Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/Transcripciones-Transcriptions-only-new_2017-12-11/Narraciones/Tzina_Narra_JSI331_Moskaltih-iwaan-tekitia_2009-09-23-i_ed-2016-04-01.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="Amelia" audio_filename="Tzina_Narra_JSI331_Moskaltih-iwaan-tekitia_2009-09-23-i" version="10" version_date="171205">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="José Antonio Salgado Isabel" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="2050.918">
<Turn startTime="0" endTime="2050.918" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
N', ke:man neh nimoskaltih, nitekitia iwa:n no:pá:n
<Sync time="7.983"/>
kahfe:ntan. Niki:sa de *escuela**... sayoh nimomachtih *primaria**
<Sync time="15.183"/>
de niki:sak de *primaria**, nikpiaya *como doce años.
<Sync time="20.333"/>
doce años**, pano:k, nikpiaya [mah] tikihto:ka:n ka:xto:lome:yi, kaxto:lona:wi,
<Sync time="28.153"/>
e..., itech ne:n ... *cuando** n'piaya kaxto:lome:yi ninemia iwa:n no:pá:n,
<Sync time="39.439"/>
nik..., ni..., ne: ke:man tikte:makayah, kilia:yah koyo:meh *servicio, servicio militar** para tikpiaskeh *tocartilla**.
<Sync time="53.948"/>
Ne: ke:man telkatka *importa**, telsenkaya n' tape:wayah tekiwa:nih mah se:, mah se: kite:maka se: *servicio**.
<Sync time="64.621"/>
Ka..., nika:n katka *costumbre** de ke mo..., wa:la:yah komoke *cada** chikwe:i *domingo, cada** chikwe:yi domingo, *cada** chikwe:yi domingo,
<Sync time="74.086"/>
se:, se: paxa:lo:ki iwa:n *sargento** 
<Sync time="78.208"/>
wa:n yo:n a..., wa:n tamanká: yo:n ne: iwa:n ok seki, se kimakaya se: tomi:ntsi:n, yo:n katka yeh i..., 
<Sync time="89.592"/>
mahyá: yo:n, yo:n *sargento** katka momo kich..., komo[ke] kichtektoya yo:n tomi:ntsi:n, ta: yeh kitaxta:wia:yah.
<Sync time="96.86"/>
We:noh pero pos *con tal** ke tikihto:skeh ke tiknekih yoa:mai:x tikmakayah ... pané: yo:n *tiempos** tikmakayah ne:si *cinco pesos**.
<Sync time="104.581"/>
Miak, timiakeh. Neh *ne:chtoca:roh** ok, seki:n, sa:te:pan po..., ompa poliwik.
<Sync time="111.754"/>
We:noh, yo:n pano:k, ne:chma:ktilihkeh *nocartilla, liberada**, nikihtoh sikie:ra, sikie:ra no: n'pia ya noa:maw,
<Sync time="119.429"/>
ma:ski a:mo..., ma:ski a:mo nikwi, *diecinueve años, diecinueve años**.
<Sync time="125.657"/>
E..., a:mo kanah niki:saya, de *trece a diecinueve años, son siete años** nieto..., nietoya kalihtik, kalihtik wa:n tokahfe:ntah
<Sync time="135.554"/>
wa:n yo:n *tiempos** miak *gente** i:pa ya:ya i..., pos *pobreza** katka ihwa:k i:pa onkak, i:pa onkak, wehka:w a i:pa onkak 
<Sync time="147.06"/>
wa:n tikakilia:yah tokni:wa:n, yowih *cuadrilla**.
<Sync time="152.267"/>
Ma:ski a:mo taix:matih, ma:ski a:mo ke:man kanah yowi, "no**, pos yahki *cuadrilla**". Ka:ni yo:n?. Tekititih, kiniwi:kah.
<Sync time="157.602"/>
Onkak *gente**, onkak tokni:wa:n koyo:meh, kinki:xtia:yah tokni:wa:n Zacapoxtla kayo:meh,
<Sync time="164.442"/>
e..., ma:se:walkopa tikilia:nih te:pantakwa:nih.
<Sync time="170.409"/>
Mm. Ihwa:k *porque** ne:n tekitikeh kita:ni, kita:nia yo:n ihwa:k sempowal wa:n mahtak
<Sync time="178.853"/>
wa:n yeh mits..., teh mits..., te..., se: yeh te:chtaxta:wia:ya sayoh, sayoh kaxto:lome:yi, *dieciocho pesos**
<Sync time="187.647"/>
wa:n *doce pesos o** mahtaktio:mo:me para yeh, para n' te:pantakwahkeh.
<Sync time="194.735"/>
*Entonces** yeh te:ki:xti:ki, ke:mah te..., ke:man te:kwiki mits..., mitska:wilihte:wa se: tomi:ntsi:n 
<Sync time="201.368"/>
*o** te:makayah se: tomi:n para ika i:xpano:s ne:n siwa:t *o** n' pilimeh.
<Sync time="205.342"/>
Ka:n miak, se: o:me *ciento**, se: *ciento**
<Sync time="210.511"/>
wa:n ke:man tiowih ya para, para se: me:tstika, oso o:me me:tstika oso e:yi me:tstika,
<Sync time="217.473"/>
a:it ka:ni mitswi:ka. Mitswi:kah nochipa n', miakeh kipiayah n' tekit yo:n *saca gentes**, 
<Sync time="227.272"/>
kipiayah *este,** iwa:n ne:n komoke se:, se: talna:miki:lis sah yetoyah iwa:n okseki tein kipiah tomi:n,
<Sync time="236.638"/>
tein, tein Veracruz kayo:meh, Oaxaca kayo:meh, Tabasco kayo:meh,
<Sync time="242.709"/>
Tamaulipas kayo:meh wa:n de Chiapas.
<Sync time="250.097"/>
Wa:n neh ne:ch..., wa:n ke se: *viaje**, sempa:nti no: nikilia ne:n no:..., no:..., no:pa:n nikilia. 
<Sync time="258.067"/>
"A:mo kanah nitekiti" nikilia "wa:n neh ka:n, ka:n teh n'ta:ni n' tomi:n no: neh,
<Sync time="261.75"/>
mah no: niow" nikilia, "nimoi:xpeta:ni:ti ika ... no: n'neki n' tomi:ntsi:n". Kihtowa, "we:noh, xiow".
<Sync time="266.161"/>
Wa:n ke tiowih, ompa ne: kihtowah *este**, ne: *importa** ximopantalo:nti, *porque** ompa nejó:n mits..., a:mo kinekiskeh xikalso:neh xiow.
<Sync time="277.959"/>
We:noh, timopantalo:ntihkeh, timopantalo:nkowihkeh no:, tipantalo:nehkeh, timiakeh.
