Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/Transcripciones-Transcriptions-only-new_2017-12-11/Narraciones/Backup 1 of Tzina_Narra_AND308_Historia-de-vida_2010-07-14-g_ed-2016-04-01.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="TEPOXMANANIJ" audio_filename="Tzina_Narra_AND308_Historia-de-vida_2010-07-14-gx300" version="15" version_date="120530">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Amelia Domínguez Alcántara" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Anastacio Nicolás Damián" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="3440.851">
<Turn startTime="0" endTime="12.469" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
A:xka:n ta:tah xite:chtapowi tikihtowa ke:ní:w ne:n mitsiskaltihkeh mota:tahwa:n ne: ke:man katka tikone:t.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="12.469" endTime="788.115">
<Sync time="12.469"/>
*Bueno** pos, neh ne:ch..., name:chtapowi:ti tepitsi:n *lo que es** de nikmati, *de que cuando** nimoskaltih
<Sync time="19.485"/>
yehwa yo:n tepitsi:n name:chtapowi:ti se:, o:me, e:yi tahto:l.
<Sync time="24.563"/>
Pos nehwa nehjó:n *cuando** nimoskaltih nihjó:n semi miak *trabajo de que**, pos miak tatasohtia semi,
<Sync time="33.235"/>
no:pá:n semi kihyowih.
<Sync time="35.639"/>
Tehwa:n nihjó:n titekitiah ihkó:n semi,
<Sync time="40.206"/>
pos nihjó:n yehwa ki..., kwi:kak miak, nihjó:n *trabajos** no:pá:n para ne:chiskaltih *porque** ihwa:k semi *barato** taxta:wayah.
<Sync time="51.017"/>
Yeh kitaxta:wili..., kitaxta:wia:yah *solamente** o:me *peso** wa:n e:yi *peso**.
<Sync time="56.501"/>
Entó:s wa:n tehwa:n *siempre** [ti]etokeh tikni:meh, 
<Sync time="61.391"/>
pos tehwa:n *a veces** nihjó:n nik[nekia] ya niá:s *escuela** wa:n a:mo welik ok no:pá:n.
<Sync time="68.094"/>
Entó:s neh niahka sayoh, sayoh *segundo año, casi** o:me xiwit sah nimomachtih 
<Sync time="73.532"/>
*porque** a:mo welik, kihto no:pá:n, kihtowa, "Ekintsi:n a:mo tia:ti ok *escuela**", kihtowa,
<Sync time="78.833"/>
"*porque** pos a:mo weli", kihtoh, "moneki *gasto**".
<Sync time="82.829"/>
"Ka:mpa neh", nikilih, nikilia, "pos nikpia *ganas** ke niá:s *escuela**".
<Sync time="86.298"/>
"Ta: ke:mah", kihtoh, "pero ompa moneki", kihtoh, "*cooperación**" kihtowa, "moneki para, *bueno, faenas**"
<Sync time="92.407"/>
*o** teisá: ihkó:n *de que** moneki".
<Sync time="95.488"/>
Wa:n ekintsi:n pos pané: a:mo te:chahsi ne:n *centavitos**.
<Sync time="99.892"/>
De o:me *peso** kita:nia wa:n e:yi *peso** pos nihjó:n a:mo welik *más**.
<Sync time="106.439"/>
Entó:s *mejor** nihjó:n nehwa ni..., nimotsi:nki:xtih ihkó:n de ke pos .... 
<Sync time="111.416"/>
*Después** pe:waya nikpale:wia no:pá:n.
<Sync time="115.001"/>
Nihjó:n *de veras** nikpale:wia pos tik..., titekitiah ihko:ni.
<Sync time="120.959"/>
Nehwa nia:ya no: ne: *escuela**,
<Sync time="124.767"/>
niki:ste:waya nika:n To:sá:n
<Comment desc="Es nombre de un pueblo cerca de Jonotla"/>
, niki:ste:waya ne:n chikwase:n *hora**.
<Sync time="131.735"/>
Wa:n nia:ya para nika:n Jonotla, ompa nimomachtia:ya, ompa niahsia nihjó:n *las ....
<Sync time="137.829"/>
Ompa nia:ya nihjó:n *horita**, ompa niahsia wa:n nimomachtia:ya.
<Sync time="145.829"/>
*Después** tehwa:n a:mo teh tikwi:kayah tomi:n, tehwa:n tiktekiah *solamente** seki xokotsí:n
<Sync time="151.735"/>
wa:n tikwa:yah.
<Sync time="153.498"/>
*O** tikwi:kayah seki, seki pahpata wa:n yehwa tikwa:yah.
<Sync time="156.391"/>
Tikinitayah seki tokni:wa:n tein kimakayah seki pi:pilmeh de n' timoe:wilia:yah *centavitos**
<Sync time="162.938"/>
pos 'kwa:yah nihjó:n *escueleros** yehwa:n wa:n tehwa:n *solamente** tikwiah se: xokot wa:n se: pahpata tikwa:yah.
<Sync time="169.694"/>
*Porque** a:mo tikpiayah ne:n *centavitos**.
<Sync time="172.782"/>
Entó:s ompa ti..., *después** de tiki:sayah de n' *escuela**
<Sync time="177.954"/>
pos niehko wa:n nikchi:wayah *notarea** wa:n nia:ya nikpale:wi:ti no:pá:n ka:mpa 'kwiah *tarea**.
<Sync time="185.828"/>
I:n *tarea** tehwa:n tikilia:yah ke se:, se: *cuarto** nihjó:n kixta:wayah *solamente diez pesos**, de se: *cuarto**.
<Sync time="195.349"/>
Entó:s *después** pos nihjó:n niehko,
<Sync time="199.034"/>
*bien** nikwiti kowit *o bien** nikpale:wi:ti no:pá:n *o bien** niow nikitati ne: notato:k, de titato:kayah tepilitsi:n, 
<Sync time="207.135"/>
nitaekpo:ti. Wa:n ompa nihjó:n nietok.
<Sync time="211.786"/>
*Día sábado** pos nikpale:wia:ya no:pá:n wa:n nitekititi ihkó:n.
<Sync time="217.599"/>
Pos yeh te:chilih kihto[wa] *cuando** teisá: ihkó:n ke:meh, ke:meh iwa:n tietokeh
<Sync time="223.114"/>
pos kihtowa a:mo welik kihtowa ke:masá: ihkó:n te:..., teisá: te:chahsia.
<Sync time="227.833"/>
Pos tiowih ne: tapahti:lo:ya:n ya pos ompa namok..., ompa ne: moneki ne: *centavitos**
<Sync time="234.754"/>
kihtowa para *medicinas**, kihtowa pos nihjó:n. Ompa te:chwi:kayah, te:chwi:kaya no:má:n.
<Sync time="242.427"/>
Neh no:má:n no: miak kihyowih *porque** pos yehwa te:ch..., te:chwi:katinemia itech yo:n tapahti:lo:ya:n, tia:yah.
<Sync time="250.911"/>
Entó:s pero a:mo no: te:chka:wkeh tota:tahwa:n mah ti..., ti:xpoliwika:n *hasta** ekintsi:n tinemih.
<Sync time="258.473"/>
Ekintsi:n nihjó:n pos no: tichika:wkeh ya pero pos no:má:n *todavia** nemi, no:pá:n a:mo nemi ok.
<Sync time="265.317"/>
Pero no:pá:n miak kihyowih. Entó:s miak kihyowih para ti..., timoskaltihkeh.
<Sync time="271.679"/>
Ye:wa nikik..., nikaktoya de ke, kihtoh ne:n nika:n ta:tahtsi:n, *don** Miguel,
<Sync time="279.16"/>
*cuando** yeh, *a lo mejor antes más porque** yah *más** ne:cheka:na.
<Sync time="284.55"/>
Pero *más o menos** tehwa:n no: tikihyowihkeh ka:mpa yo:n *lugar antes**, ke tehwa:n wa:n no:pá:n nihjó:n no: tia:yah 
<Sync time="294.781"/>
*cuando** neh *todavia** nikitak i:n n' ohti de *carretera apenas s..., siempre** kichi:wkeh.
<Sync time="299.769"/>
*Cuando** nehwa ni:xpeta:n nikitak tehwa:n *de veras ciertos** ke:meh nikakik kihtoh se: *parte** sah
<Sync time="307.222"/>
ke tehwa:n no: tia:yah Zacapua:lan 
<Comment desc="Por Zacapoaxtla"/>
tikwi:kayah kowkamoh, tikwi:kayah seki e:lo:t, pahpata, ayohmeh. 
<Sync time="315.34"/>
Timetsnehnemiah.
<Sync time="317.972"/>
Tiki:ste..., tiki:ste:wayah *a las cuatro de la mañana** iwa:n no:pá:n 
<Sync time="322.175"/>
nika:n *por** Nauzontla tiknamakatia:yah kih..., pahpata.
<Sync time="326.05"/>
Tiahsiah nika:n tipankalakiah nika:n La Cumbre, yetoya oh..., ohti, ohpitsak ihkó:n.
<Sync time="333.004"/>
Ompa tipantemowa:yah tani nihjó:n, ki..., kinamakayah, kinamkah *hasta** ekintsi:n, nomo:tsa Apulco, yetoya n' ohti ihkó:n.
<Sync time="342.707"/>
Ompa kihtowa no:pá:n kihtowa, "Nisiowik a kihtowa, nikneki nitai:s se: *copita**".
<Sync time="346.938"/>
"We:noh", nikilia, "pos xitai wa:n tiowih."
<Sync time="349.769"/>
Se: *copita** taya:ya wa:n tiowih sepa. Tiahsi..., tiahsiah Zacapua:lan
<Sync time="355.988"/>
pos i:pa tio:tak a, i:pa tima:tantia:yah *tocositas**.
<Sync time="360.363"/>
Tikwi:kayah chi:ltekpin, pe[r]o ke yo:n a:mo semi eti:k.
<Sync time="365.004"/>
Katí:n eti:k katka pahpata, kowkamoh, ayomeh tikwikayah.
<Sync time="371.41"/>
Ke:ski e:lo:t tikwi:kayah *porque anteriormente más** mochi:waya nihjó:n e:lo:t.
<Sync time="377.285"/>
Entó:s *después** ya:ya *hasta** nika:n, 'piayah seki *parientes** nika:n *por** Zacapua:lan a:na:l.
<Sync time="386.63"/>
Ompa tiah..., tiahsiah mono:tsa 
<Comment desc="Generalmente para decir 'se llama' en referencia a un lugar, se dice 'motano:tsa'."/>
Xaltetela.
<Sync time="389.541"/>
Ompa kipiaya no:pá:n seki n' *iparientes hasta** ompa tiahsiah.
<Sync time="394.207"/>
Ompa tikonkwiah seki *ciruela**
<Sync time="398.988"/>
*y** mo:stika sepa *las cuatro de la mañana, las cinco de la mañana** tiwa:ltemowa:yah. Tiwa:la:yah para ne:wí:n
<Sync time="408.379"/>
*porque** aya:mo tei ohti nika:n *por** nika:n por, para kichi:wkeh ne:pa ohti ne:pa aya:mo semi telwehka:w.
<Sync time="414.477"/>
*Todavia** nikelna:miktok neh, nika:n *por** Jonotla.
<Sync time="419.097"/>
Entó:s yehwa yo:n neh, tehwa:n a:mo, a:mo, *bueno, más bien** tehwa:n pos a:mo tikpiah tapial.
<Sync time="426.128"/>
Tehwa:n tikwa:ma:ma:yah nihjó:n ika *canasta**, 
<Sync time="429.619"/>
ke:masá: tie:yi:n tia:yah, tia:yah tio:men tikni:meh iwa:n no:pá:n.
