Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/Transcripciones-Transcriptions-only-new_2017-12-11/Material-culture/Zuapl_MatCl_MFC314_kali-saantoh-iixpan-construccion-casa-y-altar_2010-07-21-e_ed-2016-04-01.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="TEPOXMANANIJ" audio_filename="Zihuapilaco_Ethnography_Miguel-Fco-Cruz_kali-saantoh-iixpan_2010-07-21-e" version="14" version_date="121003">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Eleuterio Gorostiza Salazar" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Miguel Francisco Cruz" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="1887.104">
<Turn startTime="0" endTime="11.447" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
Pos a:man ta:to komohkó:n *este** tikihtowa tiweli tikchihchi:wa ne:n kowxiwkal xite:chtapowi 
<Sync time="5.767"/>
ke:ní:w se: kichihchi:wa, xite:chili nochi ke:ní:w se: kipe:waltihte:wa, se: kita:tamachi:wa *hasta** se: ma:tamiti.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="11.447" endTime="314.401">
<Sync time="11.447"/>
*Bueno, según** yehwa nankinekih nankimatiskeh yo:n. Kowxiwkal se: pe:wa achto se: tasentilia n' kowit,
<Sync time="19.43"/>
*antes que nada, antes** ke teisá: tikte:..., tek..., tek..., tikte:mpe:wati:w kowmeh de tein takwa:wkeh,
<Sync time="26.013"/>
ke:meh yo:n kakatekwowmwh, entó:s *este** tiktekiti a, t'tamachi:wa,
<Sync time="32.812"/>
e:yi tamachi:w, tikiliah tehwa:n koyo:kopa e:yi *vara**.
<Sync time="39.746"/>
E:yi tamachi:w, t'tamachi:wa wa:n ke:mah se: tik..., tikta:lia ne: mah wa:kto tepitsi:n 
<Sync time="46.329"/>
*mientras que** wa:ktok teh tiow ka:mpa onkak n' kowit tein mehmelastik,
<Sync time="51.636"/>
ke:meh ka:n, a:xka:n pos onkak miak ta:taman ya *porque** onkak *hasta** ohtat a, *antes** no: t'te:mowa:yah ohtat, n' ohtat.
<Sync time="58.303"/>
Onkaya n' ohtat pero tein, tein, tein i:pa tehwa:n nika:n toohtaw ke:meskia.
<Sync time="63.171"/>
Entó:s *este** t'te:mowa:yah tein mehmelastik wa:n koma:mo yo:n chichikiskowit
<Sync time="67.763"/>
koma:mo xo:no:kowit tein we:weyak, tein melastik no:, xo:no:kowmeh wa:n 
<Sync time="73.162"/>
*este** tikpiayah nochi mah wa:kto ya, *una vez** ke wa:ktok ya.
<Sync time="78.688"/>
Entó:s tiknemiliah ya se: *casi** se:, se: me:tsti, o:me me:tstika, wa:kik a kowmeh,
<Sync time="85.092"/>
entó:s timoyo:le:wah ya iwa:n ta:ke:wal, tiowih ya tikwitih kwomekat, tikwitih ana:lpa kwomekat tein kwahkwali ke:meh ne:n koholi:tehmekat
<Sync time="96.61"/>
*o** temekat pos ti..., temekat oso pe:sohmekat.
<Sync time="103.807"/>
Tikonkwiah ya ne:n a:na:l ka:mpa onkak kwowtah, we:ikowtah, tikwiah ya kwomekat *por** tama:mal
<Sync time="114.071"/>
entó:s tiehkoh ya ti..., titachihchi:wah, mo:stika tikchihchi:wa ya kali, tik..., pe:wah tik..., tikahkamachaltiah ya ne:n ohtat *o** kwowmeh tein eski.
<Sync time="125.917"/>
Tikinto:kah ya kalikximeh, tikinto:kah kalikximeh, tikta:liah ta..., tama:mahkeh ke:meskia
<Sync time="133.374"/>
tikiliah tehwa:n ne:n *tira... este cargador**, tikiliah tama:mahkeh 
<Sync time="139.409"/>
entó:s yehwa t'ta:liah ya, t'ta:liah ya taihti:yo:t, mm. T'tahta:liah ya ihkó:n sepa *este** t'tamita:liah ataihti:yo:t a
<Sync time="147.633"/>
pe:wa t'ta:liah ya ta..., taihti:yo:t, nika:n i:n tikiliah tehwa:n komoke ta..., tikihtowah *tikruza:rowah** yehwa ya n' kowmeh, *tikcru:smakah** ya.
<Sync time="161.826"/>
Ompa de n' t'panta:liah sepa se: n' tikiliah tate..., tate:wi:pa:nka:yo:t ke:meskia, tate:wi:pa:nka:yo:t a,
<Sync time="167.773"/>
ka:mpa motsi:nke..., ka:mpa motsi:nketsati a ne:n kalkowmeh, kale:walmeh.
<Sync time="173.212"/>
Tikahkamachaltiah ya ne:n kowtsitsi:n, tikta:liah ya kamachaltsi:n para motsiko:s se: 
<Sync time="179.576"/>
wa:n ke:mah tikinkwa:olo:chilpiah ya, kwa:olo:chilpiah ika komekat.
<Sync time="184.598"/>
*De modo que** mah kwa:olo:chilpiti, nika:n mah kwa:eto[ta:ka:n] kilpili wa:n t'tehkoltiah ya nika:n, t'tehkoltiah ya ne:pa
<Sync time="192.168"/>
sepa t'tehkoltiah ne: oksé:, sepa t'tehkoltiah nika:n tanastah, mm, tatahkoyo:t
<Sync time="198.616"/>
wa:n ke:mah tikinta:liah ya ne:n n' *cacaballete** tikiliah tehwa:n
<Sync time="205.616"/>
ehe, ompa tikwa:ilpiah ya *caballete**, entó:s ke:mah ompa tikinkwa:ilpihtiowih ne:n kale:walmeh okseki:n 
<Sync time="212.809"/>
n' yehwa n' ta..., ohtat oso yehwa chiikis oso xo:no:kowit, tein eski, tein kwahkwali kowit.
<Sync time="219.169"/>
Ne:wí:n tani kikwih yo:n wa:smah kiliah, onkak mehmestik, mm.