<Sync time="283.742"/>
Zacapoaxtla ne:n *saca gente**, sa:te:pan kihtowah *este**, ka:n tei, nika:n name:chiah,
<Sync time="296.306"/>
mo:sta xiwi:kih, 'kwikih n' tomi:n, kwi:kaka:n namomache:teh, wi:kaka:n namotasa:l, wi:kaka:n namoa:ya:w
<Sync time="302.935"/>
wa:n nika:n tame:chchiah tio:tak, we:noh.
<Sync time="306.721"/>
Takah tio:tak te:chkwite:wkeh, te:chkwite:wkeh *porque** katka mahyá: te:chixtekia,
<Sync time="311.868"/>
ka:n ta: yo:n a:mo, a:mo ... yo:n te:wi:kah yowak,
<Sync time="315.353"/>
wa:n ke:meh ne: ke:man tekiwa:nih i:pa ye:kte:pan takwah i:pa,
<Sync time="319.725"/>
pos tak ma:ski kiitayah tekiwa:nih pero pos mo..., mo..., moixtololotsakwah wa:n mah pano ne:n tein, tein kichteki *gente**, yo:n kichtekiah tokni:wa:n.
<Sync time="329.542"/>
Ka:n tei, pos tiahkeh, te:chwi:kakeh *hasta** ne: Grajales,
<Sync time="334.835"/>
Grajales, Grajales panowa *tren** tein wa:ltemowa de Chihuahua.
<Sync time="340.851"/>
Chihuahua a:it ke:maniá:n ya wa:le:wa, a:it ka:nachi to:nal kichi:wa.
<Sync time="344.356"/>
pero mo:stah panowa se: *tren a las doce de la noche** yowi, yowi *este, por sureste**, yowi *hasta**, yowi *hasta** Mérida
<Sync time="356.405"/>
wa:n de..., yo:n, yo:n, yo:n *tren** yowi de Mérida a Chihuahua, *o de** Chihuahua a Mérida
<Sync time="361.141"/>
y ... Senweyaká: ohtoka mo:stah yo:n *tren** mo:stah ya wa:n ompa te:chonka:wayah seki
<Sync time="369.914"/>
wa:n seki ... yo:n ke:mah tein ompa konka:wayah yo:n yowak 
<Sync time="373.473"/>
kwali ya:ya, kwaltsi:n *porque** yowi ke:meh moneki, tokotsietiw, moi:xpeta:nihtiw, mote:ka, yowi kalah, yo:n kwaltsi:n.
<Sync time="383.501"/>
Ik..., seki n' tokni:wa:n *kintoca:ro[wah]**, kin..., kin..., *kinintoca:rowa:ya**, kiniwi:kayah ke:meh tapialmeh,
<Sync time="389.829"/>
se: tepos tein de yo:n kiliah *este**, we:itepos,
<Sync time="394.729"/>
tein ihtikoyaxtik tein weyakaxtik, we:i, we:i tepos, akin sikie:ra ka:n se: *ciento** tokni:wa:n ompa, ompa yowih,
<Sync time="403.827"/>
a:it ke:ní:w yowih, *hasta** mopehpechihtiowih,
<Sync time="407.077"/>
a:mo yowih nió:n kalah, a:mo sikie:ra a:tih, a:mo sikie:ra takwah 
<Sync time="411.612"/>
iwki yowih, *hasta** ahsih.
<Sync time="414.169"/>
Senyowal wa:n sento:nal sekie:ra, 
<Sync time="417.487"/>
siki..., neh a:mo ke:man *ne:chtoca:roh** ke:meh yo:n, a:mo ke:mah, ne:chto[ka:roh], nochipa kwaltsi:n niah
<Sync time="422.433"/>
Niahka e:xpa sah, ka:n miakpa, we:noh tiahkeh ya, we:noh, tiahkeh ya,
<Sync time="428.403"/>
neh a:mo ke:man nia:ya, ompa niki:xmat miakeh tokni:wa:n, ka:n nikini:xmatia, *mismo** nocha:nkawa:n,
<Sync time="433.758"/>
se: ta:katsi:n mono:tsa Ortigoza, a:mo ke:man nikita, a:mo, a:mo n'mati ka:n yahki yo:n 
<Sync time="440.395"/>
wa:n, wa:n taman *ne:chtoca:roh** iwa:n se: wewe[t], se: ta:kat, se: we:wet 
<Sync time="447.094"/>
telsenkaya n' eliwis ke:man ne: ta:wa:naya,
<Sync time="450.396"/>
telsenkaya eli..., katka tamowili:l yo:n ta:kat, mona:..., mono:tsaya Venancio Cantú,
<Sync time="455.912"/>
niktelmowilia:ya, yo:n a:kin eski, nochi n' *pueblo** kimowilia:ya *porque** ki:xtia:ya n' te..., n', n' itepos, ne:n *guaparra** wa:n kipa:pano:ltia:ya, a:kin ya kitsontek, ihkó:n.
<Sync time="465.552"/>
Tatsohtsontektinemia, nochi tamowili:k katka yo:n wa:n ke *ne:chtoca:rowa** iwa:n niow.
<Sync time="471.631"/>
wa:n sa:te:pan ni..., *híjole**, nimolia, mah a:mo niwa:la:ni, i:n we:wet nika:n *ne:chtoca:roh** wa:n n'mowilia 
<Sync time="475.714"/>
ti..., te..., pos te:maga ika n' te:..., te..., de ite:nehya:n *machete** a:mo, a:mo, a:mo te:kwetaxwia sah, ta: te:..., te:teki.
<Sync time="484.277"/>
Wa:n ke:mah tietokeh ya ompa ne: pano:k ... Pewkeh ya titekitih, tiahsikeh ka:mpa tiahkah, tiahsikeh,
<Sync time="491.662"/>
A:, tiahsikeh itech ne:n ... Grajales, te:ch..., te:chkalakihkeh itech *tren**, a:, pos tiowih *tranquilos** a
<Sync time="498.885"/>
titane:sitoh, titane:sitoh Tierra Blanca pané:.
<Sync time="504.782"/>
Tierra Blanca pos yo:lto..., yo:li:k yowi n' tepos, e..., sepa yo:n yowak a tiahsikeh se: *lugar** motano:tsa Medias Aguas,
<Sync time="516.054"/>
a:mo nikmati ox nika:mpa, ox ne:..., ox nika:mpa, *o** ne:paka de Coatzacoalcos, ka:n n'mati yo:n, pané: nepaka.