<Sync time="434.44"/>
Yehwa nihjó:n tikihyowihkeh *cuando** nehwa nitekitia *primero** nimomachtih ne:chtaxta:wia:yah 
<Sync time="446.068"/>
se: *pilón panela o** se: *o** se: *mancuerna**.
<Sync time="449.175"/>
*Y después** ne:chtaxta:wia:yah yo:n tikiliah ekintsi:n *uno cincuenta** tikilia:yah se: wa:n na:wi.
<Sync time="459.753"/>
Se: *peso** ika o:me tomi:n tikilia ke yehwa ya ekintsi:n *uno veiticinco**.
<Sync time="467.66"/>
Yehwa nihjó:n nehwa nikta:nia.
<Sync time="470.88"/>
Nehwa nihjó:n niktekia n' owat wa:n nik..., niksakaya, nika:n ka:mpa *nopadrino** katka Gutiérrez.
<Sync time="478.222"/>
*Después**, pe:wa ihkó:n de ke nimoskaltihtiakih ihkó:n, pe:wa ne:chtaxta:wihtiowih.
<Sync time="488.064"/>
*Después** no:pá:n kita:nia *cuatro pesos**.
<Sync time="491.096"/>
*Después cinco pesos hasta siete pesos**, ihwa:k neh nikta:nia *dos pesos** a. Nikta:nia.
<Sync time="498.424"/>
Entó:s nehwa yo:n ihkó:n nitekitia wa:n *de veras**, kihyowih no:pá:n wa:n no:má:n.
<Sync time="506.018"/>
*Hasta** ekintsi:n yetok ne:n no:má:n pero *todos modos** ekintsi:n *todavia** nemi ok.
<Sync time="511.83"/>
Wa:n yehwa yo:n *razones** de ke ekintsi:n pos miak tikihtowah,
<Sync time="519.69"/>
ke semi titahyowiah *porque, porque, porque** tiknekih.
<Sync time="525.518"/>
Pero ekintsi:n miak onkak talna:miki:lis para ti..., titakwa:skeh para titekitiskeh,
<Sync time="531.518"/>
para tikahsiskeh o:me, e:yi *centavos**.
<Sync time="534.389"/>
Ekintsi:n miak tikchi:waskeh *lucha**, 'chi:wah *lucha** tikahsih nihjó:n o:me, e:yi *peso*.
<Sync time="543.018"/>
Ihkó:n panki:stiahki ekintsi:n katka *diez pesos cuarto 
<Comment desc="La cuarta parte de una hectárea"/>
cuando** titekitiah
<Sync time="549.408"/>
por to:nal, *después** kixta:wayah yehwa *cinco pesos, tres pesos** yehwa yo:n neh nikitak.
<Sync time="557.268"/>
Katka et nihjó:n, katka ne: yehwa ya n' et wa:n *panelita, barato** katka, *sesenta centavos** oso *ci...**,
<Sync time="567.924"/>
e:yi powal wa:n yehwa yo:n tikitakeh. Wa:n *panela** no: katka nihjó:n na:wi tomi:n.
<Sync time="582.497"/>
Yehwa ya ekintsi:n tikiliah *cincuenta centavos**.
<Sync time="585.346"/>
*Después** ahsik nihjó:n na:wi powal, *ochenta centavos**.
<Sync time="597.081"/>
De ompa ke:mah ahsik *hasta** se: *peso**, ihkó:n panki:stiahki.
<Sync time="603.019"/>
Entó:s, *este**, ekintsi:n, pos ekintsi:n ka:nachi *vale:rowa** de *panela**.
<Sync time="609.61"/>
Ekintsi:n a:mo teh pan..., a:mo teh owat ok *más**, tatamik yo:n.
<Sync time="613.722"/>
Wa:n yehwa ekintsi:n pos *más o menos** ekintsi:n tepitsi:n tik..., tikta..., timota:niliah ya.
<Sync time="621.691"/>
Tepitsi:n te:chtaxta:wiah ya.
<Sync time="624.062"/>
Ke:meh i:n titekitih pos nehwa nitekiti yehwa yo:n tekit, de tawi:teki:lis.
<Sync time="630.473"/>
*O cualesquiera** tekit, kowtehteki:lis, tein eski tekit ihkó:n.
<Sync time="636.923"/>
*Podada o** nikto:kas *planta de café, trazos** nikchi:wa.
<Sync time="642.188"/>
Nehwa nihjó:n ne:chyo:le:wah nihjó:n *trabajos nikpia.
<Sync time="645.488"/>
Para nihjó:n ni:xpano:tok, nihjó:n ihkó:n te:ch..., te:chi:xpano:ltih no:pá:n.
<Sync time="653.941"/>
Wa:n *lo mismo** ekintsi:n nikini:xpano:ltih nopi:pilwa:n.
<Sync time="659.626"/>
Ompa nimomakak kwe:ntah ke se: kihyowia, se: kihyowia *cuando** se: moskaltia.
<Sync time="665.691"/>
*O** ke:ní:w se: 
<Comment desc="Parece que la primera 'se:' sobra y debe haber dicho 'ke:ní:w kihyowiah se: ipi:pilwa:n'"/>
kihyowiah se: ipi:pilwa:n, *bueno** ke:ní:w kimatih ya ekintsi:n, ke:ní:w tahyowia se: ipopá:n oso se: imomá:n.
<Sync time="674.379"/>
*Lo primero** se: ipopá:n wa:n se: imomá:n *porque** se: imomá:n *más** kwi:ka *trabajos**.
<Sync time="681.785"/>
*Porque** ke:yeh, yehwa *te:chcuidarohtok. Cuando** titsahtsiskeh ma:ski kikwahtok se: taxkaltsi:n ihkó:n,
<Sync time="691.13"/>
'ka:wa ne:n n' taxkaltsi:n *o** n' tapalo:ltsi:n wa:n te:ch..., te:chahokwi, te:chna:palowa.
<Sync time="697.207"/>
*Por eso** neh nikitstok onkak seki tokni:wa:n, nehwa nimomaka kwe:ntah
<Sync time="702.889"/>
ke de tiwehweiah ya semi ti..., semi tehwa:n ya, tieliwistih.
<Sync time="706.707"/>
Wa:n yo:n a:mo kwaltsi:n, tehwa:n tieliwsitih *porque** a:mo tikmatih.
<Sync time="712.707"/>
De sepa timoskaltiah, tomomachiliah semi *tifuertes**.
<Sync time="718.52"/>
A:mo tikwe:ntahchi:wa ok se: ipopá:n, a:mo tikwe:ntahchi:wah se: imomá:n.
<Sync time="723.786"/>
Tik..., tik..., tik..., *más bien** tiknehnemiliah ya *o** ke:ní:w
<Sync time="729.223"/>
*o** a:mo tikchi:wah kwe:ntah ok.
<Sync time="731.474"/>
Wa:n yeh ompa nochi yo:n *cosas** nochi ompa onkak.
<Sync time="734.942"/>
*Por eso** ekintsi:n *por ejemplos** ekintsi:n se: mo[ma]katiw.
<Sync time="738.747"/>
Wa:n yehwa nihjó:n *razones** de yehwa ekintsi:n name:chtapowia *porque** nehwa nihjó:n nipano:k.
<Sync time="744.689"/>
Wa:n *más o menos** ekintsi:n pos ihkó:n de ke, pos ekintsi:n, tepitsi:n te:ch..., te:chtaxta:wiah ya tokni:wa:n 
<Sync time="754.122"/>
*más** te:chyo:le:wah ya *porque** pos *antes siempre menos** katka.
<Sync time="760.576"/>
A:mo a:kin tayo:le:waya *por cuestiones** de ke a:mo semi
<Comment desc="Aquí quiso decir que no había dinero, por eso nadie contrataba, tayo:le:waya."/>
, tatasohtia.
<Sync time="767.591"/>
Tatasohtia wa:n yehwa yo:n tehwa:n tik..., tipano:keh wa:n *hasta** ekintsi:n tinemih yo:n.
<Sync time="777.665"/>
Pero yehwa yo:n tahyowi:lis ke:meh ekintsi:n name:chtapowih pos ne:n, yehwa yo:n tikihyowihkeh. 
<Sync time="784.826"/>
*Bueno,**yehwa sah no:.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="788.115" endTime="796.843">
<Sync time="788.115"/>
*Este**, tite:chnohno:ts ke tiknama..., ke i:ksá: mitstaxta:wia:yah ika *panela**, namehwa:n a:mo, *bueno** iwa:n mo:pá:n, ¿a:mo ke:man 'tekitik nanki..., ika *panela**? ¿A:mo ke:man nankichihchi:wkeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="796.843" endTime="959.872">
<Sync time="796.843"/>
Pos tehwa:n no: tikchi:wkeh, no: tikpiayah ne:n owami:l.
<Sync time="801.298"/>
No: tikchi:wkeh wa:n no: ki..., *más** achto, *después de que ..., en primer** [tik]tawi:kilia[:yah] se: *nopadrino** wa:n ompa titekitiah.
<Sync time="813.095"/>
Ompa te:chka:wilih se: *cacho** 'ka:wilih no:pá:n wa:n ompa tikto..., nikpale:wih katka de, neh ninohne:l.
<Sync time="818.978"/>
Tikto:kkeh se: *cacho** de owat, *después** te:chtane:wtia:yah kwa:kwehmeh,
<Sync time="824.471"/>
*trapiche**, nochi kowit te:chakaya. Tia:yah *a medias**.
<Sync time="830.312"/>
Entó:s ompa yo:n titekitiah pero *a medias** tehwa:n tikwiah nihjó:n *panela**.
<Sync time="835.931"/>
Ki:saya *siquiera** nihjó:n, ekintsi:n tikiliah *sesenta**, e:yi powal de *mancuernas**,
<Sync time="842.806"/>
entó:s tikwiah *a, a treinta**, yehwa yo:n sempowal ika mahtakti.
<Sync time="848.301"/>
Entó:s timoxelwia:yah yo:n *panelita**.
<Sync time="851.978"/>
Nochi yo:n tapahpa:kila:t de ne:n, de *paila** te:chtayo:kolia:ya,
<Sync time="857.958"/>
Ika yo:n ompa titekitiah pero yo:n te:chtane:wtia:ya sah ne:n ta:ltsi:n, tik..., tikto:kayah nihjó:n owat.
<Sync time="865.025"/>
Yo:n de n' *cuando** yo:n name:chilia ke tik..., nikta:nia neh se: *pilón panela, después uno vei[nte]**, yo:n nikpale:wia:ya.
<Sync time="872.588"/>
Nikihitaya owapach *o bien** nikpahpa:kaya ne:n *moldes**.
<Sync time="878.182"/>
De ompa ke:mah de nikimpahpa:ka *moldes** pos ne:n *después** nik..., niksakaya ya n' owat, komo ke ke:ski, ke:..., ke:ski niksakaya.
<Sync time="887.585"/>
*Después** yehwa yo:n name:chilia ke *después** nihjó:n pos pe:wa tikto:kah ya n' owat *después** tehwa:n tikchi:wayah ya nihjó:n.
<Sync time="896.732"/>
De n' ompa nochi te:chtane:wtia:yah, nochi te:chtane:wtia:yah wa:n *después** ne:n ti..., 
<Sync time="904.684"/>
Pos no: timonamakilia:yah yo:n *panela** pero katka *barato**.
<Sync time="908.169"/>
Onkaya ok n' owami:l. Pero ekintsi:n nochi poliwik a nihjó:n owat.