<Sync time="225.356"/>
Entó:s nika:n tehwa:n pos a:mo teyi nehjó:n *guasma** tikwih xo:no:kowit oso yehwa ya ne:n xi..., chikikis *o** n' ohtat,
<Sync time="234.262"/>
ompa ke:mah tikwitih ya ne:n ta: tachihchi:wkeh ya ahko nochi, entó:s tikwitih ya *palma**.
<Sync time="242.069"/>
Tikwitih ya *palma** tik..., tiki:xtapa:nah ya *palma**, tiktsaya:nah ke:meh eskia tatahkoyo:t, tila:nah *punta** wa:n t'tsaya:nah ya.
<Sync time="248.85"/>
Tikwi:pa:ntiowih ya, tikwi:pa:ntiowih ya ika temekat a, tikwi:pa:ntiowih, tikwi:pa:ntiowih, t'tso:tsonkeptiowih ke:meskia, mm.
<Sync time="257.122"/>
Pero kipia de moka:wtiá:s n' ne:n ka:mpa ya:s ta..., nemi ne:n a:t, ka:mpa mah tahtapo:to pos, paniá:n 
<Sync time="264.556"/>
para a:mo kalakis n' a:t, mm wa:n eski *cecerca** mah mo..., netech..., mah monetechohtiw ihkó:n 'tekpa:ntiw *palma**, mm.
<Sync time="272.166"/>
tso:tsonkepah ke:meskia, seki ihkwí:n 'ta:liah wa:n seki nika:hkwí:n 'ta:liah
<Sync time="276.666"/>
*trato que** mowi:pa:ntiw oso *parejito** motsonkeptiw *hasta** ahko wa:n tikwa:ihtsomatih ya ne: ahko
<Sync time="283.398"/>
entó:s tipe:wah ya ne: tik..., sepa tikta:liah ya ne:n tein we:weyak, tein ne:n *ehnteros** a ne:n *palma**,
<Sync time="289.714"/>
pos para tso:tsona:miktiah no:, yehwa ya komo ke takwa:tsako:ni, entó:s *este** ompa ke:mah pos kwali moka:wa ya, a:mo teh, a:mo teh *kipasa:rowa** ok,
<Sync time="301.135"/>
kwali tietos a ompa tatampa, a:mo teh, a:mo tahxi:ka ok, mm, pero moneki achto mah se: tasentili nochi kowmeh, mm.
<Sync time="310.214"/>
*Primero** xitasentili ihkó:n xipe:wa ya titekiti, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="314.401" endTime="319.448">
<Sync time="314.401"/>
Ta:ka:n a:mo onkak kowxiwit toni kwali ika no: se: kwa:tsakwas.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="319.448" endTime="395.254">
<Sync time="319.448"/>
Pero kipia de yehwa i:pa eski, a:mo weli, a:mo wel se: kwa:tsakwas oksé: *clase** de xiwit *porque** i:pa yehwa ne:n ika se: kwa:tsakwas i:pa semi no: yehwa *pal...,** kowxiwit,
<Sync time="327.634"/>
*porque** pos yehwa *mismo** ne:n kali chihchi:wtok, koma:mo ta: tik..., tikta:lili:ti koma:ixiwit oso teisá: xiwit
<Sync time="335.138"/>
ika tikwa:tsakwati, a:mo kwaltiati, tahxi:kas, mm, i:pa kineki yehwa yo:n *porque** yehwa ika chihchi:wtok, ke:meh pehpe:wak. 
<Sync time="342.551"/>
*Cuando** koma:ixiwit nochi *puro** i:pa koma:ixiwit sah, koma:ixiwit t'ta:liah nika:n wa:n t'ta:liah no: koma:ixiwit
<Sync time="347.762"/>
entó:s yeh koma:ixiwit tamantik se: ki:xchihchi:wa,
<Sync time="349.683"/>
*porque** yeh kisempano:lti:ti nika:n ke:meskia tikwa:tsaktiowih iwa:n ya, mm.
<Sync time="353.848"/>
kwa:tsaktiowih ke:meskia kichihchi:wah yo:n *cartónkal**, no: ihkó:n kichihchi:wah,
<Sync time="357.363"/>
oso *láminahkal** no: ihkó:n kichihchi:wah, no: kwa:pano:ltiah ne: para a:mo ne:, para a:mo kikwa:tsaktokeh *aparte** ok.
<Sync time="364.692"/>
*Bueno** neh ihkó:n nikinchihchi:wani kalimeh de *lámina**, nikchi:wa pero achto, komamo tei tein nika:n *lámina**
<Sync time="369.686"/>
nikwa:pano:ltia se: nika:n para yehwa ika n'pantsakwati a nika:n ya sah, mm.
<Sync time="373.797"/>
Wa:n nehjó:n no: koma:ixiwit se: kichi:wa pero ke:meh i:n *palmakal** a:mo, a:mo kwaltia koma:ixiwit se: kwa:ta:lili:s,
<Sync time="380.859"/>
kipia se: kwa:ta:lili:s *mismo** yehwa ne:n *palma**, kowxiwit, aha,
<Sync time="385.874"/>
*mismo** kowxiwit komo ke ika se: kwa:tsakwa, pero ompa no: iwki no: se: kiahketsta:lihtiw ahko, mm, *para con eso** kwaltsi:n mosowa ya, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="395.254" endTime="403.394">
<Sync time="395.254"/>
Wa:n komohkó:n se: kikwa:tsakwasneki ika koma:ixiwit toni ne:n kipia ke se: kichi:was achto.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="403.394" endTime="428.365">
<Sync time="403.394"/>
Pos neh nimolia a:mo kwaltia tikihtowa mah se: kwa:tsakwa *porque** tahxi:kas, aha, tahxi:kas tayo:lpan,
<Sync time="411.486"/>
*porque** a:mo ke:man, *bueno** neh *noparte** pos a:mo ke:man nikta:li yo:n koma:ixiwit, i:pa yehwa kowxiwit nochi n'ta:lia:ya.