<Sync time="524.767"/>
Ompa ke:mah titemo:keh ya, de ompa takah, ompa te:chchi:xtok, ke:mah se: tepos, se: *camioneta** ya 
<Sync time="531.946"/>
te:chwi:kak wehka, yowak wa:n o:me *hora** tane:sna:wak, 
<Sync time="539.26"/>
tiahsikeh ya ka:mpa ya tekit
<Sync time="542.24"/>
pero tiotokakeh ok se:, se: *hora** ok
<Sync time="546.975"/>
pero a:mo, a:mo kalaki tepos ok, [...] tiahsikeh ya.
<Sync time="550.477"/>
Mm, tiahsikeh se: kali we:i, ka:n ... kwa..., se: kwa:kow..., se: kwa:kowkal,
<Sync time="556.903"/>
teposkal, tahko tatsi:ntaktok wa:n tahko taxi:petsya:n, ihkó:n iwki sah.
<Sync time="562.489"/>
Pos timaya:nah, tikwi:kah a:kon te:chtexili:s, tik..., tikwi:kah tepitsi:n tein tikwa:skeh,
<Sync time="569.481"/>
kwi:kah tao:l, kwi:kah chi:l, kwi:kah tomat, ta:lkamoh,
<Sync time="574.437"/>
yo:n, yo:n ke:ní:w kiliah, yo:n *fideos**.
<Sync time="579.586"/>
We:noh, kwi:ka *man..., aceite**
<Sync time="583.668"/>
wa:n ke:mah o:me *hora** kwalka:n seki:n i:pa kwi:kayah ya n' tepos *este**, tehte:neh ya, seki:n yankwik ne:n i..., inma:na:mik
<Sync time="594.268"/>
kwi:kah n' tate:ntilo:ni, *lima**.
<Sync time="599.294"/>
Wa:n ke:mah e..., o:me *hora** pos timaya:nah wa:n sa:te:pan pe:wkeh tikohkowih.
<Sync time="611.951"/>
Yowak, seki:n kwi:kah tane:x, seki ika, i..., i..., ika, ika *lámpara**, ika *cera**, ixta:wat, kowit ye:ktakwa:wak
<Sync time="626.14"/>
ka:n kiteki *machete**, nipa timaya:nah.
<Sync time="628.468"/>
Pos pe:wkeh, pe:wak ... tialmasa:lohkeh wa:n timonepahtahwihkeh,
<Sync time="631.908"/>
e:yi *hora, cerca** na:wi *hora** kwalka:n ya.
<Sync time="635.046"/>
Tepitsi:n tikochkeh wa:n yo:n tio..., yo:n tonaya:n a:mo titekitikeh,
<Sync time="640.834"/>
kihto..., i:pa kihtowa:yah ke ... ka:n teyi pos ekintsi:n nantekititi nam..., nan..., te:nti:ka:n *namomachete**, xima:lti:ka:n, ximotapatili:ka:n wa:n mo:sta titekititi:wih.
<Sync time="650.206"/>
Iwki chi:wik, yo:n mo:stika ya, ihwa:k ke:mah, te:chtamachi:wilia:yah ma:kwi:l, ma:kwi:l *garrocha* wa:n *hasta** ka:mpa titamitoh,
<Sync time="665.501"/>
seki:n kintamachi:wiliah *cien**, kihtowah *cien garrochas**, se: *ciento**, seki:n, seki:n iwki sah
<Sync time="673.021"/>
wa:n yo:n ihwa:k ... A: pos neh nitawi:tekkeh katka, ta: neh ka:n, ka:n wel nitawi:tekia.
<Sync time="678.314"/>
E..., yo:n *difunto** Martín, *toprimo**, nonakastan yowi wa:n yeh ne:chaka, neh nixo:xoh, ka:n wel nitawi:tekia 
<Sync time="688.159"/>
ka:mpa ne:x..., ka:mpa *te:toca:rowa:ya** ihkwí:n tatekoch pos mitska:wilihtiowih nika:n wa:n ni:nipaka,
<Sync time="693.267"/>
teh tikwi..., tikwi:ka chikwe:yi *garrocha** ya.
<Sync time="695.963"/>
Wa:n yehwa:n sentapitsak yahki a, yehwa:n yahkeh ya.
<Sync time="699.174"/>
*Cuando** yo:n yekinika to:nal pos witstah, yo:n te:nko:lwits, yo:n kiliah, kiliah ata yo:n seki witsti mahyá: kwa:koweh i..., i..., i..., i..., i..., ikwa:o:miyo
<Sync time="713.668"/>
kiliah kompa:rehmeh *cornezuelo**.
<Sync time="716.138"/>
Yo:n pitso[yo:t] soh xikoli:ni wa:n panxi:ni n' a:skameh, telte:kwah. Tihti:ltikeh wa:n pero timoli:nia ihsiwka,
<Sync time="722.311"/>
yo:n a:skameh nika:wí: nentinemih, yo:n semi e..., yohyo:likameh, a:mo ta: ne: mahyá: pata:ni, tsikwi:ni wa:n mo... mitstitipitsa wa:n sepa, sepa cholowa.
<Sync time="730.985"/>
Wa:n ompa komohkó:n tikochtok tiihsa. Ka:n tei pos nikihyowi, yo:n tak ... Ke:meh katka *por** to:nal, na:wi *hora**, ma:kwi:l *hora** tiki:stiowih ya.
<Sync time="744.77"/>
Pero nepantah, pos yo:n nepantah yo:n i:pa *este**, tik..., se: mose:wia tepitsi:n *porque** pos se: takwa, te:tamakatih ka:mpa ne:n se: takwa 
<Sync time="754.145"/>
kiliah, kiliah ne:n yehwa:n, kiliah ... kita:liah se: takwale:roh, se: ta:kat i:pa.
<Sync time="759.345"/>
Ipa yehwa itekiw, kalihtikchi:walis, iwa:n, iwa:n ne:n a:kin tisi 
<Sync time="764.453"/>
e..., kitixkwe:choli:s, n ta:kat kwalka:n me:was, 
<Sync time="769.738"/>
yehwa achto me:was, tamili:nti:s, tixkwe:cho:s
<Sync time="773.548"/>
kis..., kisakas a:t, kowtapa:nas, nochi yo:n ikwe:ntah 
<Sync time="778.022"/>
siwa:t yeh sayoh tisis.
<Sync time="780.25"/>
Se:sah siwa:t kipia ke kitamkas mahtakto..., [mahtak]tio:me:yi tokni:wa:n.
<Sync time="788.141"/>
Kení:w kichi:was?, a:it ke:ní:w kichi:was
<Sync time="790.685"/>
wa:n tatsa:la:n, tatsa:la:n sah siwa:meh tein kichi:wah yo:n chi:walis, 
<Sync time="794.893"/>
¿Ke:ní:w? pos, ka:n tei, pos *este**, moli:niah ompa, moli:niah para kintamakas yo:n,
<Sync time="800.387"/>
kichi:was tapalo:l wa:n kichi:was taxkal, yehwa sah.