<Sync time="914.353"/>
Yehwa yo:n ekintsi:n ne:n, pos a:mo *más** onkak ok.
<Sync time="919.794"/>
Ke:mah yehwa yo:n te:chtoca:rowa:ya nihjó:n pos timoxelwia:yah wa:n *cada quien** ne: techtoka..., tikchi:wayah seki *marquetitas** ihkó:n *o mancuernitas**.
<Sync time="930.591"/>
*Por eso ye:wa ya name:chilih, ekintsi:n sepa *nikrepeti:rowa** ke yo:n xo:[no:t] tein chi:chi:ltik seki.
<Sync time="936.963"/>
Tein a:mo semi, pos ompa tikwiah ya para ne:n, nen *panela**, tikilpia:yah, 'ta:lilia:yah ne: to:tomo:ch.
<Sync time="947.903"/>
Pos yehwa no: seki ne:n, seki de ye:wa no:,
<Sync time="952.841"/>
ompa tatsa:la:n nikalakihtiw tepitsi:n de n' owasakat, pos no: seki tikpi:kiah ika ne:n *panela**.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="959.872" endTime="963.896">
<Sync time="959.872"/>
Wa:n tikpihpi:kiah wa:n ika tikilpia:yah ika n' xo:no:t. 
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="963.896" endTime="968.753">
<Sync time="963.896"/>
<Who nb="1"/>
Ke:mah. 
:mo nochipa, yehwa ya ne: tiki:xtia:yah ne:n owasakat
<Who nb="2"/>
¿A:mo nochipa nankikwiah to:tomo:ch?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="968.753" endTime="988.695">
<Sync time="968.753"/>
Wa:n ika tik..., tikta:lia:yah ihkó:n, tikta:talia:yah ihkó:n, 'ta:lia:yah *cruzado*.
<Sync time="973.407"/>
kwaltsi:n wa:n kwaltsi:n moka:waya.
<Sync time="976.063"/>
Entó:s tikchi:wayah xo:no:t ihkwí:n wa:n tikta:lilia:yah wa:n tikilpia:yah ya. Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="988.695" endTime="999.265">
<Sync time="988.695"/>
¿*Bueno**, i:pa yehwa sah yehwa yo:n tikchi:wayah, a:mo tik..., a:mo nankito:kayah okseki taman tein no: nankwa:yah,
<Sync time="996.058"/>
ke:meh tomat oso kilmeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="999.265" endTime="1037.078">
<Sync time="999.265"/>
Ke:mah, tehwa:n no: tikto:kayah, ne:n, yo:n tomat, *chile verde** tikto:kayah.
<Sync time="1006.809"/>
Et, yo:n tikiliah ne: tor..., chichime:koh, tikiliah to:rohet.
<Sync time="1012.593"/>
A:, pos ke:meh ampó:n onkak yo:n, no: tikto:kayah wa:n yo:n etsitsi:n, yo:n mochi:wa ihkwí:n.
<Sync time="1021.109"/>
No: tikto:kayah wa:n mochi:waya, pos yeh tikwiah ya para, ne, *togastito**.
<Sync time="1027.596"/>
Tikwitih ne: wa:n yehwa ne: tikchi:wayah para ne: ti..., tikonkwiah wa:n yehwa ya tikwiah. No: tikto:kayah nihjó:n et.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1037.078" endTime="1039.609">
<Sync time="1037.078"/>
¿I:pa yehwa sah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1039.609" endTime="1061.457">
<Sync time="1039.609"/>
Ke:mah tikto:kayah yo:n, yo:n xi:tomat pero yo:n okseki yo:n pisili:tos.
<Sync time="1045.238"/>
A:mo yo:n we:weyak, yo:n pisili:tos, ke:mah.
<Sync time="1053.098"/>
*Porque** [e]kintsi:n onkak yo:n tomat yo:n we:weyak, yo:n kwaltsi:n ohololtik, yehwa tikto:kayah nihjó:n. Wa:n seki pisili:tos tomat.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1061.457" endTime="1066.395">
<Sync time="1061.457"/>
<Who nb="1"/>
¿Yo:n ohololtik yo:n wehweyi no: nankito:kayah?
<Who nb="2"/>
No: 'to:kayah yo:n ohololtik ihkó:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1066.395" endTime="1068.49">
<Sync time="1066.395"/>
Ke:meh ne: Cuesalan monamaka.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1068.49" endTime="1073.083">
<Sync time="1068.49"/>
Ke:mah, seki, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1073.083" endTime="1076.695">
<Sync time="1073.083"/>
¿Wa:n tein nankito:kayah i:pa sayoh nankikwa:yah oso no: nankinamakayah tepitsi:n?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1076.695" endTime="1089.817">
<Sync time="1076.695"/>
A:mo ta: tikwa:yah sah, ke:mah. 
<Sync time="1080.406"/>
*Bueno** timiakeh tikni:meh, pos ahachi ihkó:n tikwiah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1089.817" endTime="1105.536">
<Sync time="1089.817"/>
*Bueno** tikihtowa ke ke:man katka tik..., tipili, tikin..., tikwa:ya e..., miak taman tein nankita:kiltia:yah no: nankwa:yah.
<Sync time="1099.286"/>
Tikma..., *bueno**, ¿Onkakeh okwilimeh ke no: kwali se: kinmahse:wa ne: ka:mpa ika teh timoskaltih?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1105.536" endTime="1251.987">
<Sync time="1105.536"/>
Ke:mah. Onkakeh no: yetokeh de se: ki..., se: kikwa ika chi:lposo:n *o**, *o** tatsoyo:n oso *mo:moleh** se: kichi:wa.
<Sync time="1116.844"/>
*O* a:ko:loh, [e]kintsi:n name:chili:ti. Nihjó:n mono:tsa *tejón**, yo:n semi we:lik ne: chi:lposo:n.
<Sync time="1127.044"/>
Mono:tsa *tejón**, yo:n no: semi kichkwa tao:ltsi:n oso mi:l.
<Sync time="1133.568"/>
Nihjó:n, wa:n no: semi we:lik ma:pachin, ma:pachin, se: okwilin ihkó:n, achi pi:pintohtik
<Sync time="1143.349"/>
Ololtik n' itsontekon, nehwa no: nikinkwia.
<Sync time="1150.537"/>
Yehwa yo:n no: we:lik ch..., ne: chi:lposo:n wa:n sepa ne:n *armadillo** no: we:lik, no: tikwiah
<Sync time="1158.988"/>
*porque** yo:n takwa:wak ikakawyo.
<Sync time="1161.724"/>
Yo:n ke:masá: kitokayah notskwiwa:n, ihkó:n mokalaki:ti itampa se: kowit *o** bien itampa se: tet.
<Sync time="1169.631"/>
Kichkwah ika yo:n kwowit, kwowit tikichkwah, yo:n ke:meskia tikchi:wah se: *palita**, tikichkwatiowih, tikichkwatiowih tikahsitih ompa ne:.
<Sync time="1178.693"/>
Wa:n nikimpia itskwimeh ihkó:n se: ne:pa yowi, se: ne:pa wi:tsa, kitsa..., kiki:tskia:yah ne:n *armadillo**.
<Sync time="1185.677"/>
Kitsa:la:wia:yah *porque** yo:n *armadillo** a:mo wel semi 'kwiah *porque** ki..., kipale:wia:ya de nika:n ne:n ikakawyo.
<Sync time="1192.404"/>
Kikwiah *cuando** ki:xkepayah de nika:n, ni:nipaka 'kwiah.
<Sync time="1196.724"/>
Entó:s yehwa yo:n no: we:lik ne:n a:ko:loh *o** chi:lmoli:toh pero de toto:nik, de toto:nik n' tapalo:l.
<Sync time="1206.349"/>
De sepa se:wi pos no: a:mo s..., a:mo *igual siempre**.
<Sync time="1210.646"/>
Yehwa nihjó:n no: takwa:cheh wa:n *armadi...** takwa:cheh no:, yeh we:lik *solamente** tatsoyo:n.
<Sync time="1220.037"/>
Pos *a lo mejor** seki no: ka:ko:lwiah n' takwatsi:n, *[por]que** yo:n no: kikwa xokot.
<Sync time="1227.068"/>
Xokot kikwa wa:n pahpata, yo:n a:mo semi mohka:t.
<Sync time="1233.271"/>
Yehwa yo:n nikitak wa:n ne: kwowtu:sah, mono:tsa kwowtu:sah, se: okwilin ihkó:n, ihkwí:n de weyak
<Sync time="1243.834"/>
wa:n ma:..., ma:tsahtsapatik ihkó:n. Sioh tohtoma:wak ima:wa:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1251.987" endTime="1253.221">
<Sync time="1251.987"/>
Aha.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1253.221" endTime="1260.096">
<Sync time="1253.221"/>
Ke:mah, sepa n' a:itskwinti, yo:n kinkwa ne: xilimeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1260.096" endTime="1263.564">
<Sync time="1260.096"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1263.564" endTime="1298.7">
<Sync time="1263.564"/>
Kikwa xilimeh wa:n pos yo:n mokalakia itech n' a:t, yowi ne: a:tampa wa:n sepa panki:sa.
<Sync time="1272.158"/>
Yehwa nihjó:n no: we:lik, katí:n a:mo we:lik semi ne:n *zorra**.
<Sync time="1279.825"/>
N' *zorra** a:mo we:lik, yo:n *solamente** se: 'ki:xtilia para ne:n *cuero**.
<Sync time="1284.746"/>
Pos no: *igual n' tejón**, seki 'ki:xtiliah ne:n *cuero**, pero yo:n we:lik *hasta** ne:n ni..., n' ikwetaxyo
<Sync time="1291.299"/>
*porque** tila:wak ikwetaxyo, *igual** ne:n ma:pachin.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1298.7" endTime="1303.106">
<Sync time="1298.7"/>
Ne:n tikihtowa kowtu:sah ¿Yeh ka:ni mochi:wah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1303.106" endTime="1309.996">
<Sync time="1303.106"/>
Yehwa mochi:wah nika:n ka:mpa ne:n ista:ka:t, itech i:n tepe:meh, itampa ne:n tepe:t nemih.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1309.996" endTime="1320.434">
<Sync time="1309.996"/>
Kikwah seki mono:tsa kowtsitsi:n wa:n yo:n ki..., *mamey** tehwa:n tikiliah chi:chi:ltsapot, kitetexowah ne:n n' ie:wayo.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1320.434" endTime="1325.371">
<Sync time="1320.434"/>
<Who nb="1"/>
¿Moe:wah no: ta:lihtik oso nentimenih sah
<Who nb="2"/>
Wa..., mm, ta:..., e..., ta:lihtik
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1325.371" endTime="1348.452">
<Sync time="1325.371"/>
*Cuando** kitoka n' itskwinti, yowi mokalaki:ti ne:. Pero se: 'ki:xtia, *lo mismo jabalí** yeh we:i, ihkwí:n ke:meskia se: pitsotsi:n.
<Sync time="1338.14"/>
Kipia nika:wí:n takwitapan ka:mpa ne:n mihyo:tia nika:n takwitapan, ka:mpa n' ikwetaxyo, ihko:ni.
<Sync time="1345.201"/>
Pero yeh we:i n' ixi:poh ihkó:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1348.452" endTime="1350.831">
<Sync time="1348.452"/>
¿I:ka:nkopa mahyá: kipia iekatsol?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1350.831" endTime="1362.977">
<Sync time="1350.831"/>
Ehe, nika:n, nika:n ka:mpa mihyo:tia, de nika:n.