<Sync time="417.166"/>
Kowxiwit n' tanakastan *icuerpo** wa:n tanakas..., ikwa:tsak katka kowxiwit, aha,
<Sync time="423.581"/>
*porque** koma:ixiwit *solamente** i:pa koma:ixiwit.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="428.365" endTime="433.611">
<Sync time="428.365"/>
<Who nb="1"/>
Koma:ixiwt se: kikwi wa:n ton oksé: xiwit no: kwaltia.
<Who nb="2"/>
Ihkó:n ta:ká:n....
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="433.611" endTime="440.962">
<Sync time="433.611"/>
Para anaixiwit no: kwaltia para kali, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="440.962" endTime="445.111">
<Sync time="440.962"/>
Wa:n yo:n ke:ní:w se: kichi:wa komohkó:n yehwa anayxiwit *o** koma:ixiwit.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="445.111" endTime="574.156">
<Sync time="445.111"/>
Ah, komo anayxiwit, entó:s nehjó:n no: iwki no: se: kisentilia kowit
<Sync time="449.168"/>
wa:n tik..., tik..., tikteki a kalikximeh, mah etoka:n ya, mm, mah wa:ktoka:n,
<Sync time="453.883"/>
no: t'te:mowa tein kwahkwali kowit, no:, no:, kakatekwowmeh *o** teisá: kowit *lo que** tein takwa:wak,
<Sync time="459.98"/>
tein wehka:was, a:wa:kowit, komo onkaskia a:wa:kowit pos a:wa:kowit 
<Sync time="463.576"/>
pero ka:n okachi onkak a:wa:kowit *más** onkak nika:wí: kakatekwowmeh, mm
<Sync time="467.726"/>
*o** teisá: kowmeh tein, tein kipia tayo:lo:t a, mm, chika:wakkowit, pos yeh mah wa:wa:kto ya
<Sync time="475.208"/>
no: seki t'sentilia sepa no: kalkowit, no: *lo mismo** t'sentilia kalkowit *lo que** tein, tein mehmelastik, *¡vaya!**.
<Sync time="481.371"/>
Wa:n no: iwki tikwa:..., tikwa:ilpi:ti, no: tikwa:olo:chilpi:ti ke:meskia ahko, *porque** ne: ahko se: kikwa:olo:chilpi:ti, mm.
<Sync time="487.669"/>
Ne: titahtaksatoti ke:meskia nika:n tapo:toti nika:n ihkwí:n pero n' ahko tikwa:olo:chilpi:ti, mm,
<Sync time="493.108"/>
no t..., o:me nika:n wa:n o:me ne:pa para tiko..., i:xkwa:na:mikti:ti, ihkó:n mochi:wati:w kali, mm.
<Sync time="499.362"/>
Entó:s *este** ne: no: iwki no: se: kichi:wa ompa ke:mah t..., takale:waltia ya *parejo** ya,
<Sync time="504.998"/>
no: tipe:wa ya tikta:lia ya kwilo:t, mm, yehwa nimitsilia chama:lo:kowit no: kwaltia para kwilo:t,
<Sync time="512.257"/>
para yehwa nehjó:n, yehwa tikwiah tehwa:n ko..., chama:lo:kowit para kwilo:meh 
<Sync time="515.818"/>
*[por]que antes** a:mo tei katka mehmelastik kowit, ihkó:n tein, *solo** takwa:wak, *solo** yehwa yo:n, mm, chama:lo:kowit,
<Sync time="523.492"/>
tikonkwiah at..., a:te:noh wa:n tikon..., konkwiah ne:n chama:lo:kowit *por rollos** a, *o** ta:tomeh kechma:ma:tih.
<Sync time="531.243"/>
Wa:n ke:mah titakwilo:tiah ika ya, wa:n titakwilo:tiah ya no: iwki ne:n tik..., tikta:liah
<Sync time="537.252"/>
koma:ixiwit, t'tekih ya koma:ixiwit wa:n koma:ixiwit tiki:x..., tiki:xnehnepanohtiowih ihkó:n, kwaltsi:n tiktepa:ntiowih, t'tekpa:ntiowih
<Sync time="543.66"/>
wa:n ke:mah tik..., no: iwki tehwa:n tikchi:watih ya de n' kali a,
<Sync time="547.217"/>
no: tik..., tikwi:pa:ntiowih, *cinta pos cinta** no: *cinta pos cinta**, tiktekpa:ntiowih para moka:wtiw tila:wak koma:ixiwit,
<Sync time="555.221"/>
entó:s moka:wtiw tila:wak, ihkó:n pero pa:ttiw, pa:ttiw, *moasenta:rohtiw, moasenta:rohtiw**.
<Sync time="560.112"/>
Kichi:wa semp..., sikie:ra se: sempowal wa:n mahtak xiwit, wehka:wa nehjó:n koma:ixiwit, mm,
<Sync time="565.555"/>
kwali m..., taxiwyohtos ipaniá:n wa:n nohma kwal..., a:mo tahxi:ka kali, tila:wak yowi, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="574.156" endTime="580.542">
<Sync time="574.156"/>
<Who nb="1"/>
Okseki xiwit tein no: kwali *este** se:, se: kikwis, ika se:...,
<Who nb="2"/>
*Solo** yehwa ya anayxiwit.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="580.542" endTime="589.516">
<Sync time="580.542"/>
Yehwa sah tikwiah tehwa:n, koma:ixiwit oso anayxiwit, *porque** okseki xiwit a:mo kwaltia niman pa:ti, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="589.516" endTime="591.779">
<Sync time="589.516"/>
Owaskat a:mo kwaltia.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="591.779" endTime="632.753">
<Sync time="591.779"/>
Owasakat yo:n no:, no: kwaltia pero owasakat pos ne: mo..., moki:xtihtani ke:meh tikihtohtokeh ya de n'
<Sync time="597.81"/>
mo ro..., moro..., *o** tahtaki:tskil *pues** taki:tskil ka:mpa kipiah owata:l
<Sync time="602.057"/>
ompa se: tahtani wa:n koma:mo tikpia owatah pos titahtani kanah ika ximotahtani owasakat.
<Sync time="607.573"/>
Tiow wa:n tiki:xti:ti wa:n t'chi:wa *morollitos**, tikpowa sake:ra sehse: pa:nti t'ta:lihtiw.