<Sync time="804.932"/>
Ya ne:n okseki chiwalismeh de n' nexketsalis, kwahkwawi:lis, kitamakati:w, ko:yas tao:l, kite:mo:s tao:l, 'kwiti:w a:t, n' ta:kat kichi:was.
<Sync time="819.659"/>
Mopale:wiah n' o:me:n.
<Sync time="821.785"/>
Yo:n komohkó:n sioh se: *cuadrilla**, komo o:me pos o:me siwa:meh 
<Sync time="826.904"/>
wa:n se:sah ne:n takwale:roh, *igual**.
<Sync time="830.952"/>
Wa:n yo:n takwal..., ahsik domingo ya, 
<Sync time="836.787"/>
domingo sayoh tekitiah tahko to:nal, tahko to:nal 
<Sync time="841.651"/>
[xi]motapa:ki:ti, xima:lti, nochi yo:n,
<Sync time="844.231"/>
se:ki:n, wa:n seki:n n' mose:wiah
<Sync time="849.072"/>
wa:n nimitsilia Venancio yahki, yo:n mono:tsa Venancio, yehwa:n yahkeh ta:wa:natoh.
<Sync time="855.888"/>
Wehkatsi:n, ke:meh se: *hora** katka se:, se: ohtokaya, a:cha: ke:meh nika:n wa:n *San Andrés**.
<Sync time="860.832"/>
*Único tiendita** yetoya, *único** wa:n nepaka pos nochi kowtah,
<Sync time="865.736"/>
ka:n tei, mowintihkeh 
<Sync time="870.106"/>
Yo:n tio:tak a te:chiliah komo *a las ...**, ke:meh chikna:wi *hora** yowak a, kitatih Venancio *porque** winti.
<Sync time="879.145"/>
*Híjole**, neh n'mowilia, ta: yeh te:maga.
<Sync time="885.033"/>
Yo:n ihwa:k nikpiaya *diecinueve años**, se: okichpil tein kipiaya *diecinueve, veinte años**, chika:wak,
<Sync time="893.857"/>
Ka:n tei, tikwitoh. Ohtoka, a:mo weli [...] pos winti,
<Sync time="899.591"/>
tikwa:lna:palohkeh ke:meh se: pili ihkó:n, tikwa:l..., tikwa:lmetsniñodiosmetsahkokestiwa:lahkeh
<Sync time="908.639"/>
wa:n ka:n tei, tikehkoltihkeh wa:n sayoh nimolwih pos i:pa ne:nkah nikmowilia i:n we:wet, neh *más** nichika:wak ke yeh
<Sync time="918.666"/>
ta: neh n'xi:koh, nikwa:lkwik ihkó:n ke:meh se: pili.
<Sync time="920.926"/>
Ne: ka:n chika:wak, yo:n sayoh te:mohmowtia ika itahto:l,
<Sync time="924.546"/>
*hora que tal cual, que te voy a dar parejo**
<Sync time="927.59"/>
nochipa ... 'mati kihtowa:ya se: *lema**, ton kihtowa:ya
<Sync time="931.26"/>
*que chingue su madre". "Pero quien". "Nadie"**.
<Sync time="936.434"/>
Tsahtsia chika:wak ne: *calle, que chingue su madre** kichi:wtok,
<Sync time="940.348"/>
pero chika:wak ihkó:n wa:n ta..., tatsowihwi:teki [ika] iguaparra.
<Sync time="943.798"/>
Onkaya seki *guaparras**, we:weyak ihkó:n
<Sync time="946.298"/>
kit..., mopilowilia:ya *hasta** m..., kiwiwilatsaya *iguaparra**
<Sync time="949.428"/>
wa:n tsili:ni. *No**, pos komohkó:n kikakkeh ne:wi:n tsili:ni se: *guaparra es que** wi:tsa Venancio.
<Sync time="956.308"/>
Pano:k yo:n, yo:n pano:k *primer** domingo,
<Sync time="961.988"/>
yo:n nemohmowtil pano:k,
<Sync time="965.138"/>
pano:k *quince dias, veinte dias** wa:n tiahkeh para *sesenta dias**.
<Sync time="973.228"/>
Yo:n nimitsilia kali, tahko sah tatsi:ntsaktok
<Sync time="977.878"/>
wa:n tahko ihwi sah, *o sea que** [mah] tikihtoka:n nochi i:n, e:xka:n tapo:tok, *puerta** ke:meh i:n *espejo** yetok.
<Sync time="987.178"/>
Wa:n ke:meh de ne: para ne:, pos se: *galera** weyakaxtik, se: teposkal 
<Sync time="992.098"/>
e..., kipiaya komo *quince metros** para ne:,
<Sync time="997.498"/>
i:n de *puerta** wa:n ta:tapayoh katka ne:n kali.
<Sync time="1002.288"/>
Yo:n se: to:nal pané: n'mati miercoles. Ah, *cocinera** i:pa kipiaya komo, ko[mo] mahyá: se: tanawati:l, ke miércoles titai:skeh ato:l 
<Sync time="1011.618"/>
wa:n sempa:nti ne:n Venancio ke:meh *loquillo**, 
<Sync time="1014.59"/>
kilia "wa:n ke:yeh impo:rtah ke:meh yo:n" kilia "*este**, titai:skeh míercoles n' ato:l, ka:n wel titai:skeh viernes oso sábado *o** domingo.
<Sync time="1021.568"/>
X'chi:wa domingo, ta: neh miércoles a:mo nikele:wia". Mokwala:ntia:yah no:, no: mokwala:ntia:yah, la...
<Sync time="1027.628"/>
Ne:n siwa:t, yo:n... neh a:mo niki:xmati miak *gente [por]que** a:mo niki:saya, katka Ayotzinapan, n' ita:kaw no: de ompa 
<Sync time="1037.188"/>
wa:n xa: katka, katka *matrimonio** yo:n mo..., *cocineros**
<Sync time="1041.878"/>
"A que la fregada, este**, pasa:roh se: *de malas**, ahsik nepantah miercoles, te:cht[a]makati,
<Sync time="1049.738"/>
kihtowah pasa:roh se: *de malas**. "Ton pasa:roh".
<Sync time="1051.99"/>
"No: pos pos *este**, tomolinde:rah kiketsak n' a:toto:n ke para ne: ki..., kia:lti:ti ipili,
<Sync time="1060.078"/>
ait toni mo..., kimakaya". Oso ox pané: para ato:l eskia a:to..., a:toto:n,
<Sync time="1064.488"/>
kiketsak ompa ihko:ni wa:n a:it toni kwito wa:n okichpil ke:..., ke:meh kitasohta n' okichpilkone:t 
<Sync time="1069.879"/>
kipilowilihkeh se: *lazo** kit mowi:wita:tsowa, ne: mowi:wita:tsohtok.
