh wa:n xiwit.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>