<Sync time="615.534"/>
Owasakat para se: kali de chikwase:n *vara**, kwi:ka no: chikwase:n *ciento**,
<Sync time="623.148"/>
chikwase:n *ciento mano...,** taki:tskil, mm, chikwase:n *ciento** taki:tskil para t'chihchi:was mokali, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="632.753" endTime="637.709">
<Sync time="632.753"/>
<Who nb="1"/>
Wa:n i:n tikilia chama..., chama:lo:kowit ixiwyo a:mo kwaltia.
<Who nb="2"/>
No kwaltia.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="637.709" endTime="649.121">
<Sync time="637.709"/>
No kwaltia, para kali no: kwaltia chama:lo:kowit ixiwyo,
<Sync time="641.752"/>
no:, no: *por** taki:tskil kikwih, se:, se: taki:tskil tikechilpia wa:n tikwa:lma:ma ya, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="649.121" endTime="665.994">
<Sync time="649.121"/>
Yehwa ke:meh i:n xiwit sah se:, ke:meh i:n nika:n tiktohto:ka:itih ya *este** anayxiwit, yehwa ya ne: *este** owasakat, chama:lo:..., chama:lo:xiiwt
<Sync time="658.314"/>
wa:n *este** koma:it ixiwyo tikihtowa nochi kwaltia. I:n kahka:nachi moitstok ne:n se: ka:wtiw ne:n kwilo:t.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="665.994" endTime="749.013">
<Sync time="665.994"/>
A:, yo:n *parejo** ika kwilo:t, *puro** kwilo:t, kwilo:t se: kiwi:pa:na, a:mo, a:mo, a:mo t'ta:taka:wilihtiw
<Sync time="672.577"/>
*cada, cada** kwilo:t, *claro** nika:n yowi *puro, puro**, t'tekpa:na *primero** ika ne:n tate:n..., tate:ntsakwilo:lo:ni
<Sync time="680.428"/>
wa:n motsi:nta:lihtiw wa:n nika:n tikwi:pa:ntiw a, sepa, oksepa tik..., tikwi:pa:na nika:n, sepa tikwi:pa:na nika:n, tikwi:pa:na nika:n,
<Sync time="686.503"/>
*parejo** tikwi:pa:ntiw *parejo**, aha, pero *con eso este** kwali moka:wati n' kali.
<Sync time="692.582"/>
komo tiktaka:wilihtiw kwilo:meh pos xahkaltiati sah, a:mo, a:mo, a:mo, a:mo kwaltias,
<Sync time="699.363"/>
*trabajo** de kwetawiti *porque** kalakiti n' a:t, kiowiti wa:n....
<Sync time="702.876"/>
Ka:n ta..., aya:mo nitamati a ne: wehka:w, ne: ninohne:ltamati a ok,
<Sync time="706.582"/>
Nimonemilih nimochihchi:wili:s se: nokaltsi:n wa:n nohjó:n n'chihchiwa:k, ne: niki..., nikitaya kichihchi:wah *noabuelitos** kali,
<Sync time="711.911"/>
no: n'chihchi:wak se: ihkó:n pero a:mo *ne:chservi:roh** pe:wak tahxi:kak kalihtik.
<Sync time="715.793"/>
Entó:s *después** ne:chilia *noabuelito**, "a:mo" kihtowa, "ta: se: kita:lilia kwilo:t *por** kwilo:t se: kwi:pa:ntiw.
<Sync time="720.622"/>
A, ihkó:n takwi:lo:yeh yahtok nika:n pos nika:n t'pantekpa:na se:, nika:n no: t'tekpa:na, nika:n t'tekpa:na, t'tekpa:ntiw *hasta** tipanki:sati:w ahko.
<Sync time="727.732"/>
Ompa tipanki:sati ke:mah t'tso..., t'tsonkepa ya n' koma:ixiwit, seki t'ta:lia ihko:ni, seki t'ta:lia ihkó:n
<Sync time="734.644"/>
para *con eso** tikwa:pachowa ya ke:meskia, mm, *cuando** a:mo tahxi:ka, wehka:wa nimitsilia ma:ski, ma:ski xiwyohtos a ahko teisá: xiwit e:wis ompa n' ahko 
<Sync time="742.89"/>
wa:n kali nohma a:mo tahxi:ka, *moasenta:rowa**, ke:meskia tila:wak moka:wa, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="749.013" endTime="756.32">
<Sync time="749.013"/>
A:man nika:n i:n *este** tikihtowa *bueno** komohkó:n tima:tankeh ya, titamitakwa:tsakkeh ya, sa:te:pan toni se: kichi:wa, se: tatsi:ntsakwa ya.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="756.32" endTime="787.75">
<Sync time="756.32"/>
Se: tatsi:ntsakwa ya, t'te:mowa ya n' *a ver** to..., tein tikahsis, xo:no:kwowit,
<Sync time="761.188"/>
t'tahtapa:na wapaltsitsi:n, ke:meskia t'chihchi:wa o..., oso ma:ski *ro..., rollizo** tik..., tikwi ta..., ihkó:n ne:n t'teki wa:n tik..., tikwi
<Sync time="771.342"/>
*porque** wa:n komo tikneki kwali se: kitahtapa:na ne:n xo:no:kowit, se: kitahtapa:na ika *machete**.
<Sync time="777.399"/>
Wa:n yehwa [ika] t'tsi:ntsaktiw, ke:meskia yo:n tsi:ntsakwil, mm. Komo tikneki mah kwali tahtatsakto wa:n koma:mo kowmihmil.
<Sync time="783.846"/>
Kowmihmil achto kehketsah wa:n etok a kali, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="787.75" endTime="789.268">
<Sync time="787.75"/>
Wa:n yo:n no: se: kilpihtiw.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="789.268" endTime="830.821">
<Sync time="789.268"/>
No: se: kilpihtiw, se: kwi:pa:ntiw no: ika kwomekat, ika kwomekat se: kima:wi:pa:ntiw, mm, 
<Sync time="795.554"/>
ke:mah, koma:mo pos.... *Antes** ihkó:n kichi:wayah kalimeh, a:mo tasohsoyah ke:meh a:xka:n moneki teposmeh, *clavos**, ihwa:k *puro** tawi:pa:nayah sah.
<Sync time="806.053"/>
kwaltsi:n se: kwi:pa:ntiw, no: monetechohtiw, monetechohtiw n' kowit, mm.