<Sync time="1354.35"/>
Ke:ní:w nikilia, ne: nikihto:s ne:n, ka:mpa ki:sa ihyo:t de nika:wí:n ke:meskia se: *chimenea** ihkó:n
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1362.977" endTime="1364.59">
<Sync time="1362.977"/>
¿Yehwa *jabalí**?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1364.59" endTime="1365.627">
<Sync time="1364.59"/>
*Jabalí.**
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1365.627" endTime="1368.976">
<Sync time="1365.627"/>
<Who nb="1"/>
Wa:n iek..., n' ite:noh ¿Pos ke:niwki?
<Who nb="2"/>
Ke:meskia se: pitsot.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1368.976" endTime="1370.894">
<Sync time="1368.976"/>
¿Sayoh kipia ite:noh, a:mo kipia iekatsol?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1370.894" endTime="1378.707">
<Sync time="1370.894"/>
A:mo kipia, ke:meskia yo:n, ke:mah kipiaskia ni..., n' iekatsol pero ihkó:n ke:meskia yo:n te:nweyakaxtik.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1378.707" endTime="1398.777">
<Sync time="1378.707"/>
<Who nb="1"/>
Ka:mpa ika takwa sah.
<Who nb="2"/>
Mm, ka:mpa ika s..., takwa sah.
<Sync time="1381.77"/>
<Who nb="1"/>
Wa:n mihyo:tia i..., wa:n mihyo:tia i:ka:mpa ya 
<Who nb="2"/>
Yo:n wehwei:n itanwa:n, ihkó:n, ika:mpa no: mihyo:tia, *casi** nochi de n' ohka:n.
<Sync time="1389.738"/>
<Who nb="1"/>
¿Wa:n yo:n okwilimeh ka:ni mochi:wah *o** ka:ni nemih?
<Who nb="2"/>
Mochi:wayah *antes**, tikinitayah, kinkwia no:pá:n *hasta** nika:n Masa:owatan, Istaka:t.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1398.777" endTime="1423.09">
<Sync time="1398.777"/>
Porque tehwa:n tikimpiayah kwahkwali itskwimeh, *cuando** ne: ana:l nietoya.
<Sync time="1403.22"/>
Nietoya Tozá:n. *No** pos ompa tiki:xmatiah okwilimeh.
<Sync time="1408.684"/>
*Hasta** ompa no: nemia *venado, a lo mejor** nanki:xmatih.
<Sync time="1413.144"/>
*Venado** seki kipiaya n' *icuernos** wa:n ne: tikinkwiah *a veces** a:mo kipia, sayoh ne:n inakaswa:n, yehwa yo:n semi *bueno**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1423.09" endTime="1425.934">
<Sync time="1423.09"/>
¿Wa:n ekintsi:n a:mo onkakeh ok *venados**?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1425.934" endTime="1544.913">
<Sync time="1425.934"/>
A:, ekintsi:n a:mo tein ok. Yo:n *tiempo** onkayah miak, pero ekintsi:n a:mo kanah se: kita *más** nió:n *jabalí**.
<Sync time="1434.105"/>
Ekintsi:n *solamente** nentinemih n' *armadillo, tejón**, ma:pachin, *tlacuache**, yo:n nemih.
<Sync time="1442.09"/>
I:n *conejo** no:, no: we:l..., no: kwa..., no: kwaltsi:n we:lik, tatsoyo:n *o** a:ko:loh pero no: de toto:nik.
<Sync time="1449.285"/>
Pero yo:n se: 'ki:xtia 
<Comment desc="Aquí cabe decir kiki:xtilia"/>
 ne:n n' ie:wayo.
<Sync time="1451.652"/>
Ie:wayo kwaltsi:n se: 'ki:xtilia ihkó:n, kwaltsi:n moka:wa n' ie:wayo.
<Sync time="1457.71"/>
kwaltsi:n moka:wa ne:n nakatsí:n, i:n *conejo, conejo** de n' kwowtah.
<Sync time="1463.803"/>
kwaltsi:n nextikeh, nextikeh n' *conejos**. Ke:mah, ta: *ard...,** tikiliah *ardilla** chechelo:t.
<Sync time="1472.593"/>
Pos yo:n o:me, o:me taman onkak, e:yi taman, chechelo:t yo:n no: we:lik chi:lposo:n.
<Sync time="1478.679"/>
Yo:n no: se: 'ki:xtilia n' ie:wayo, se: chechelo:t nemi *a la mejor** xa: nankitah.
<Sync time="1486.577"/>
Paniá:n kwaltsi:n nextik nika:n, ke:meh *zorra** wa:n tatampa de nika:n chi:chi:ltik.
<Sync time="1492.351"/>
Wa:n se: nemi nihjó:n ti:ltik *parejito** ti:ltik na:n 
<Comment desc="Aquí hubiera dicho ne:n"/>
chechelo:t, *ardilla**.
<Sync time="1499.598"/>
Wa:n seki nemih tsikitsitsi:n, ihkwi:ntsitsi:n, nehnextikeh.
<Sync time="1503.382"/>
Yo:n chechelo:meh *a lo mejor** ampó:n no: wi:tseh, yehwa yo:n nochi we:lkeh.
<Sync time="1511.985"/>
Katí:n a:mo we:lik mono:tsa se: okwilin mono:tsa *chupamiel**.
<Sync time="1515.554"/>
Ihkwi:ni ne:n n' ixi:poh, yo:n a:mo kipia no: ita:n, yo:n sioh kitila:na, ki:sa [...].
<Sync time="1523.767"/>
Kinkwa yo:n okwiltsitsi:n yo:n a:skameh de yo:n tsi..., [ki]liah tsi:kameh, a:skameh.
<Sync time="1531.728"/>
Itech i..., ne:n, *abono** de ne:n ta:ltsi:n de n', de n' a:skameh, 
<Sync time="1538.054"/>
ompa tahtachkwa, ompa kinki:xtia wa:n kikwa yo:n ta:lkwitaxkolmeh yo:n okwilin.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1544.913" endTime="1548.132">
<Sync time="1544.913"/>
¿Wa:n yo:n okwilin nentinemi ihkó:n kowma:pan oso ta:lpan?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1548.132" endTime="1578.928">
<Sync time="1548.132"/>
Pos ta:lpan nentinemi, ke:mah.
<Sync time="1551.882"/>
A: wa:n sepa nikelka:wtok, wa:n yo:n se: kiliah kowtancho, *marto.**
<Sync time="1558.975"/>
Se: kostik okwilin ihkó:n pero kwa..., kwitapi:lchinaltik. Pata:wak ikwitapi:l 
<Sync time="1564.787"/>
wa:n itsontekon ihkó:n ololtik, ololtik. Yo:n no: we:lik.
<Sync time="1571.731"/>
Katí:n a:mo we:lkeh n' o:me okwilimeh, *zorra** wa:n *chupamiel**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1578.928" endTime="1581.772">
<Sync time="1578.928"/>
¿Wa:n kowtancho ka:n onkakeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1581.772" endTime="1644.219">
<Sync time="1581.772"/>
Ompa ne: nika:n i:n, *por** ne: Tozá:n parahko, yo:n kowtah.
<Sync time="1586.053"/>
Yehwa:n yo:n *todavia** nemih ok. Pero *jabalí** a:mo kanah t'tachi:liah ok nió:n kowtu:sah.
<Sync time="1591.942"/>
Kowtu:sah nemih *solemente** nika:n, nika:n Jonotla ne:paka.
<Sync time="1595.897"/>
Yo:n tehwa:n tikiliah se: *planta** de xo:chit, *a lo mejor** ki:xmattos nika:n,
<Sync time="1602.218"/>
mochi:wa xo:chit ihkwi:ntsitsi:n *rueditas** chihchi:chi:ltik, 'ke:stetexowa.
<Sync time="1608.834"/>
Ompa se: momaka *cuenta** ke yehwa nika:n yetok kowtu:sah, nika:n nemi *por** pos kita:lia n' ioh wa:n kike:stetexowa ke:meh i:n ne:, ne:n kwowtsi:n.
<Sync time="1618.646"/>
Nochi 'ki:xtilia n' e:wat wa:n kikwa. Sepa ne:n tsapokowit, 
<Sync time="1625.115"/>
pos no: kitetexowa ka:mpa seki *plantas** de tsapokowit ihkó:n, de n' achi selik ok no:, kitetexowa wa:n kikwa ne:n.
<Sync time="1634.844"/>
*O** ka:mpa pahpata yoksik pos kikwa. Yo:n no: kikwa yo:n, pero yo:n nochi we:lkeh yo:n okwiltsitsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1644.219" endTime="1651.531">
<Sync time="1644.219"/>
<Who nb="1"/>
Mm, Yo:n sayoh.
<Who nb="2"/>
Ye:wa no: t'te:ne:w ne:n a:itskwinti.
<Sync time="1647.547"/>
<Who nb="1"/>
A:itskwi..., no: we:lik, a:its...,
<Who nb="2"/>
Yo:n tikihtowa no: we:lik wa:n ¿Ka:ni onkakeh? ¿A:ihtik?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1651.531" endTime="1670.5">
<Sync time="1651.531"/>
Pos nika:n *antes** onkayah semi nika:n i:n *puente** de nika:n Ecatlán.
<Sync time="1658.141"/>
Ompa neh nitato:kaya, nihjó:n nitato:kak *catorce años** nika:n *por** Ecatlán.
<Sync time="1663.966"/>
Ompa nikinitaya wa:n tikwiah wa:n we:lik. Ke:mah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1670.5" endTime="1675.21">
<Sync time="1670.5"/>
<Who nb="1"/>
¿A:ihtik nemiah? *o**
<Who nb="2"/>
A..., a:ihtik, mota:lia:yah paniá:n, ikwa:ko se: tet,
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1675.21" endTime="1682.078">
<Sync time="1675.21"/>
ompa mototo:nia:yah. Pero kwaltsi:n ihkó:n, ihkó:n *chaparrito**, tomaktsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1682.078" endTime="1684.047">
<Sync time="1682.078"/>
¿Ihkwitik ke:meh se: itskwinti?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1684.047" endTime="1771.247">
<Sync time="1684.047"/>
Ke:mah, ke:meh se: i..., *merito** ke:meh se: itskwinti.
<Sync time="1687.112"/>
Wa:n a:mo no: we:lik *a lo mejor** nankitah se:, se: okwilin mono:tsa *onsa**.
<Sync time="1692.437"/>
Se: okwilin ihkwi:ni. Ihkwi:ntsi:n de weyak, ihkwi:ntsi:n tsikitsi:n *chaparrito** kinkwa piomeh.
<Sync time="1700.25"/>
Kinkwa piomeh, se: kostik, kinintokatinemi pio:kone:meh, kinwi:ka para ne:wí:n, 'ki:tskia wa:n kitalo:chtia para ne:.
<Sync time="1708.5"/>
Wa:n mono:tsa se: *onsa real**, mono:tsa se: *onsa real** no: we:lik, yo:n no: kinkwa piomeh, *onsa real**.
<Sync time="1718.141"/>
Yo:n *onsa real** no: kinkwa piomeh, yo:n no:, no: chi..., ekintsi:n a:mo no kachi tikitstokeh, ke:masá: kaltsi:ntan wi:tsa, ihkó:n ka:mpa kowtah.
<Sync time="1725.34"/>
Kikwi:ka
<Comment desc="Aquí hubiera dicho kiwi:ka o kwi:ka"/>
 ma:ski to:tolin *o** se: pio, 'ki:tskia wa:n kwi:ka ne:wí:n wa:n kik..., 
<Sync time="1732.585"/>
kikwa *solamente** n' i..., n' itsontekon komo ka:mpa ixwitok, ke:mah, kikechkoto:na wa:n kikwa.