<Sync time="1072.968"/>
Kiteliksatiki:s n' a:toto:n, pawetsik, nochi n' ma:lti ika n' a:toto:n.
<Sync time="1079.618"/>
Tiehkokeh, *cuando** yo:n tio:tak a, *las cinco** tiehkokeh,
<Sync time="1081.734"/>
nochi xolektik, xolektik, xolektik, xolektik, xolektik wa:n pos ka:n teh *médico**
<Sync time="1086.698"/>
ka:n teh tapahtihkeh, kowtah tietokeh, kwa:kwehmeh *solamente**.
<Sync time="1091.278"/>
Wehka, takah ompakawi:n yetoya se: *vaquero**, no: *encargado**,
<Sync time="1096.628"/>
yehwa wi..., ompa i:xmattok,
<Sync time="1098.618"/>
kite:mo:to ne:n se: na:nahtsi:n, na:nahtsi:n ya, a:it a:koni.
<Sync time="1104.038"/>
Yo:n tio:tak kixiwpi:kik, seki xiwit, ka:n nikelna:miki ke:niwki xiwit, pero*parejo** kipi:kik ika xiwit, 
<Sync time="1110.808"/>
pe:wkeh ka:ltiah ya mo:stah, mo:stah.
<Sync time="1114.888"/>
Pos iwa:n titahyowihkeh yo:n pili *porque** tehwa:n tahto..., [ti]tahyowia:yah a:mo titakwa:yah ika *hora,
<Sync time="1120.014"/>
porque** imomá:n pos yehwa ne:n kitaya ne:n ... wa:n ekintsi:n yo:n okichpil ta:kat a.
<Sync time="1124.392"/>
Kipia *cicatrices** nohma, pos tatak 
<Sync time="1128.062"/>
niki:xmattok ne:n ... A:, pos yo:n Carmen Heredia,
<Sync time="1133.032"/>
tiki:xmattok, *toparientes** yo:nkes,
<Sync time="1135.174"/>
Entó:s *este**..., no wa:n oks..., we:noh yo:n tein ekinika ipili, o:me, *después** panó:k *sesenta dias**
<Sync time="1144.657"/>
no: *nicontento** niwa:lah, nikwa:lkwik notomi:n.
<Sync time="1148.373"/>
Ai... yo:n ne:si marzo, *quince** de marzo *al quince** de mayo,
<Sync time="1154.908"/>
kihtowa se: *amigo** ... yo:n katka itech marzo, niman techilia:yah tein ompa kayo:meh,
<Sync time="1159.341"/>
"A:man *tiempo**" kihtowah, "yo:lih *cotorros**, tikinte:mo:tih", domingo tikinte:mo:tih *cotorros**.
<Sync time="1163.955"/>
Nikwa:lkwik se: *coto...,**, teh tikelna:miktok, nikwa:lkwik se: *cotorrita**,
<Sync time="1166.903"/>
se: *cotorrito**, tein kihtowa:ya ne:n ... Ke:ní:w kihtowa ye:wa,
<Sync time="1170.865"/>
tein tahtowa, *este**, nikwa:lkwik,
<Sync time="1177.683"/>
yo:n ihwa:k ke:meh, ke:meh yo:n, yo:n *este** n' [mah ti]kihto:ka:n, titahtohtokeh *como mil novecientos setenta y ocho, setenta y nueve**, ompakawi:n.
<Sync time="1195.572"/>
*Setenta y ocho, setenta y nueve, miak tanawati:lmeh ke a:mo onkaya.
<Sync time="1200.953"/>
A:man a:mo wel se: kwi:katinemi se: okwilin, se:, se:, se:meh de yo:n se: chikteh
<Sync time="1205.668"/>
mah se: kipano:lti ka:sá: ika itech tepos, a:mo weli ok, mah se: kwi:ka, a:mo weli ok. A:man te:tsakwah,
<Sync time="1209.532"/>
yo:n ihwa:k tehwa:n tikwa:lkwikeh itech *tren**, se: *cajita**, tikwa:lkwikeh, a:, tikwa:lkwikeh, tikwa:lkwikeh *cada quien** sehse:.
<Sync time="1214.865"/>
E..., m..., n...., entó:s yo:n *milnovecientos setenta y seis**, nikelna:mik a.
<Sync time="1221.78"/>
*Milnovecientos setenta y seis yo:n, sa:te:pan sepa niah ok, sepa niah. Yo:n de *quince** de marzo *al quince** de mayo,
<Sync time="1232.013"/>
junio, agosto sepa niah.
<Sync time="1235.395"/>
*Híjole, híjole** te:ch..., te:chyahki *mal**, teh..., yo:n ihwa:k tiahkah Huimanguillo, Tabasco,
<Sync time="1244.585"/>
n' tikchi:watoh *cuarenta y cinco dias**, ompa kwali katka,
<Sync time="1250.159"/>
ompa nehwa n'matia, nehwa niken..., nikintekiti:ltia ta:kameh,
<Sync time="1253.2"/>
wa:n ka:n tei pos tekitih, te..., pero telkwaltsi:n, tikwelitayah ya.
<Sync time="1258.755"/>
Ne:n tekit pos i:pa tawi:teki:lis, yo:n ihwa:k ompa e..., tikchi:watoh achi yo:ni sah *porque** tamik totakwal, tamik n' tao:l,
<Sync time="1271.031"/>
wa:n ompa ke:meh tamanis wa:n i:n *tiempo** ye:kkiowi, ye:kkiowi
<Sync time="1274.203"/>
nochi:meh ka:mpa tatekochmeh mote:ka a:t.
<Sync time="1276.992"/>
wa:n, wa:n sokit telsasaltik.
<Sync time="1281.014"/>
S..., telsasaltik telsenkaya, ompa nemih metsxi:petstikeh.
<Sync time="1284.806"/>
Ka:n wehka tia:skeh, ta: ampo:wi:n sayoh *este**, n' San Antonio Rayón paratani, ompa yo:n sokit telte:metskwihkwi.
<Sync time="1290.19"/>
Ika, ika n' se: itekak, a:mo wel se: nehnemi
<Sync time="1292.83"/>
kitelkwihkwi wa:n teleti:ya, ka:n se: kixi:kowa ok. Yo:n, yo:n *lugar** semi *igual**,
<Sync time="1296.89"/>
no: iwkitik, iw..., ye:kiw..., ye:kiwki, ye:kiwki, yekiwki.
<Sync time="1300.212"/>
E:..., se: metsxi:petsnentinemi, entó:s *este**, tehwa:n tikihtokeh ke ne: pos ke:meh timomattokeh i:pa timetsxi:petsnentinemih, a:mo teh kwehmol.