<Sync time="810.834"/>
*Siempre** tein yo:n chihchihkoltik pos tapo:tiw, moka:wa tahtapo:tok *como sea**
<Sync time="815.224"/>
wa:n xo:no:kowit pos *más** motsaktiw, komo *ta:tablitas** oso ohtat tiktahtapa:na no:, no: kwaltia ohtat neli, ika se: tasti:ntsakwa yehwa i:n
<Sync time="823.163"/>
tahtapa:nili, no: monetechohtiw, tein mehmelastik, pero tein chihkoltik ma:ski ohtat no: sanipa tapo:tok, aha.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="830.821" endTime="834.532">
<Sync time="830.821"/>
Katí:n kwomekat i:n kwali ika se: tawi:pa:na tsi:ntsakwil.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="834.532" endTime="868.97">
<Sync time="834.532"/>
Texokomekat, aha, yehwa ya pero semi *bueno** para se: talpia
<Sync time="839.251"/>
para tsi:ntsakwil yehwa texokomekat *o** yo:n kiliah koyo:meh *tripa de pollo** kiliah tehwa:n, mm.
<Sync time="849.887"/>
Yehwa semi kwali, takwa:wak semi, mahyá:, mahyá:, mahyá: *alambre**, takwa:wak, mm.
<Sync time="856.422"/>
yehwa ika kwali se: tawi:pa:na ya, *o** kwitaxkowit no:, kwetaxkowit se: kiehke:wa, nike:se:wayo ne:n to:to:kowit
<Sync time="863.685"/>
wa:n no: kwaltia ika se:, ika se: tawi:pa:na, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="868.97" endTime="873.422">
<Sync time="868.97"/>
I:n komekat ke:meh ka:nachi xiwit kichi:waya ne:n tatsi:ntsaktok ika.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="873.422" endTime="893.096">
<Sync time="873.422"/>
Pos de a:mo kimá: kiowit, wehka:wa, *casi** o:me xiwit, *demás** sepa mah se: kipata, mm. Ma:koto:ni pos mah niman se: kipatatiw
<Sync time="882.324"/>
koma:mo wetsiti:w ne:n tsi:ntsakwil *porque** pos *este** pala:ni komekat, pero kwetaxkowit *más** wehka:wa.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="893.096" endTime="896.412">
<Sync time="893.096"/>
Wa:n yehwa i:n tsi:ntsakwil itech toni se: kiwi:pa:ntiw.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="896.412" endTime="915.719">
<Sync time="896.412"/>
Itech tai:xwi:pa:nka:yo:t, t'ta:lia, 'ta:lia ne:n tatsi:ntan se: kowit wa:n sepa se: n' ahko
<Sync time="901.526"/>
wa:n sepa se: tatahkoya:n komo tikneki mah kwali tsakto, 'ta:lia e:yi, seki tai:xwi:pa:nka:yo:t, mono:tsa tai:xwi:pa:nka:yo:t, 
<Sync time="908.149"/>
'ta:lilia tai:xwipa:nka:yo:t tani wa:n sepa se: ahko, tatahko wa:n sepa se: *hasta** ahko wa:n ompa ya tikwi:pa:ntiw itech nehjó:n, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="915.719" endTime="920.938">
<Sync time="915.719"/>
<Who nb="1"/>
I:n tai:xwi:pa:nka:yo:t itech toni ne:n ilpitok, itech kali.
<Who nb="2"/>
Itech kalikxit.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="920.938" endTime="927.035">
<Sync time="920.938"/>
Itech *mismo** kalikxit ompa se: kilpia, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="927.035" endTime="931.118">
<Sync time="927.035"/>
Wa:n kalte:nte:noh ke:ní:w ne:n se: kichi:waya.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="931.118" endTime="977.777">
<Sync time="931.118"/>
A:, para n' tsakwi..., tsi:ntsakwil de n' *puer..., ** tsi:ntsakwilo:t a
<Sync time="935.42"/>
pos de no: *igual** se: kiwi:pa:na de n' ohtat *o** xo:no:kowit.
<Sync time="939.649"/>
Tikwi:pa:na no: *igual** wa:n tikta:lilia se: kow..., kowto:k ke:meskia ihkó:n nika:n wa:n sepa se: nika:wí:
<Sync time="946.096"/>
wa:n ompa tikte:mpilowa ya, tikte:mpilowa ya ne:n sentapal wa:n sentapal para motosta:sati itech
<Sync time="951.469"/>
wa:n ompa t'ta:lia se: komekat oso se: tamali:n tikchihchi:wa de xo:no:t, xo..., t'chi:wa ke:meskia ta:tamali:n
<Sync time="958.325"/>
wa:n ompa tikkwa:kalaki:ti a ne:n mo..., mo..., motsi:ntsakwil, mo..., mo..., motsakwilo:w.
<Sync time="965.54"/>
Entó:s *este** tsakwilo:t tatapowah, pos a:mo, a:mo a:kah tatapowa *como quiera** ok, tatsaktok kwali a
<Sync time="971.022"/>
pero komo kimatiliah pos ka:nika takwa:kalaktok, pos takwa:ki:xtia wa:n kwali tatapowa, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="977.777" endTime="983.834">
<Sync time="977.777"/>
<Who nb="1"/>
Wa:n iwki sah se: ta..., se: tatsakwa ya kalte:noh.