<Sync time="1740.465"/>
Yehwa nihjó:n okwilimeh semi *malos**, nihjó:n kinkwa pio:kone:meh yo:n *onsa** de n' tsikitsi:n se: kostik wa:n *onsa real**.
<Sync time="1749.887"/>
I:n *zorra,** i:n *zorra** no: semi kinkwa piomeh, to:tolimeh.
<Sync time="1754.684"/>
Ompa ne: ka:mpa tinem..., ne: ka:mpa nimemia nochi miak okwilimeh tikinitayah wa:n tikinkwiah.
<Sync time="1762.137"/>
*Porque** tia:yah pos ompa *cerca** kowtah, ke:masá de tio..., yowak, yowak tikinitat..., tikinitatih, pos tikahsiah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk1" startTime="1771.247" endTime="1775.215">
<Sync time="1771.247"/>
<Who nb="1"/>
Okse: ok ..., 
<Who nb="2"/>
Ne:n a:itskwinti pos 'kwa:ya ne:n xilimeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1775.215" endTime="1817.11">
<Sync time="1775.215"/>
*Cuando** tikitas pankalaki, tikitas panki:saki te:naktok se: xili ihkó:n.
<Sync time="1780.325"/>
Tehwa:n tikiliah ma:chiko, se: xili ihkó:n, onkayah ok xilimeh.
<Sync time="1787.512"/>
*O** ma:xahkaka, tehwa:n tikiliah ma:xahxaka se: xili ihkó:n, [tiki]tas pantokotsiwtok 'kwahtok nihjó:n xili.
<Sync time="1793.966"/>
*O** a:xo:lo:meh, a:xo:lo:meh, *a lo mejor** xa: nankini:xmattokeh. Yo:n a:mo we:lkeh n' a:xolo:meh, ke:mah.
<Sync time="1803.032"/>
Kinwelitaya *solamente** nan xilimeh wa:n *pescaditos**, yo:n pehpetaktikeh oso yo:n okseki:n.
<Sync time="1809.688"/>
Yehwa neh nochi nimomakatok, nochi nikmattok de ke ke:ní:w, ye:waya name:chilih.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1817.11" endTime="1827.704">
<Sync time="1817.11"/>
Oksé: okwiltisi:n tein a:mo tikelna:mik, 'moelna:mikti wa:n no: tiki:xmattos.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1827.704" endTime="1840.313">
<Sync time="1827.704"/>
Pos a:..., a:mo nikmati ok katí:n. De *más** nochi, [sa]yoh ke: a:mo nikih..., a:mo tikihkwilohtiah.
<Sync time="1833.665"/>
Miak, miak nihjó:n okwilimeh tein we:lkeh. Miakeh nihjó:n okwilimeh de n' we:lkeh wa:n seki de n' a:mo we:lkeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1840.313" endTime="1845.563">
<Sync time="1840.313"/>
Yo:n okwilimeh tein tite:chinto:ka:itilih ¿Onkak seki ke kwali no: ika se: mopahtia? 
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1845.563" endTime="1864.268">
<Sync time="1845.563"/>
A: yehwa yo:n na..., na..., yehwa no..., ekintsi:n ni..., nitapoloh. Nihjó:n kwali, nihjó:n se: ika, se: mopahtia ne:n *zorrillo, zorrillo**.
<Sync time="1856.643"/>
Yo:n se: 'ki:xtilia *manteca** wa:n te:ohxilia para n' tataxis, *pulmonia**. No: semi kwali no:.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1864.268" endTime="1866.925">
<Sync time="1864.268"/>
¿Ke:ní:w ito:ka:y ne:n ma:se:walkopa?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1866.925" endTime="1889.753">
<Sync time="1866.925"/>
Mm, ne:, ne:, tehwa:n ne:, ne:, tehwa:n ihkó:n tikiliah *zorrillo**. Pero a:mo n'mati, a:mo nikelna:miki ke:ní:w.
<Sync time="1879.893"/>
Ah, nimomakatok kwe:ntah, entó:s *de veras** epat, epat.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1889.753" endTime="1892.253">
<Sync time="1889.753"/>
<Who nb="1"/>
Yehwa yo:n ika se: mopahtia.
<Who nb="2"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1892.253" endTime="1898.097">
<Sync time="1892.253"/>
<Who nb="1"/>
Oksé: okwiltsi:n ok tein no: kwali ika se: mopahtia
<Who nb="2"/>
A:, aha:, no: se:, etok oksé: 
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1898.097" endTime="2063.908">
<Sync time="1898.097"/>
Mm, yo:n tikiliah tehwa:n witstakwatsi:n.
<Sync time="1902.956"/>
Kipia seki n' ikwetaxo, kipia nika:n *ilomo puro** witsti, ke:meskia yo:n *aguja. A lo mejor** ki:xmattokeh ne:, ne: ki:xmattoskeh no: wa:n yeh.
<Sync time="1915.753"/>
De nika:n pe:wa, tsikilitsi:n itsontekon, de nika:n pe:wa *puro** witsti, *puro** witsti *hasta** tani, kiliah witstakwatsi:n *o**
<Sync time="1925.831"/>
yehwa nihjó:n nochi ekintsi:n ne:n nikmattok wa:n yo:n, pos yo:n no: kikwih yo:n, nihjó:n witsti *para remedio**.
<Sync time="1940.253"/>
*Anteriormente cuando** mokokwa:ya se: *familia** po..., por nihjó:n *familia** de ke [moko]kowa:ya ihkó:n, para se: kone:tsi:n yehwa yo:n 'kikwiah.
<Sync time="1954.316"/>
Yehwa nihjó:n 'kwiah, nihjó:n, yo:ni. Yo:n witstakwatsi:n ki..., ni..., ni..., ni..., n' iwitsyo,
<Sync time="1963.175"/>
kite:tewa:tsayah wa:n kichi:wayah ne: wa:n kichihchi:wayah yo:n ke:meskia pahti wa:n seki xiwtsitsi:n, seki tsope:likxiwit.
<Sync time="1971.191"/>
'Ma:nelowa:yah wa:n kimakah ya ne:n kokoxkeh pos ihsiwka *moaliviarowaya** ne:n siwa:tsi:n ika ne:n *moalivia:rowa** ika ne:n kone:tsi:n.
<Sync time="1981.675"/>
Pero ekintsi:n nochi tapahti:lo:ya:n yowih *porque** momatik a *cuerpo**.
<Sync time="1986.711"/>
*Anteriormente** yehwa yo:n neh nikmattok *porque**, yehwa yo:n *antes** ika mopahtia:yah ne:n na:nahmeh.
<Sync time="1997.769"/>
Nihjó:n semi kwali yo:n, yo:n witsti.
<Sync time="2001.65"/>
Yo:n witsti ekintsi:n *a lo mejor** ne: kwesala:n xa: kinamakaskeh. Ompa ne: kwesalan no: 'kwa:lkwih *a veces**.
<Sync time="2006.597"/>
Pero no: tamameh yo:n okwilimeh, pané: teltohtoma:wkeh, wehwei:n wa:n wehwei n' ikwitapi:l.
<Sync time="2014.238"/>
Wa:n de nika:n kowtah nemih a:mo, yo:n achi we:weyakeh wa:n a:chi we:weyakeh ke:meh takwatsi:n 
<Sync time="2020.175"/>
wa:n pané: achi nextik pero miak kipia yo:n witsti.
<Sync time="2025.829"/>
Se: *vez** neh nikwi:kaya notskwiwa:n wa:n 'ki:tskihkeh yo:n okwilin.
<Sync time="2031.98"/>
'Ki:tskihkeh pero 'kahka:wkeh *porque** nochi ininte:noh kahkalak nihjó:n witsti.
<Sync time="2037.298"/>
Entó:s tikinki:tskihkeh iwa:n no:pá:n n' itskwimeh wa:n pe:wa tikinki:xtilihkeh ika *aguja**.
<Sync time="2044.47"/>
Ika *aguja** tikinki:xtilihkeh yo:n , nihjó:n witsti para, para *después** kwali takwa:yah.
<Sync time="2052.158"/>
Se: *semana** a:mo wel takwa:yah yo:n itskwimeh. Yo:n semi *delicado**. Nihjó:n a:mo no: we:lik, a:mo no: we:lik *igual**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2063.908" endTime="2077.565">
<Sync time="2063.908"/>
<Who nb="1"/>
Yo:n tikihtowa ne: siwa:t kimakayah yehwa, yehwa yo:n witstakwatsi:n, ne:, kimakayah siwa:t ke:man oli:nia ya de nemiti ipili oso achto ok.
<Who nb="2"/>
Aha, a:mo, *cuando** oli:nia ya.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2077.565" endTime="2169.154">
<Sync time="2077.565"/>
*Cuando kimachiliah n' *dolor**, entó:s ki..., kiki:xtiliah ne: witsti *o bien** etok ne: wa:n kite:tewa:tsah wa:n 'kwitih okseki xiwtsitsi:n,
<Sync time="2086.19"/>
yo:n tsope:likxiwit wa:n okseki xiwtsitsi:n, nikel..., nikelka:w toni. Kimanah ne: wa:n *o** pimie:ntahxiwit
<Sync time="2094.174"/>
wa:n nihjó:n yehwa yo:n kichi:wayah wa:n kimakayah ya. Ompa ke:mah ompa wi:tsa ya ne:, *moa:livia:rowa ya ne:, mm.
<Sync time="2103.8"/>
*Porque antes** nochi yetoyah ne:n na:nahmeh de n' welih para kin..., kin..., kimpale:wia:yah ne:n na:nahmeh.
<Sync time="2112.191"/>
Pero ekintsi:n nochi yowih tapahti:lo:ya:n, *porque** ihkó:n yetok.
<Sync time="2116.847"/>
*Antes** yehwa yo:n neh nikitak wa:n nemi. Nochi, nochi kalihtik sah seki mopale:wia:yah tak no: *por suerte**.
<Sync time="2127.597"/>
Kalihtik *cuando** 'matis, *moalivia:roh** ya, mm.
<Sync time="2133.483"/>
Neh nikmattok *porque** neh nopi:pilwa:n nochi kalihtik mo..., mo..., mo..., nenkeh.
<Sync time="2139.264"/>
Wa:n yehwa sioh yo:n kimakayah *nofamilia**. Mm, kimakayah wa:n *por eso** nikmattok neh. Yo:n semi kwali.
<Sync time="2148.436"/>
Wa:n no: *igual** yo:n tikiliah epat, epat, *zorrillo**.
<Sync time="2153.701"/>
Yo:n imante:kayo yo:n semi toma:wak, cha:wak semi, yo:n se: kitsoyo:nia wa:n kwaltsi:n ki:sa *manteca**
<Sync time="2161.279"/>
Ki:sa *manteca** wa:n no: te:ohxiliah komo semi se: tatasi, te:ahkolohxiliah, de nika:n se: iahkolko.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2169.154" endTime="2175.248">
<Sync time="2169.154"/>
<Who nb="1"/>
¿Yo:n i:pa sayoh ne:n, opochekat kipahtia?
<Who nb="2"/>
Mm, *o bien** nika:n te:ohxiliah, a:ah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2175.248" endTime="2331.032">
<Sync time="2175.248"/>
*Lo mismo** ne: no: nikelka:wtok se:, *lo mismo** n' a:yo:tsi:n, a: pos no: nanki:xmattokeh.
<Sync time="2180.326"/>
A:yo:tsi:n no: kwali. Yo:n nihjó:n te:ohxiliah nihjó:n se: ikechko nika:n iesyo. Wa:n se:, se: ik..., nika:n.