<Sync time="1315.266"/>
A:, wa:n yo:n, ompa yo:n, ompa yo:n nimitsilia ke, ke tatami ne:n takwalis,
<Sync time="1321.117"/>
kihtohkeh "¡xa:ka:n ya!". A:mo tikneltokakeh,
<Sync time="1324.322"/>
Tietoyah chikwe:ito:nal *sin** ke titakwa:skeh wa:n ka:n timikkeh,
<Sync time="1329.571"/>
tikwa:yah *entre coco**, tikonkwiah a:michimeh,
<Sync time="1333.547"/>
mo..., niman mo:stah to:naya:n, to:na..., ke:meh a:mo titekitiah ok,
<Sync time="1336.587"/>
¡Uy!. Tonaya:n tikinonkwiah a:michimeh, tikintsoyo:nia:yah, titakwa:yah.
<Sync time="1340.214"/>
Onkaya a:emo:l, onkaya ta:lkamoh, onkaya *arroz**, onkaya *todavia** tatsoyo:na..., *aceite**, ika titatsoyo:nia:yah, titakwa:yah
<Sync time="1350.211"/>
pero *siempre** tiwa:le:wkeh.
<Sync time="1352.772"/>
Tiwa:le:wkeh *porque** pos ka:n teh toni ok.
<Sync time="1355.747"/>
Wa:n kihtohkeh, "¡Xia:ka:n ya *porque** pexo:niti a:t!"
<Sync time="1358.614"/>
Ompaka incha:n nochi ihko:kó:n de wehkapan, ihko:ko:n, sehse: *metro**,
<Sync time="1363.106"/>
ahko yetokeh kalmeh, chikwase:n tepa:nkalikxitsitsi:n wa:n panía:n yetok a ne:n kalmeh.
<Sync time="1369.61"/>
I..., seki ika kowit, ka:sá: ika ika tepos, ke:meh i:n de tet, tepa:mit
<Sync time="1374.862"/>
pero ahko yetok n' kali *porque** kimattokeh ompa ke:meh ekintsi:n no:ya:n pexo:ni n' a:t ka:mpa ta..., ta..., takwalka:n 
<Sync time="1382.399"/>
wa:n ihwa:k nimokak kwe:ntah *que** pos nika:n tehwa:n telkwaltsi:n tietokeh pero nika:n a:mo ke:man pexo:ni n' a:t ma:ski ye:kkiowi, ye:kkiowi, a:mo ke:man pexo:ni n' a:t.
<Sync time="1392.315"/>
Yo:n ompa *hasta** mohka:yetokeh ke:man pe:wa kiowit wa:n sa:te:pan niah ok, sepa ika e:xpa ya,
<Sync time="1398.829"/>
yo:n ihwa:k tiahkah ke:ní:w motano:tsa, se: *parte de Oaxaca**, ka:n nikmati.
<Sync time="1407.314"/>
A:mo nikmatik.
<Sync time="1408.728"/>
Yo:n ihwa:k ke:mah neli kowtah, kowtah, kowtah, *lo que es** kowtah tiahkeh.
<Sync time="1412.843"/>
Ti..., tikinitayah *monos**, tinemiah iniwa:n, tinemiah iniwa:n monos, e.
<Sync time="1418.772"/>
Eh. *changuitos**, ye:kkwaltsitsi:n okwilimeh nentinemiah 
<Sync time="1423.094"/>
wa:n tiahkeh se: *primero de julio**
<Sync time="1431.583"/>
wa:lse:xiwtika ya pero, tiahsikeh *primero de julio**, tik..., pe:wkeh titekitih ya.
<Sync time="1441.298"/>
Tipe:wkeh titawi:tekih ixta:wat,
<Sync time="1444.521"/>
sa:te:pan, sa:te:pan tipe:wkeh t'moy..., i:pa tahchino:lah ya katka, ke:meh kowtah katka,
<Sync time="1449.669"/>
okseki teki..., de okseki *cuadrilleros** yahkah kichi:watoh tekit ompa kite:xi:matoh kwameh, wehwei kwamhe kite:ntekitoh 
<Sync time="1456.269"/>
i..., de tiempos, ika *hacha** wa:n nochi, de nochi ika *hacha**, we:i siowi:lis 
<Sync time="1462.363"/>
wa:n tahchinohkeh pero u..., telwe:i ke se: ... *hasta** ompa *mismo** se: mopolowa:ya ke:meh tietoskia ne: xola:l Mexico *y o** Puebla
<Sync time="1475.576"/>
*porque** nochi:meh *lomitas** ihkó:n, nochi *lomitas** wa:n nochi iwki sah, nochi iwki sah, ye:kiwki, ka:n teh ...
<Sync time="1482.264"/>
wa:n ke:mah tiktepe:wayah sakat, kihto:s xikwiti sakat. *¡Uy!** pos nikwiti sakat ke:meh nika:n wa:n *centro**
<Sync time="1489.337"/>
ihsiwka ya niow pos ta: nochi iwki sah, se: mopolowa. We:noh. Mo:stah tia:palkochiah *tiempo** julio,
<Sync time="1498.161"/>
ka:n tei *porque** kwalka[:n] ... ihko:n, ihkó:n yetok sakat, se: neketsal, ahwachtah kwalka:n. tiahsi moetkipah tia:paltik, tiehko sepa tia:paltik,
<Sync time="1510.674"/>
iwki tikochi a, mitskwi kokolis, titatastok a. We:noh, yo:n pano:k *ocho dias**, pano:k 
<Sync time="1520.29"/>
*después de *ocho dias** pe:wkeh te:chteki:ltiah *postes**
<Sync time="1524.331"/>
para kwa:koweh itatsakwil, kwa:kowtatsakwil.
<Sync time="1527.279"/>
*Puro** a:wa:t, seki, seki a:wa:meh ihko:ko:n, inachichi, kiliah tapala:wa:t.
<Sync time="1533.85"/>
Onkak seki mono:tsa i:tsa:wa:t,
<Sync time="1537.105"/>
oksé: a:wa:t a:mo nikmati ke:ní:w mono:tsa pero ne: tapala:wa:t teltakwa:wak ke:mih [kemeh] tepos,
<Sync time="1543.26"/>
motki. I..., teliwki a, teliwki a n' tepos wa:n tehwa:n tikte..., tehwa:n tikahchi:wayah,
<Sync time="1553.128"/>
seki:n kitekiah, kiliah *hacheros, hoyeros**.
<Sync time="1559.78"/>
Mm, wa:n seki:n kimela:wayah ya ne:n, n' tepos *alambre**,
<Sync time="1568.447"/>
ta:taman tekit.