<Who nb="2"/>
Iwki se: tatsakwa ya kalte:noh, ika tsakwilo:t, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="983.834" endTime="994.207">
<Sync time="983.834"/>
Kiliah tsakwilo:t se: tawi:pa:na ke:meh ne:, kwaltsi:n se: kehketsa *o** xo:no:kowit kwali se: kiwi:pa:na, ehe, pantsakwilo:t a, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="994.207" endTime="999.694">
<Sync time="994.207"/>
Wa:n ne:n ka:mpa se: kalaki ke:ní:w ne:n moka:waya, iwki a.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="999.694" endTime="1012.176">
<Sync time="999.694"/>
Iwki a moka:wa, mm, iwki a moka:wa ke:meh i:n yetok *puerta** entó:s pos, name:chilia:ya se: ta..., se: kalaki a itech, se: kitope:wa tsakwilo:t wa:n se: takwa:kalakia sepa, motatsakwa ya, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1012.176" endTime="1016.694">
<Sync time="1012.176"/>
Ta:ka:n teisá: tikelna:miki ok de i:n *este** kalimeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1016.694" endTime="1054.62">
<Sync time="1016.694"/>
Pos *solo** yehwa nehjó:n, ta:ká:n t'neki tikchihchi:was mote:tepech para a:mo ta:li:xko tikochis pos
<Sync time="1024.26"/>
no: tikxihxi:ma *tatablitas** de xo:no:kowit, tikchihchi:wa xo:no:kowmeh
<Sync time="1028.365"/>
wa:n ke:mah tik..., tik..., tiketsa kowto:k ne:pa *o** kow..., kow..., kowmachalmeh ke:meskia kowkamachalmeh
<Sync time="1035.514"/>
wa:n ompa tika:na:lta:lia se: kowtsí:n ihkó:n, ompa tiksowa ya ne:n *tatablita**, ne:n wapalmeh tein tikchihchi:wa de xo:no:kowit
<Sync time="1042.378"/>
wa:n ompa tikochi a, no: tikoyo:kochi a *trato** no:, a:mo ta:li:xko ok timoxakwalohtok.
<Sync time="1048.65"/>
*Mejor** timochihchi:wilia mo..., motepech wa:n ompa tikochi.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1054.62" endTime="1066.55">
<Sync time="1054.62"/>
Tikihtowa:ya no: yekin ika *este** mm, seki tokni:wa:n kichi:wayah ne:n ka:mpa kochiskeh 
<Sync time="1062.617"/>
pero komohkó:n a:mo kinekih kichi:waskeh ke:ní:w kochiah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1066.55" endTime="1069.866">
<Sync time="1066.55"/>
<Who nb="1"/>
Koma:mo kinekih kichi:waskeh imintepech.
<Who nb="2"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1069.866" endTime="1137.572">
<Sync time="1069.866"/>
*Este** ki..., ko..., ta:li:xko kochiah, sayoh kichi:wayah ininkochpet,
<Sync time="1075.134"/>
yehwa ya ne:n kite:mowa:yah n', *este** ne:n owapach ka:mpa tapa:tskayah
<Sync time="1082.222"/>
tah..., motahtania:yah owapachtsi:n wa:n kipowayah se: *ciento**, komo we:i *cristiano** se: *ciento**.
<Sync time="1089.507"/>
Se:, se:mpa:nti, komo we:i *cristiano** kiwi..., kiwi:pa:nah ka..., kix..., ki..., kite:mowah tamali:n de n' xo:no:t kimali:nah.
<Sync time="1096.832"/>
Xo:no:tamali:n wa:n yeh ika ke..., *mismo** kiwa:..., kima:wi:pa:nah ya
<Sync time="1101.111"/>
yo:n kiwi:pa:nah, tein komo we:weyak pos seki kiwi:pa:nayah e:yi lado,
<Sync time="1105.718"/>
e:xka:n kiwi:pa:nayah wa:n seki kiwi:pa:nayah sayoh ohka:n, mm,
<Sync time="1110.497"/>
pero nehjó:n ti..., se: kitamachi:was sayoh ke mah moka:wtiw ihko:ni, sakie:ra se:, se: kwa:rtahpan,
<Sync time="1117.937"/>
mah moka:wtiw *ipun...,**, nika:wí: yowi i:n komo ke *ipu..., ipunta** ya i:n moka:wa, iekapayo.
<Sync time="1122.806"/>
No: sentapal no: *lo mismo**, entó:s nochi *igual** de ohka:n 
<Sync time="1125.793"/>
pero komo kinekih e:xka:n entó:s *más** tate:noh kita:liah, ke:meskia ne:n tikma..., t'mali:nah ke:meskia 'wi:pa:nah
<Sync time="1132.263"/>
kiwi:pa:nah, kiwi:pa:nah wa:n we:noh yehwa kikwih para imintapech.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1137.572" endTime="1143.756">
<Sync time="1137.572"/>
<Who nb="1"/>
Wa:n i:n kochpetat kikwiah, ka:ahchi:wayah *o** ompa yetoya nochipa ya.
<Who nb="2"/>
Ehe.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1143.756" endTime="1219.679">
<Sync time="1143.756"/>
A:mo ta: kiahchi:wayah, ta..., tane:si ki..., tap..., tap..., tapoya:wi kisowah para ompa kochitih ya
<Sync time="1150.16"/>
sepa ne: tane:sna:wak, ko..., ki..., me:wah komo ke, ihwa:k me:wayah kwalka:n, a:mo ke:meh a:xka:n me:wah tokni:wa:n nepantah ya.
<Sync time="1156.48"/>
ta: ihwa:k me:wayah kwalka:n *las cuatro, las tres de la mañana** me:wah ya, pe:wa tapaya:natih ya na:nomeh 
<Sync time="1162.292"/>
entó:s ta:totsi:n no: me:waya wa:n kite:ntia *imachete** para ya:ti tekititi
<Sync time="1166.167"/>
entó:s *este** ne: ki..., kiti..., na:notsi:n ke:wa ya kochpetat, kitetekwinowa wa:n ne:wí:n ketsah *rincón** wa:n
<Sync time="1173.239"/>
yeh kima:pa:ka inextamal wa:n yowi ne: ketsa ikahfe:n, tamolo:ntia wa:n para ya:ti tekititi ta:totsi:n 
<Sync time="1178.656"/>
kitaxkalti:ti, kwi:kati itaxkal, entó:s a:mo teh tatso:ptok no: n' kochpetat ok,
<Sync time="1184.665"/>
aya:tsi:n ipantake:n, ta:ká:n motake:ntihka pos ne: kipiliwa no: ne: ko..., itech tamali:n
<Sync time="1192.367"/>
yetok, ka:mpa itasa:l no: ompa yetok, panpilo:ti no: ipantake:n.