<Sync time="2191.311"/>
Wa:n yo:n nihjó..., yo:n no:, no:, no: kwali para tataxis yo:n, yo:n a:yo:tsi:n.
<Sync time="2198.764"/>
Pero yo:n a:mo we:lik, yo:n ki..., se: kinmaka sayoh por ne:n *necesidad desde que era** kone:meh ke:masá: kinkwi yo:n tataxis.
<Sync time="2208.858"/>
Yehwa yo:n *antes** kinmakayah ne:n kone:meh.
<Sync time="2211.859"/>
Neh nikmattok *porque** nehwa ninemia *hasta** ne:wí:n wa:n nikinte:mowa:ya itech n' a:ichkwalmeh.
<Sync time="2217.764"/>
Nehwa nikinki:xtia:ya ika n' *anzuelo**.
<Sync time="2221.136"/>
Nikta:lia:ya teisá: ihkó:n nakat wa:n niktamo:taya itech ne:pa n' *anzuelitos**, seki *clavito** ihkó:n.
<Sync time="2228.008"/>
Pos mopiloh ya ne:n a:yo:tsi:n, *tortuga** tikiliah, niktila:na, nikita wi:tsa ya.
<Sync time="2238.024"/>
Niahsi kalihtik wa:n pe:wa niki:xtilia nin..., niktapa:na ya wa:n nikwa..., nikextapa:naya 
<Comment desc="Aquí hubiera dicho niki:xtapa:naya"/>
ne: wa:n nik..., ne: nopi..., pana.... 
<Sync time="2246.815"/>
Nikwiti se: tilmahtsi:n wa:n nikwi wa:n pe:wa nikinohohxilia ya, nika:n inkechko *o** nika:n in...,
<Sync time="2255.461"/>
Pos se: kinikne:lia kone:meh pero pos *solamente** ihkó:n.
<Sync time="2261.586"/>
Entó:s *después** kihtowa takah kwali kihtowa i:n pah[ti]. *Después** seki tokni:wa:n ampó:n, a:mo kimatiah, "¿Pero ton tikinmaka kone:meh?" "Pos yehwa i:n."
<Sync time="2273.742"/>
Ma:nel iwa:n yo:n tepe:xi:lo:t n' i..., n' iselo, inalwayo *palma**, tikma:nelohkeh wa:n tikinmakakeh".
<Sync time="2283.945"/>
"No: tikchi:watih", nikilia. "Pos we:noh, komo nankinekih name:chwi:kas tikinkwitih a:yo:tsitsi:n".
<Sync time="2291.508"/>
Kemeh se: mokne:lia, pos *orale**. "A:mo teh nikpolo:ti *tiempo**, tiowih, nia:ya, *con tal**, tikinwa:lkwih.
<Sync time="2301.93"/>
Nikilia, "Ihkwí:n 'chi:waka:n" nikilia, "neh", nikilia "no: ne:chilihkeh pero neh nikchi:wa *lo que es** [tein] ne:chilihkeh."
<Sync time="2308.149"/>
*Después** ne:chiliah, "Takah *deveras** kwali no:." "Pos a:mo semi," nikilia, "t[el]kwali pero de *todos modos** tepitsi:n kinka:wa *porque** s...."
<Sync time="2314.206"/>
*Antes** yo:n te:kwia n' tataxis se: miktia:ya, miktia:ya *hasta después** se: i:xpeta:nia.
<Sync time="2320.414"/>
Mm, pero yo:n a:mo no: we:lik chi:lposo:n. Ka:n .... Yo:n tsitsikitsi:n.
<Sync time="2325.618"/>
Katí:n we:lkeh yehwa yo:n sah name:chto:ka:ytilih sah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2331.032" endTime="2337.631">
<Sync time="2331.032"/>
<Who nb="1"/>
Yo:n tikihtowa ke tatasia wa:n mahyá: miktia:ya, ka:n yehwa yo:n kilwia:yah ne: mihmikilo:tataxis
<Who nb="2"/>
Mihmikilo:tataxis [...]
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2337.631" endTime="2417.102">
<Sync time="2337.631"/>
Yehwa yo:n mihmikilo:tataxis. Tatasiah, tatasiah *hasta** miktia:yah.
<Sync time="2341.303"/>
Ihkó:n wetstiah *después** yeh sepa yo:li:k tamatiah, kichihchayah *hasta** esti.
<Sync time="2347.354"/>
Yehwa yo:n no:, no: kwali. Entó:s yehwa yo:n *por lo menos [...], por lo menos**, yo:n a:mo, a:mo we:lkeh.
<Sync time="2357.524"/>
Yehwa yo:n name:chto:ka:ytilih *zorra** a:mo no: we:lik nió:n *chupamiel**.
<Sync time="2361.846"/>
Katí:n we:lik yo:n name:chilia ne:n *marto**, kowtancho, yo:n we:lik.
<Sync time="2367.805"/>
Yo:n tehwa:n tikitayah itech n' a:makowit ke:meh ne: wi:tsa, wi:tsa mopilohtiw ika n' ikwitapi:l.
<Sync time="2374.883"/>
Ke:masá tikpantamo:tayah ke:meh ne: tikmo:tayah pero ke:masá: a:mo kinekia pawetsis. Pero sepa oksé: wa:n ....
<Sync time="2383.571"/>
Kitekia seki xiwtsitsi:n ihkó:n, ompa nikneltoka, kitekia seki xiwtsitsi:n wa:n pe:wa kixakwalowa:ya koma:mo *kiye:ktoca:rowa:ya** ne:n *bala**.
<Sync time="2390.821"/>
Kixakwalowa:ya ihkó:n wa:n *hasta** pané: kitamo:taya nochi, ne:n.
<Sync time="2399.024"/>
Pero *después, a ver que tal**, yo:li:k kimachilia, pawetsia ya. Pero yo:n semi we:lik, kowtancho *igual** a ne:n
<Sync time="2409.649"/>
Katí:n a:mo we:lkeh yehwa yo:n okwilimeh o:me e:yi:n sah.
<Sync time="2413.354"/>
Nochi de i:n name:chto:ka:ytilih nochi we:lik.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2417.102" endTime="2420.18">
<Sync time="2417.102"/>
¿Wa:n yo:n tikihtowa kowtancho i:ksá: mopahtia:ya?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2420.18" endTime="2428.633">
<Sync time="2420.18"/>
Yeh mopahtia:ya. Mm, mopahtia:ya, ke:masá: a:mo mikia, ya:ya ok.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2428.633" endTime="2429.678">
<Sync time="2428.633"/>
<Who nb="1"/>
Mm.
<Who nb="2"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2429.678" endTime="2434.727">
<Sync time="2429.678"/>
*Este**, a:man ne:n chiktehmeh, ¿No: miak taman chiktehmeh onkakeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2434.727" endTime="2441.555">
<Sync time="2434.727"/>
<Who nb="1"/>
No: onkakeh
<Who nb="2"/>
A:mo n'mati ox nochi se: kinkwa oso seki kwali no: ek..., inika se: mopahtia oso seki a:mo se: kininkwa.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2441.555" endTime="2592.823">
<Sync time="2441.555"/>
Ke:mah nihjó:n seki pos ne:n name:chili:ti ekintsi:n katí:n chiktehmeh de n' we:lkeh.
<Sync time="2448.571"/>
Pos we:lik yehwa *pal..., paloma**, chachalaca, *primavera,** pap..., papán *real**,** nochi oksé papán, nochi, nochi, nochi, yo:n nochi we:lkeh *pico de canoa**.
<Sync time="2462.211"/>
*Lo que es pájaro** nochi we:lkeh. *Nada mas** a:mo ye:kwe:lik ne:n n' pihpix, yo:n kiliah pi..., yo:n ti:ltik *pajarito**.
<Sync time="2473.274"/>
Wi:tsikitsi:n no: kwali para n' pahti, yo:n kwali yo:n se: mihmiki. Neh nikmati *porque** ihkó:n nik..., nikchi:wka.
<Sync time="2482.633"/>
Yo:n esti te:ta:liah 
<Comment desc="Aquí hubiera dicho te:ta:liliah"/>
 *o bien** mah se: kitolo yo:n iyo:lo de nika:n i:n, i:n wi:tsikitsi:n.
<Sync time="2489.566"/>
Yo:n semi kwali no:. Pero a:mo se: kimati ox nochi te:na:miki, mm.
<Sync time="2499.339"/>
*Casi** nochi, nochi we:lkeh nihjó:n *pajaritos** sayoh *nada mas** yehwa yo:n a:mo, a:mo ye:kwe:lik, mm, pihpix tikiliah.
<Sync time="2508.323"/>
*O bien tordo** no:, no: we:lik pero semi takwa:wak wa:n, pero a:mo *igual, más** we:lik i:n *paloma, chachalaca**.
<Sync time="2517.386"/>
*Primavera** nochi *lo que es** n' *papán** nochi we:lik.
<Sync time="2522.683"/>
Tikilia:yah, nemia se: *pájaro** ihkó:n, *a lo mejor** kinkaki..., 'kakih eski nika:n i:n.
<Sync time="2528.042"/>
I:n kwowtah nemi se: mono:tsa tewiyó:n. *A lo mejor** ampowí:n, xa: no: nankitah ampowí:n.
<Sync time="2535.23"/>
Se: *pájaro** ihko:ni, ke:meskia *pollo**. Ihkó:n de we:i wa:n metschihchi:chi:ltik wa:n a:mo kipia ikwitapi:l.
<Sync time="2544.261"/>
Tsahtsi ne:wí:n kowtah, n' ampó:n tate:mpan se: moketsa nika:n San Miguel ne:paka se: 'kaki. Ne:wí:n tsahtsitok *fuerte**.
<Sync time="2552.823"/>
Seki kihtowah, "¿Toni ne: tsahtsi, toni ne: tsahtsi, xa: ehekat?" 
<Sync time="2558.588"/>
Wa:n neh nikilia, "A:mo ehekat, ta: neh niki:xmattok. Ke:masá: nikwia".
<Sync time="2562.229"/>
Se: *pájaro** ke:meskia se: *pollito**, tekolotik, metschihchi:chi:lti wa:n yo:n ta:lpan nemi.
<Sync time="2569.612"/>
Se: kahsiti:w motalowa ihkó:n *carrera**, se: *pájaro** mono:tsa tewiyó:n, we:i ihkó:n. Yo:n semi *bueno**".
<Sync time="2581.331"/>
Nihjó:n, yehwa yo:n nihjó:n name:chtapowih *lo que es de n' pajaritos** nochi we:lik, wa:n de okwilimeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2592.823" endTime="2595.04">
<Sync time="2592.823"/>
¿Yo:n *chachalakas** a:mo tikini:xmati?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2595.04" endTime="2600.432">
<Sync time="2595.04"/>
N' *chachalacas** ke:mah, semi *buenos**, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2600.432" endTime="2601.338">
<Sync time="2600.432"/>
¿Yo:n no: we:lkeh?
<Comment desc="Nota que aunque originalmente del náhuatl en la SNP se utiliza la forma de este vocablo en español, así chachala:ka con la vocal alargada"/>

</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2601.338" endTime="2603.151">
<Sync time="2601.338"/>
No: we:lkeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2603.151" endTime="2604.526">
<Sync time="2603.151"/>
¿Ka:ni nemih?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2604.526" endTime="2699.083">
<Sync time="2604.526"/>
Nemih nika:n tepe:yoh, nihjó:n tsahtsih *cuando** wa:la:ti n' kiowit.