<Sync time="1571.081"/>
Wa:n se: *veinticinco** de julio nikmattok, pos neh nisiowik a wa:n ne:n ta:kat ... wa:n mo:stah kiowi ke:meh yo:n ye:wa kwalka:n tane:sik, kwalka:n mos:tah kiowtok.
<Sync time="1583.362"/>
Nikilia ne:n ta:katsi:n, ne:n toka:kapita:n, tein kima:mati a, yehwa te:chi:xyeka..., tai:xyeka:..., *capitán** kiliah tai:xyeka:nkeh.
<Sync time="1592.906"/>
Tai:xyeka:nkeh de n' tokni:wa:n kintekiti:ltia.
<Sync time="1595.954"/>
"Te:chpatilia n' tekit" nikilia. "Te:chpatilia n' tekit", nikilia. "Ka:n ... nisiowik a, neh nikechxole:w a" nikilia. 
<Sync time="1602.172"/>
Mo..., nikechxole:wka ya *porque** ... Katka tina:wi:n tikechxole:wka ya *porque** wehwei kwawmeh tik..., tikahchi:wayah, sikie:ra de,
<Sync time="1610.043"/>
de *ciento cincuenta kilos** se: *poste**.
<Sync time="1613.047"/>
Se:, se: kowte:n, se: para ne:n tatsakwil,
<Sync time="1615.888"/>
Ta: a:wa:t wa:n kihtowa "a:mo", kihtowa. "Teh tiwa:lah titekitito" kihtowa. "A:mo tiwa:lah tine:ch..., [tine:ch]nawati:ko".
<Sync time="1627.919"/>
Nikilia "we:noh".
<Sync time="1630.393"/>
Wa:n neh nikmattok e..., nikpiaya ya n' tomi:ntsi:n, a:mo n'tami..., a:mo n'tami..., nik..., niktami..., a:mo niktamih ika nitakowak, *si no que** nikpiaya ok.
<Sync time="1643.961"/>
Nikilia ne: o..., wa:n se: okichpil nikwite:w, nikilia, mono:tsa Miguel. "Miguel" nikilia, timo..., neh a:mo nietos ok nika:n" nikilia, komo tiá:s, tiowih ya, nika:n a:mo nietos ok, a:mo nikwelita".
<Sync time="1654.846"/>
Kihtowa, "pero ox ne: timatiskeh", nikilia "ke:mah. Timatiskeh, teh xine:chtohtoka" nikilia "wa:n tiowih".
<Sync time="1661.014"/>
Ka:n tei, tiki:skeh, tiki:skeh ne:n n' o..., ohti, tiahkeh wa:n kihtowa se: ta:kat. Kihtowa "neh namowa:n nia:ti" kihtowa, neh a:mo nietos ok no: kihtowa.
<Sync time="1669.156"/>
[E]miliano, [E]miliano Martínez. *Hijo de la mala**,
<Sync time="1674.374"/>
yon tomi:n neh nik..., tein neh nikwa:lkwia, nikmattok tiehkoskia, tiehkoskiah *hasta** nika:n
<Sync time="1679.049"/>
pero ke:meh mopiloh oské: ok, tie:yi:n tiahsikeh pos a:mo sikie:ra tahko ohti tiehkokeh.
<Sync time="1684.309"/>
Tekit tiehkokeh Tierra Blanca, ompa tiehkokeh yowak, tio:tak a, ompa tikochkeh
<Sync time="1692.013"/>
wa:n mo:stika tane:sik pe:wkeh tiohtokah, e:yi *hora** kwalka:n pe:wkeh tiohtokah,
<Sync time="1698.173"/>
tiwi:tseh ohti para tein ehko *este**, tein ehko Córdoba**, pero weh..., telwehka
<Sync time="1704.593"/>
pero telwehka, telwehka, telwehka.
<Sync time="1707.797"/>
Mm ... Timaya:nah, tia:mikih pe:wakoh titekitih oh..., ohti te:ch..., te:chta:ke:wkeh mah titawi:tekika:n owatah.
<Sync time="1718.95"/>
Yo:n domingo ya, domingo kwalka:n 
<Sync time="1723.547"/>
pe:wkeh titekitih, n' titekitikeh wa:n te:chtaxta:wihkeh tepitsi:n 
<Sync time="1734.184"/>
wa:n tiknamakakeh tomacheteh, toli:mah, yo:n lunes tiehkokeh ya. A:mo tikwa:lkwikeh tomi:n ok, iwki a.
<Sync time="1744.117"/>
Wa:n ke:mah pano:k, tikinchiakeh okseki:n mah ehkoka:n.
<Sync time="1749.149"/>
A:, wa:n neh katka, neh a:mo teh ika ..., [neh a:mo nikwia] *herramienta** nik..., nikwia, a:mo teh ma:na:mik
<Sync time="1754.845"/>
[ki]kwia[h] ma:na:mik n' okseki:n n' o:me:n, se: kikwia *es...**, kikwia mono:tsa, yo:n kiliah, tein ika se: tachkwa, kiliah *cavahoyos**
<Sync time="1764.921"/>
wa:n oské: ki..., kikwia *hacha**,
<Sync time="1768.531"/>
entó:s ke:meh kowtah wa:n a:mo tapol[iwia], a:mo a:kah nemi, nikmattok ke i:pa tehwa:n sah tia:tih,
<Sync time="1772.907"/>
pos [ki]kwikeh ne:n *caballo**, 
<Comment desc="de acuerdo al contexto que está hablando hubiera dicho '*cavador**'"/>
 ompa kixiwtahkalakihkeh, ihkó:n xiwihtik ki:x..., ki:xkalakihkeh 
<Sync time="1777.275"/>
wa:n ompa tane:sis mo:stika, *hacha, igual**, neh ka:n teyi,
<Sync time="1781.482"/>
entó:s tein chi:wik, *cuando** tamito ya ne:n *sesenta dias**, mo:stika tein kahxitihkeh ... Ne:n ka:kapita:n nocha:nkaw.
<Sync time="1791.456"/>
Kihto..., ehkok a wa:n entó:s ne:chnawatihkeh, "kitati, kitati motomi:n, ne: tikpia ok motomi:n ne: ahko, xkwiti.
<Sync time="1797.054"/>
Neli, neh [...], niah. Tiahsikeh wa:n kihtowah n' okseki:n. "Nika:n tikixta:wati ma:na:mik tein poliw, ta: yo:n to... to..., ma:na:mik tein ke:man tiwa:le:w, yo:n ya:lwatika, tikwa:ltamo:tte:w, poliw".
<Sync time="1810.185"/>
Mm, we:noh, *ni modo**, nikixta:wak, tikixta:wkeh.