<Sync time="1197.108"/>
Entó:s tisi a na:notsi:n, tapaya:na ya, ta:totsi:n yeh tate:ntihtok ne:, mm, *imachete** ta: ya:ti tekititi
<Sync time="1204.74"/>
ne: ma:kwi:l *hora** tane:si kino:tsa ya mah takwa:ti a
<Sync time="1209.955"/>
takwaya, *porque** tahtayowaya:n ok yowi n' ta:totsi:n tekititi, yeh tane:sis ne: itech itekiw a, ompa ya tapial tekititok a, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1219.679" endTime="1222.775">
<Sync time="1219.679"/>
Wa:n itech toni ne:n se: mota:lia:ya ihwa:k.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1222.775" endTime="1269.93">
<Sync time="1222.775"/>
Itech n' ikpalmeh, ikpal, t'chihchi:wah ikpal ihkó:n, nahnakasehkeh, neli ke:meh nimitsilia
<Sync time="1228.591"/>
de xo:no:kowit, komo kahsikeh, ka:n kite:mowa:yah mah kwali, ke:meh a:xka:n kite:mowah kwali yonkwikikpalmeh ok para mota:liskeh, ta: 
<Sync time="1237.192"/>
ihwa:n tein ya kahsikeh mo..., *mas** se: tetsi:n se: te..., se: motokotsta:lia wa:n takwahtok
<Sync time="1242.087"/>
o: se kowohololtsi:n, a:mo moneki *tanto** miak ikpalmeh mota:li:skeh
<Sync time="1246.982"/>
komo kahsiah ya ikpal tein nakasyeh pos *que bueno** yeh mochi..., mochihchi:wilia:ya *mismo**
<Sync time="1251.614"/>
ompa mose:wia:yah, ompa mota:lia:yah para takwah ya,
<Sync time="1254.769"/>
pero a:mo monekia ne:n *mesa** para takwa:s ta: ihwa:k monekia
<Sync time="1258.46"/>
ta:li:xko ne: ketsa n' *iplato** wa:n no: takwahtok, almasa:lowa n' ta:totsi:n 
<Sync time="1262.671"/>
Kipi:kilia ika, ika pahpataiswat, kipi:kiliah itaxkal wa:n yahtok tekititi a, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1269.93" endTime="1272.676">
<Sync time="1269.93"/>
Tehwa:tsi:n tiweli tikchihchi:wa n' ikpal.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1272.676" endTime="1281.343">
<Sync time="1272.676"/>
Nehwa ke:mah, kwali, ke:meh yo:n nakasehkeh kwali nikinchihchi:wa, moneki xo:no:kowit sah
<Sync time="1276.775"/>
mm, se: kikwi ne: xo:no:kowit oso ala:wakkowit, kwali se: kikwi no:, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1281.343" endTime="1284.067">
<Sync time="1281.343"/>
kwali tite:chtapowi:s ke:ní:w se: kixihxhi:ma.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1284.067" endTime="1374.401">
<Sync time="1284.067"/>
A:, entó:s tik..., tikwiti ne:n xo:no:kowit *al según** ke:ní:w tikneki de weyak
<Sync time="1289.817"/>
entó:s eski por ka..., *porque** seki tikchihchi:wayah tehwa:n *antes**,
<Sync time="1293.375"/>
tikchi:wayah para o:me *persona** mota:lia:ya, a..., o:me, o:me tokni:wa:n mota:li:skeh
<Sync time="1297.843"/>
entó:n we:itsi:n t'chi:wayah, ke:meh i:n *tanto**, akiah o:me ya mota:liah, mm, se: *vara**.
<Sync time="1303.764"/>
Se: *vara** mota:lia entó:s tikchi:wah nehjó:n *tanto** tikp..., tikwi:kah *machete**, kwaltsi:n tikwa:te:ntiah.
<Sync time="1308.874"/>
Se: kwa:te:ntia kwaltsi:n *machete** wa:n ke:mah pe:wa se: kihtitehtektiw a ihkó:n,
<Sync time="1313.53"/>
se: kihihtitehtek..., se: kiihtitehtektiw, kitehtektiw *hasta** ihkó:n tapo:tiw, tapo:tiw, tapo:tiw
<Sync time="1318.571"/>
wa:n ke:mah *hasta, hasta** moihtiolo:chowa ya, tiktamiihtiolo:chowa entó:s ke:mah t'nakastanxi:ma ya, nakastanxihxi:ma ya nika:n
<Sync time="1326.422"/>
sepa nika:n no: x'nakastanxihxi:ma sentapal, ompa ke:mah x'panxihxi:ma ya.
<Sync time="1330.655"/>
Entó:s kwaltsi:n moka:waya, moke *ba:banko** komoke i:ikpaltsi:n wa:n *después** se: mota:lia
<Sync time="1335.44"/>
we:noh, pero *primero** tikwih kowmimil ke:meskia tikihtikoyo:niah, mm.
<Sync time="1339.297"/>
Tikihtotehtekih, tikihtitehtekih *hasta, hasta** mah ihtikana:waya
<Sync time="1343.62"/>
*en eso** kana:wayakia, n' i...., n' i,,,m n' ipankakawyo pos, ke:meh tike:sxihxi:mah ya nika:n para mochi:wa ke:meskia ta: i..., ke:meskia, kemeskia *tabla** mochi:waya mahyá: wapal eski.
<Sync time="1354.809"/>
entó:s akis para o:me wa:n komo para se:sah pos tikwis sayoh tako, tahko ke:meskia, tahko n'..., tahko *vara**
<Sync time="1361.721"/>
soh para se: *persona**, tika:wiliah inakas nika:n wa:n mota:lia tokni:tsi:n, t'makah mah mose:wi, mm,
<Sync time="1369.024"/>
Kalpanohkeh yowi, tix..., tikmakah ikpaltsi:n mah mota:li, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1374.401" endTime="1377.384">
<Sync time="1374.401"/>
Wa:n yo:n inakas, ke:yeh kika:wilia:yah inkas.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1377.384" endTime="1412.376">
<Sync time="1377.384"/>
Pos para se: ki:tski:s, para kwali se:.... Wa:n seki kika:wilia:yah inakas, seki a:mo, sayoh kikwiah ihkó:n ohka:n mokihki:tskiah ihkó:n wa:n ne: kitokosta:liah wa:n mota:lia, mm,
<Sync time="1387.038"/>
entó:s pero tal..., te..., tika:wilia:yah inakas para kwali se: ki:tskia ihkó:n wa:n x'ta:li ne:pa.