<Sync time="2610.885"/>
*O**, mosenkwih *siquiera** e:yi *lado** tsahtsih, mona:na:nkiliah.
<Sync time="2615.347"/>
Mona:na:nkiliah oso *cuando** wi:tsa n' kiowit oso *cuando** t..., motato:nalketsati.
<Sync time="2622.806"/>
Pe:wa tsahtsih ya, tsahtsih ya takah wi:tsa ya n' kiowit. *Poco rato** wi:tsa ya tsa..., ehkok a n' kiowit.
<Sync time="2631.135"/>
Wa:n *cuando** tiki..., tikakis sepa tsahtsi, yo:n nochi mosenketsa ya toto:nik.
<Sync time="2639.869"/>
*A las seis de la mañana** ne:wí:n chi..., entó:s tsahtsitok a ne:wí:n.
<Sync time="2645.126"/>
Tsahtsitok a itech n' tepe:yoh, nihjó:n okwiltsitsi:n.
<Sync time="2649.806"/>
Yo:n kikwah *solamente** kapol..., kapolin iteyo, ne:n teswakowit iteyo, a:matet,
<Sync time="2657.48"/>
kwesalkowtet, no: seko...,
<Comment desc="Quizá quiso decir aquí 'seki'."/>
 kwesal..., kohkoh..., kostik.
<Sync time="2661.01"/>
Seki chihchi:chi:ltik n' a:mate[t], a: pos nanki:xmatos[keh] iteyo n' a:matet, yo:n semi kikwah, *chachalacas**.
<Sync time="2669.306"/>
Wa:n kikwah yo:n xi:kalkowtet, yo:n tikiliah we:we:te:koh, yo:n xi:kalkowtet, yo:n no: *bueno**, semi cha:wak.
<Sync time="2679.546"/>
Yeh semi kikwah *palomas**, yehwa yo:n neh nikita ne:n *lo que es** nochi de name:chtapowih semi we:lkeh.
<Sync time="2688.596"/>
*Nada mas** a:mo we:lik n' *zorra, chupamiel**, epat a:mo no: semi we:lik pero pos yehwa kwaltia para *remedio**, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2699.083" endTime="2702.474">
<Sync time="2699.083"/>
Ne:n tsohpi wa:n kwi:xin, ¿a:mo tikini:xmati?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2702.474" endTime="2753.443">
<Sync time="2702.474"/>
I:n tsohpi ne:n, n' kwi:xin ke:mah, i:n kwi:xin ne:wí:n nemih,
<Sync time="2709.97"/>
pos yo:n ka:mpa yetokeh pio:kone:meh, *cerca** kalimeh pos kinki:tskiah.
<Sync time="2715.458"/>
Kikwih ne:n pio:kone:t ne:wí:n wa:n kwi:kah ne:wí:n,
<Sync time="2719.476"/>
[ika] ite:mpi:l oso ika imetsko wa:n kitsikwi:nal..., wa:n ehekai:xko kwi:ka, ne:wí:n kikwa n' kwi:xin.
<Comment desc="Aquí 'rabia' refiere a un perro con rabio"/>

<Sync time="2727.91"/>
Pos se: *vez** nikitak ompa ne:pa, nikaki pe:wa tamohmowtia.
<Sync time="2733.271"/>
Nikita 'ki:tskih se: kowa:t ihkó:n wa:n kowa:t kwi:kak *hasta** ne:wi:ni, nikitak itech seko koma:pan ompa 'kwahtok a, ne:n kwi:xin.
<Sync time="2743.021"/>
Wa:n yo:n no: kinki:tskia ne:n *palomas o pajatitos** yo:n nochi kinki:tskia ne:n kwi:xin, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2753.443" endTime="2754.926">
<Sync time="2753.443"/>
¿Wa:n tsohpi?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2754.926" endTime="2893.787">
<Sync time="2754.926"/>
A:, n' tsohpi nihjó:n, *antes** a:mo semi onkayah pero ekintsi:n onkakeh ya sepa.
<Sync time="2763.458"/>
I:n tsohpi semi kwali para ne:n yo:n *rem..., solamente remedio** pero yo:n a:mo we:lik.
<Sync time="2770.552"/>
Se: kikwa *por necesidades**. Nihjó:n, nehjó:n kwali komo te:kokoh se: iyo:lpan 
<Sync time="2776.724"/>
*o** m..., *o** mitskehtsoh se: *rabia**, mitskehtsoh *rabia**
<Sync time="2782.63"/>
pos yehwa yo:n mah, mah se: kimikti n' tsohpi wa:n mah s..., mah kimanaka:n, mah se: tai *caldito**.
<Sync time="2787.99"/>
Yehwa: *antes** ika mopahtia:yah, *porque** neh nikmattok no:pá:n 'kehtsonka se: *viaje** rabia.
<Sync time="2794.662"/>
Pero kem..., *bueno** tikmiktihkeh yo:n *rabia**, se: *nohermano** nikpia wa:n kimiktilih yo:n, yo:n tsohpi wa:n kimakak.
<Sync time="2803.295"/>
Pahtik, a:mo tikwi:kakeh tapahti:lo:ya:n.
<Sync time="2806.818"/>
*Porque antes** aya:mo teh *más** onkaya tapahtilo:ya:n, sayoh tepitsi:n. *No**, pos ekintsi:n miak onkak tapahti:lo:ya:n.
<Sync time="2815.334"/>
Yehwa yo:n, yeh, yeh nihjó:n tsohpi, kikwa *solamente** ne:n kwa:kownakat.
<Sync time="2827.722"/>
kwa:koweh oso ne:n, yo:n tapial *caballos o** teisá: ihko:ni. Yehwa yo:n kikwah.
<Sync time="2839.131"/>
*Cosa de pajaritos**, a:mo mokwah
<Comment desc="quiso decir kikwah"/>
 yehwa yo:n kololowah *lo que es** de n', de n' ....
<Sync time="2844.893"/>
Miki se: kwa:kweh, *o** se: *caballito, o** se: *burrito**, pos yehwa yo:n kololowah.
<Sync time="2849.631"/>
Bo: kikwah ne:n pio ta: nikita ke:masá: kite:mowa oso misto:n.
<Sync time="2854.081"/>
I:n misto:n a:mo no: we:lik, yo:n nikelka:wka ya no:.
<Sync time="2858.662"/>
I:n misto:n yeh, i:n misto:n no: neh *cuando** ni:xpeta:n, yehwa nihjó:n 'kwiah
<Sync time="2868.208"/>
*cuando** yo:n te:kokoh ke:meskia se: xo:xal
<Comment desc="Quizá por 'taxo:xal' que es la forma nominal."/>
, yo:n te:kokoh se: ima:wa:n.
<Sync time="2874.318"/>
Kikwiah wa:n te:ihistekwi:ltiah, ihkó:n kichi:wah, ihkó:n kichi:wah, mah te:ihistekwi misto:n.
<Sync time="2881.584"/>
Nehwa nikitak ika mopahtia:yah ne:n no:pá:n, nochi ne:n tokni:wa:n.
<Sync time="2887.657"/>
Yo:n mistó:n *cuidandero** pero yo:n, yo:n kwali no: para tapa..., tapahtia seki a:mo nochi tikmatih.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2893.787" endTime="2899.113">
<Sync time="2893.787"/>
<Who nb="1"/>
¿Xo:xal tikilia?
<Who nb="2"/>
Ehe, xo:xal nikil..., nikelka:w ke:ní:w kiliah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2899.113" endTime="2930.831">
<Sync time="2899.113"/>
Nikelka:wak pero nihjó:n no: kwali. Yo:n ke:masá se: ..., ¡A:! pos tehwa:n tikiliah xo..., t..., toma:tatsiw.
<Sync time="2906.847"/>
*Por ejemplo** ke:masá tia:skeh tiktatsiwiliah se: tekit tikchi:waskeh.
<Sync time="2911.951"/>
Semi owihka:n, sakayoh *o** ka:sá: ika tomi:lah semi telwe:i xiwtah niknemilia, ¿a:it ke:n[í:w] nitekitis?
<Sync time="2918.91"/>
*O** se: ikahfe:ntah, ke:ní:w nitekitis, ye:kwe:i owihka:n.
<Sync time="2922.656"/>
Witstah, a:mo nitekitis, *mejor** niow ya. Entó:s tiahsi mitskokowa moma:y.
<Sync time="2928.069"/>
Yehwa yo:n nihjó:n xo..., xo:xal.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2930.831" endTime="2932.394">
<Sync time="2930.831"/>
<Who nb="1"/>
Ma:tatsiw.
<Who nb="2"/>
Entó:s ....
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2932.394" endTime="2984.389">
<Sync time="2932.394"/>
Ma:tatsiw. Entó:s nihjó:n ki.... Yehwa ya *lo que es** yo:n nochi yo:n okwiltsitsi:n, nochi mame:chto:kaitilih yo:n nochi nikini:xmattok.
<Sync time="2945.831"/>
*Solamente** ekintsi:n name:chilih ke *tanto** de n' a:mo we:lik nihjó:n, *zorra** wa:n *chupamiel**.
<Sync time="2953.144"/>
Wa:n yehwa yo:n witstakwatsi:n, yo:n *solamente** para i:n name:chilihtok, ekintsi:n name:chmakak kwe:ntah, *solamente** para *remedio**, witstakwatsi:n.
<Sync time="2965.342"/>
yo:ni n' ipan..., i:n witsti de n' ipaniá:n kikwi. No: ke:wah ikwetaxyo no:.
<Sync time="2970.69"/>
Ke:wah wa:n yo:n se: kita:lia itech se:, 
<Sync time="2973.436"/>
itech se: a:ya:tsi:n, ihkó:n se: *cacho** de, de tilmah de *como** de, de yo:n potoxtik ompa se: kita:lia yo:n miak mochi:wah. Mm, witstakwatsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2984.389" endTime="2985.123">
<Sync time="2984.389"/>
¿Momiakiliah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2985.123" endTime="3055.452">
<Sync time="2985.123"/>
Momiakiliah. Yo:n *cuando** tikitati:w miak etok n' okwiltsi..., we:noh wit..., wihwitsti ihkó:n, komo tikta:lih ikwetaxyo ihkó:n.
<Sync time="2993.046"/>
I:n name:chilia nika:n Cuesalan kwa:lkwih de ne:wí:n *lado**.
<Sync time="2996.592"/>
Nikitaya se: ta:tahtsi:n ampó:n kwa:lkwia.
<Sync time="2998.764"/>
Semi telwe:i toma:wak, ihkó:n n' okwilin.
<Sync time="3003.154"/>
Pero nika:n neh ka:mpa ninemia nika:n Tozán miak okwilimeh nikini:xmat wa:n tikinkwa:yah.
<Sync time="3010.529"/>
Pero nihjó:n ompa achi we:weyakeh, achi nextikeh.
<Sync time="3015.951"/>
Yo:n semi *delicados** para itskwinti.
<Sync time="3019.029"/>
I:n name:chilihtok neh notskwiwa:n miak kin..., kinkokohka de n' ininte:noh. Kinki:tskia:yah pero *trabajo** tikinki:xtilia:yah witsti.
<Sync time="3027.639"/>
Yeh name:chilia *chupamiel** a:mo no: we:lik, yo:n *solamente** para *cuero**.
<Sync time="3033.123"/>
Wa:n yo:n a:mo no: kipia n' itan, ne:n, yo:n sayoh ixi:poh ihkó:n, yo:n kinkwa a:skameh.
<Sync time="3038.123"/>
Itech a:skat, tsi:kata:l yo:n tikiliah, tsi:kata:l, *abono**.