<Sync time="1815.1"/>
Sa:te:pan ya te:chilihkeh toka ma:wiltihkeh, ka:n teh poliwi, ta: yo:n i:pa toka ma:wiltih sah ne:n, ne:n tein tai:xyeka:na, n' tomi:n kikwih para yeh,
<Sync time="1824.203"/>
te:chixta:waltih pero pos a:mo, a:mo neli ne:n kixta:w, ta: yo:n para yeh kikwik.
<Sync time="1829.374"/>
Ompa pano:k yo:n, soh nimolwih pos iwki a,
<Sync time="1835.207"/>
ke:meh a:mo tikwehmolmeh, ke:meh a:mo tikwehmolmeh, ompa tamik.
<Sync time="1840.789"/>
Oksé: ta:kat no:, no: kinki:xtia:ya n' tokni:wa:n, yeh inka ma:wi..., miak ma..., miak chi:wik,
<Sync time="1848.34"/>
seki inka ma:wil..., seki ke:meh yo:n kiliah, ne:n ta:tayeka:ntokeh, kiliah *capitán o sacagentes**,
<Sync time="1854.584"/>
tein nika:n kayo:meh
<Sync time="1855.966"/>
kiniwa:ltoktia:yah n' tomi:n, *o** konkwiah n' tomi:n para ke..., para mah kimat..., [ki]makatehko te:siwa:w *o** te:pilwa:n,
<Sync time="1860.996"/>
ka:n te:makayah.
<Sync time="1862.483"/>
Se: n'mattok mono:tsaya Santia..., a:mo tiki:xmati Santiago tekal, Santiago Méndez, mono:tsaya.
<Sync time="1867.475"/>
No: katka ... no: ki:xtia:ya *gente** kwa:ltoktia:ya n' tomi:n,
<Sync time="1872.278"/>
pos seki a:mo kinimakaya n' tomi:n nochi yo:n.
<Sync time="1875.412"/>
Se: *viaje** tane:sik kechkotoltik ne: ohti, kimiktihkeh,
<Sync time="1880.358"/>
*porque** yeh moto:ntohchi:w, yeh mo..., yeh moto:ntohchi:w,
<Sync time="1884.229"/>
kinkwi:lia:ya ne:n tokni:wa:n ne:n intomi:ntsi:n,
<Sync time="1887.713"/>
*O sea** a:mo kintachtekia:ya, pero a:mo kite:ma:ktia:ya n' tomi:n tein kiwa:ltoktia:yah.
<Sync time="1892.956"/>
Mm.
<Sync time="1894.135"/>
Yo:n tehwa:n a:mo chi:wik wa:n ne:n tein a:mo nikwelitak yo:n ihwa:k, ompa ne:pa, ne: ka:mpa se: te:tekitili:ti yo:n,
<Sync time="1905.965"/>
ke:meh koyo:meh, ke:meh *ricos**,
<Sync time="1908.468"/>
*No**. Pos yowih *dia de ca...,**, kiliah ne:n koyo:meh yowih mi:xpe..., moi:xpeta:ni:tih ne:n inkowtah,
<Sync time="1914.471"/>
ixta:watsi:n, kwaltsi:n a:te:nte:noh, ompa ne: kita:li:tih ne:n, ne:n yekawil,
<Sync time="1919.878"/>
kwi:kah ne:n chichi:ka:t, ompa tai:tokeh, kwi:kah ke:meh i:n ko..., ompa takwah.
<Sync time="1924.603"/>
Se: i:xte:noh takwah,
<Sync time="1926.175"/>
wa:n se: yeh te:itah ke:meh se: itskwinti ompa ne: xitatolohto.
<Sync time="1929.521"/>
Wa:n sayoh nikihtoh "i:n, i:n a:m[o], i:n we:wetkes a:mo ke:man nikimpale:wi:s ok.
<Sync time="1935.709"/>
Komo n'pale:wi:s *mejor**, kachi kwali n'pale:wi:s se: no..., no..., no..., no:..., nowa:mpoy,
<Sync time="1941.086"/>
no..., nocha:n, no..., noxola:l,
<Sync time="1943.684"/>
tein kikwa:s no: nikwa:s neh.
<Sync time="1946.798"/>
Wa:n de ..., ihwa:k a niahka, nikihtoh a:mo ke:man niá:s ok, wa:n a:mo niah ok,
<Sync time="1953.152"/>
Wa:n yo:n ta:ka..., ta:kaki:xtia:nih, yehwa:n yo:nkes *como siempre** e..., yo:ltokeh, nemih,
<Sync time="1959.073"/>
pero nika:wí: pané: a:mo semi a:kah yowi ok, a:mo semi a:kah yowi ok, yowih, yowih ekintsi:n, ekintsi:n, yowih tekiti:lo:ti pero *pues** xola:l México oso Puebla,
<Sync time="1969.851"/>
ika se: *oficio ya**, xa: *albañíl**, xa: *ayuda[nte]**, xa: tapale:wihkeh *de albañíl o** xa: *carpintero o** ka:n n'mati.
<Sync time="1976.734"/>
Wa:n *más** kwali a *porque más** kwali takwa, takwa ke:meh yeh kiwelita wa:n ompa ne:, ompa ne:pa a:mo.
<Sync time="1982.374"/>
Mm, mahyá: neh, yo:n ihwa:k ke:meh ompa sayoh te:makah *com[ida]**, n' tapalo:l, sayoh et, ta:lkamoh, *fideos**,
<Sync time="1992.495"/>
toni *más, arroz**, yehwa sah yo:n.
<Sync time="1998.39"/>
Pero okseki a:mo.
<Sync time="2001.161"/>
Ompa a:mo tikwa:s *pan**, a:mo tikwa:s nakat, a:mo tikwa:s kwa:kownakat, ompa a:mo tikwa:s nió:n tei *fruta**, mm. Ka:n tei.
<Sync time="2010.967"/>
Ompa yehwa sah taxkal wa:n emo:l, ti:ltiemo:l.
<Sync time="2014.249"/>
Mo:stah ti:ltikemo:l, mo:stah. tikmattok a.
<Sync time="2018.575"/>
Koma:mo kwalka:n ti:ltikemo:l, tio:tak, koma:mo nepantah, kwalka:n
<Sync time="2023.807"/>
wa:n te:yo:lahsi. Neh *[es]te**, yahkwixtok, yankwixtok pe:wak nikwa, a:xá: mahtakti xiwit ka:n wel nikwa:ya ti:ltikemo:k wa:n ta:lkamoh.
<Sync time="2034.587"/>
Ka:n 'nekia 
<Sync time="2036.59"/>
Ne:chyo:lahsika, *sesenta dias** nikwah wa:n nixwik de yo:n.
<Sync time="2043.685"/>
Ne: wa:n ekintsi:n a:mo, ekintsi:n nikwa:skia, sepa nikwa:skia ekintsi:n sayoh ke a:mo tei.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>