<Sync time="3042.834"/>
No: kwaltia para *orgánico** yo:n, yo:n *abono**.
<Sync time="3046.639"/>
Entó:s yo:n ompa kintate:molia nochi ta:lkwitaxkolmeh yo:n kikwa yo:n, oso tai yo:n, tai a:tsi:n sah, nihjó:n okwilin.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="3055.452" endTime="3062.264">
<Sync time="3055.452"/>
<Who nb="1"/>
Tikihtowa ke ka:mpa kita:liah ne:n witstakwatsi:n ie:wayo, ma:ski a:mo yo:ltok ok, mochi:wa witsti.
<Who nb="2"/>
Mochi:wa wi..., wi:tsti.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3062.264" endTime="3067.479">
<Sync time="3062.264"/>
Ke:mah, yehwa yo:ni.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3067.479" endTime="3078.276">
<Sync time="3067.479"/>
*Bueno**, a:man de n' okwiltsitsi:n tein mochi:wah a:ihtik, a:mo n'mati xa: tikini:xmattos no: se:, o:me, e:yi.
<Sync time="3073.354"/>
No: weli 'te:chtapowi:s, ox no: nochi se: kinkwa oso seki onkakeh tein a:mo se: kinkwa tein mochi:wah n' a:ihtik.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3078.276" endTime="3205.254">
<Sync time="3078.276"/>
Mm, pos name:chili:ti *lo que es** sayoh de 
<Comment desc="Varias veces dice 'de' cuando sería más atinado decir 'tein'."/>
nikmati de n' we:lkeh.
<Sync time="3084.447"/>
Pos yehwa ya nihjó:n tehwa:n tikiliah ne:n xilimeh
<Sync time="3089.588"/>
yo:n semi we:lik, yo:n om..., yo:n e:yi taman.
<Sync time="3092.947"/>
E:yi taman de xilimeh yo:n seki kiliah meki:tos, wehwei, wehwei ihkó:n.
<Sync time="3097.931"/>
Wa:n seki yo:n name:chilihtihtota ma:chiko, yo:n semi kikwa ne:n a:itskwinti, a:itskwinti se:mi kinkwa xilimeh.
<Sync time="3105.102"/>
Yo:n neme:chilia pantsikwi:ni wa:n ke:mah kite:mowa ne:n xili, tikitas pantokotsiwtok itech se: tet, ompa kwahtok.
<Sync time="3112.149"/>
Yo:n [ih]kwi:ntsi:n tikiliah ma:chikomeh. Wa:n onkakeh seki ihkwi:ntsitsi:n xilimeh mono:tsa, ne:n, ma:xahxakameh.
<Sync time="3121.446"/>
Entó:s yo:n no: we:lik.
<Sync time="3124.174"/>
Wa:n *pescados** onkakeh seki pe..., pehpetaktikeh, ihkwí:n no: we:lkeh.
<Sync time="3128.54"/>
*O bien** se: kikwa a:ko:loh *o bien** se: kite:wa:tsa ika *manteca**.
<Sync time="3133.446"/>
Seki tikiliah ma:lomeh, tehwa:n tikiliah nika:n ma:lomeh, onkak itech n' a:meh ne:pa.
<Sync time="3142.805"/>
Kiliah *puercos** wa:n ma:lomeh ihkwi:kwí:n ne:n *pescaditos**, yo:n no: we:lkeh.
<Sync time="3149.493"/>
*Pero lo que es** tikiliah yo:n nehjó:n tehwa:n a..., a:xo:lo:t yo:n a:mo we:lik.
<Sync time="3154.477"/>
Yo:n we:i itsontekon wa:n pané: achi pata:wak n' ikwitapi:l, yehwa yo:n.
<Sync time="3161.964"/>
Katí:n we:lik yo:n tikiliah, a:mo nikelna:mikiti pero *más o menos**, ne:n ....
<Sync time="3170.258"/>
Cha: nanki:xmatih se: okwilin ihkwí:n mo..., ke:meskia se: kowa:t, mono:tsa *anguilla**.
<Sync time="3178.136"/>
Kipia n' iahtapalwa:n nika:n inakasko wa:n nika:n para se: ki:xmati.
<Sync time="3183.48"/>
Tehwa:n tikinitayah *este** nika:n Jonotla ne:paka.
<Sync time="3187.995"/>
Seki ihko:ko:n we:weyakeh, ihkó:n yowih, ihkó:n.
<Sync time="3193.308"/>
Para tiki:tskia:yah tikwiah se: tilmah wa:n tiki:tskia:yah *cuando** ne:n ke:masá ihkó:n wa:la:ya ihkó:n *o** ika ma:tat.
<Sync time="3200.839"/>
Yehwa nihjó:n no: we:lkeh, *anguilla**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3205.254" endTime="3206.723">
<Sync time="3205.254"/>
¿A:mo yehwa yo:n kiliah kowa:michin?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3206.723" endTime="3238.485">
<Sync time="3206.723"/>
Kowa:michin, yehwa nihjó:n okwilin, pero we:i, ihkó:n.
<Sync time="3216.004"/>
Tehwa:n tia:yah nika:n por Zoquiapan tani, ompa tehwa:n tikinitayah.
<Sync time="3224.707"/>
*Anguilla**, yo:n *xolote** yo:n no: semi *bueno**, *xolote**.
<Sync time="3232.676"/>
I:n *xolote** we:i its..., n' itsontekon wa:n nika:n miak kipia ni..., ni..., nibi..., nite..., n' ite:ntson
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="3238.485" endTime="3248.516">
<Sync time="3238.485"/>
<Who nb="1"/>
Te:nihwiyoh. Ne:n ...,
<Who nb="2"/>
Mm, sepa n' *bobo** yo:n kiliah pos yo:n we:i, ihkó:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3248.516" endTime="3296.165">
<Sync time="3248.516"/>
Tehwa:n tikmattokeh *porque** tehwa:n tia:yah, tia:yah itech n' a:t.
<Sync time="3254.36"/>
*Por eso** ekintsi:n name:chilia ke neh niki:xmattok nochi n' okwilimeh.
<Sync time="3258.161"/>
A:mo nochi pero *más o menos** niki:xmattok katí:n we:lik *por** pos neh ne..., ninemik nika:n kowtah.
<Sync time="3264.532"/>
Ne:n no: *pa..., paloma lo que es pájaro** no: nikmattok katí:n de n' a:mo we:lik.
<Sync time="3270.36"/>
Entó:s yehwa yo:n name:chilia, n' *jabalí** no: semi we:lik. No: we:lik, pero ke:meh tahtamati ke:meh se: pitsot, n' kowtu:sah.
<Sync time="3280.282"/>
Kowtu:sah a:mo iwki nika:n nemih yo:n tikiliah *tu:sameh**, yo:n ampó:n tahtachkwah kite:xi:mah *planta**, a:mo.
<Sync time="3287.0"/>
Ta: i:n wehwei:n, kowtu:sah. *Chaparrito** pero wehwei ima:wa:n, yo:n nochi, nochi we:lkeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3296.165" endTime="3303.025">
<Sync time="3296.165"/>
I:n kowa:michin wa:n *bobo** tikilwia wa:n *xol..., xolo..., xolote**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="3303.025" endTime="3317.775">
<Sync time="3303.025"/>
<Who nb="1"/>
Nochi achichi:n sah *o** se: ..., ¿kati:yeh okachi we:i de i:n e:yi:n?
<Who nb="2"/>
Mm, pos [o]kachi we:i, ne:n, *bobo, más** we:i. Yeh, yeh kwaltsi:n pan..., nika:n *panazulito** tikiliah yo:n, tehwa:n tikiliah *azulito**.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3317.775" endTime="3360.025">
<Sync time="3317.775"/>
kwaltsi:n ipaniá:n pané yo:n achi *moradito, moradito**.
<Sync time="3324.322"/>
Entó:s ka:mpa se: 'ki:xtia wa:n se: kita:lia ihkó:n, tehwa:n tikitayah *[por]que** neh no: ne:chmakayah ihkó:n.
<Sync time="3329.822"/>
Se: kita achi peto:nik kwaltsi:n, ihkó:n peto:nia, yo:n *más** we:i nihjó:n.
<Sync time="3335.587"/>
Kowa:michin yeh no: seki ihkwi:ntsitsi:n wa:n seki wehwei ihko:kó:n.
<Sync time="3340.447"/>
Ihkó:n ya:yah itech, itech n' a:t ihkó:n itech i:n texa:l ompa ne:stia:ya nika:n yetok, niman tikinitayah, nika:n etok kowa:michin, *anguilla**.
<Sync time="3348.447"/>
Yowi ihkó:n ioh, ioh, ioh, ke:meh kowa:t, mm.
<Sync time="3353.759"/>
Tiki:xmatiah *porque** n' ni..., nika:n, de nika:n ne[li] kipia ne:n iahtapalwa:n wa:n *ilomo** wa:n ikwitapi:l.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="3360.025" endTime="3364.822">
<Sync time="3360.025"/>
<Who nb="1"/>
¿A:ihtik no: motachih..., ne:si i..., ioh?
<Who nb="2"/>
A..., a:ihtik nentinemi nihjó:n okwilin.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3364.822" endTime="3388.753">
<Sync time="3364.822"/>
Ke:masá: tikwiah de yowak, 'kwiah no: *nocuñado**, nemia ok se:.
<Sync time="3372.244"/>
Pos nika:n kimattos kwali, Antonio Loguente wa:n José Emilio Loguente, ipopá:n semi ya:yah para ne:.
<Sync time="3381.049"/>
A: pos *a lo mejor** ki..., tiá:s ka:mpa xilimeh. Mokwia, ke:masá: 'kwiah nihjó:n, ne: ke:man ya.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3388.753" endTime="3392.768">
<Sync time="3388.753"/>
Komo ekintsi:n tia:skiah tikinonte:moskiah, ¿Tikinahsiskiah nochi i:n okwilimeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3392.768" endTime="3406.393">
<Sync time="3392.768"/>
Pos a:tox se: kahsis *porque** ekintsi:n wehweyak n' a:t, *a lo mejor** kinwi:kak n' a:t, mm.
<Sync time="3400.049"/>
Yehwa yo:n tikinahsiah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3406.393" endTime="3411.283">
<Sync time="3406.393"/>
¿A:mo teisá: tikneki ok, ti..., teisá: tein tikelka:wtok, tein aya:mo 'te:chtapowia?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3411.283" endTime="3414.921">
<Sync time="3411.283"/>
Pos *solamente** yehwa sah nihjó:n de n', pos casi yehwa sah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3414.921" endTime="3418.47">
<Sync time="3414.921"/>
Yehwa sah, *bueno** pos, welis tine:chilwi:s moto:ka:y. 
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3418.47" endTime="3422.267">
<Sync time="3418.47"/>
Ke:mah, nimono:tsa Anastacio Nicolás Damián.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3422.267" endTime="3423.731">
<Sync time="3422.267"/>
¿Ka:ni tinemi?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3423.731" endTime="3429.736">
<Sync time="3423.731"/>
Ne: pos ninemia nika:n Tzi..., ninemia Tozán Jonotla pero ekintsi:n ninemi ampó:n Xopanaco San Miguel Tzinacapan.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3429.736" endTime="3431.189">
<Sync time="3429.736"/>
¿Ka:nachi xiwit tikpia?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3431.189" endTime="3433.705">
<Sync time="3431.189"/>
Nikpia *sesenta y tres años**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="3433.705" endTime="3435.33">
<Sync time="3433.705"/>
Miak tasohka:matik.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="3435.33" endTime="3440.851">
<Sync time="3435.33"/>
Pero toni, *bueno**.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>