<Sync time="1392.788"/>
A:xka:n koma:mo t'chihchi:wah se: achi *más** kanaktsi:n, *más chachaparrito** ihkó:n,
<Sync time="1397.503"/>
tikwiah para kwa:to..., no: komoke tikchihchi:wah, no: *babanquito** ke:meskia t'ihtikoyo:niah para tokwa:totsompech,
<Sync time="1403.494"/>
timokwa:pechtia:yah, tik..., tikochitih, timokwa:pechtia:yah tot..., tokwa:tatsompal, mm
<Sync time="1408.044"/>
wa:n yehwa t'chihchi:wayah no: de xo:no:kowit, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1412.376" endTime="1415.736">
<Sync time="1412.376"/>
Wa:n yo:n a:mo se: kita:lilia:ya tilmah, i:pa kowit sah se: mokwa:pechtia:ya.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1415.736" endTime="1434.341">
<Sync time="1415.736"/>
I:pa kowit sah, i:pa kowit sah, ka:n teh moneki tilmah,
<Sync time="1419.183"/>
ma:ski mo..., koto:n, ta:ká:n tikpia mokoto:n pos timokwa:pechtia mokoto:n, mm,
<Sync time="1423.617"/>
pero a:mo teh monekia toni ikwa:tapech, a:xka:n moneki ne: ke:meh koyo:meh kichi:wah a:xka:n kwahkwali kwa:tapech, *algodones**, 
<Sync time="1430.312"/>
wehka:w a:mo, ta: kowtsí:n timokwa:pechtiah, a:xka:n, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1434.341" endTime="1439.784">
<Sync time="1434.341"/>
Wa:n yo:n ihwa:k ne:n i:n tasa:l ik..., ke:ní:w ne:n ke:wayah tokni:wa:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1439.784" endTime="1485.022">
<Sync time="1439.784"/>
A: para n', para ti..., timotapatiliah, *bueno** komo nita:loh ya de ne: nitekitito, nit..., nita:loh pos nimotapatili:ti a.
<Sync time="1447.53"/>
nona:nahtsi:n pos i:pa yetok a *listo**, ne: kihtsontok a notasa:l, ta:ká:n tsayaktik, ta:ká:n kowtah se: tekiti se: motatsa:ya:nia san i:pa.
<Sync time="1455.473"/>
ke entó:s *este** nimotatsaya:nih pos yeh ne: komo nimota:lwia tapa:ka
<Sync time="1460.688"/>
wa:n *este** ne: yowi a ne:n kipa:kati wa:n *mientras** kiwa:tsa, tio:tak niehko ta:ká:n nia:paltik pos nimotapatili:ti ika
<Sync time="1468.741"/>
wa:n tein niki:xtia pos ne: koma:panpilowa ke:meskia para kipa:kas mo:stika kwalka:n, mm.
<Sync time="1473.373"/>
Wa:n ompa kitemowi:ti a sepa se: tein ompa pilkatok se: tamali:n kita..., 'chihchi:wa de xo:no:t, nikch..., nikchihchi:wilia:ya de xo:no:t, ihkó:n 
<Sync time="1480.943"/>
wa:n ompa, ompa kipilowaya ya no..., notasa:ltsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1485.022" endTime="1490.926">
<Sync time="1485.022"/>
<Who nb="1"/>
Iwki sah ke:wayah n' tokni:..., ompa pilkatok.
<Who nb="2"/>
Iwki sah ka:n teh moneki a kowkaxo:n para tae:was tasa:l.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1490.926" endTime="1538.009">
<Sync time="1490.926"/>
Wa:n komo sati:roh, ke:masá: tikpiayah tomi:ntsi:n timokowilia:yah yo:n kowkaxo:n tikilia:yah *este, gascajón** kilia:yah.
<Sync time="1501.128"/>
Yehwa yo:n *solamente** yehwa ki..., ki..., takaliayah
<Comment desc="quiso decir takalakia:yah"/>
 totasa:ltsi:n ompa, mm, kihtowah ke kwa:lkwiah *gas** ne: wehka:w.
<Sync time="1509.29"/>
*Gascahjón**, pero, pero *más que nada, desconfiarowa:yah porque** kimichimeh kitehtekih wa:n de pilkatok a:mo kitehteki kimichin, mm.
<Sync time="1518.373"/>
komo *cajón**, itech kahxo:n aktok ne:, kitehteki kimichin, mokalakia kimichin wa:n kitehteki. Wa:n de pilkatok pos a:mo kitehteki kimichin, mm.
<Sync time="1526.777"/>
*Pues más** kwelitayah ta:tomeh tpilo:skeh inintasa:l, ika tamali:n, se: kita:lia ahko wa:n ompa tahtapilowah, mm.
<Sync time="1533.316"/>
Ompa yetok na:notsi:n itasa:l wa:n ompa yetok ta:totsi:n itasa:l, sekosah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1538.009" endTime="1541.54">
<Sync time="1538.009"/>
Kalimeh i:pa kipiayah sa:ntohi:pan, i:pa 'ka:wilia:ya.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1541.54" endTime="1654.783">
<Sync time="1541.54"/>
Ke:mah, yo:n i:pa tika:wayah sa:ntohi:pan por....
<Sync time="1544.15"/>
Ne: *tanto***to..., to..., to..., toaltar** ke:meskia tikchihchi:wayah ompa ne: para ta:lkwiah se: *lugarcito**, yehwa ya para toxa:ntohi:xpan ke:meskia
<Sync time="1552.378"/>
ta: tik..., tiketsah ya ne:n kowketsal ihkón, 'ketsah o:me kakkwetsalmeh 
<Sync time="1557.992"/>
ta:i:x..., tai:xkwa:yo:t t'ta:liliah wa:n ke:mah tikx..., t'ta:liah se: tai:xkwi:lo:t nika:n tata..., tani.
<Sync time="1564.286"/>
Tai:xkwi:lo:t ke:meskia para ompa ya tiksowatih ne:n wapalmeh,
<Sync time="1567.774"/>
xo:no:wapalmeh tikxihxi:mayah, xo:no:wapalmeh ihkó:n.
<Sync time="1570.825"/>
ompa tiksohsowayah tan..., wapaltsitsi:n, ompa tiketsakih tosanti:toh.
<Sync time="1575.628"/>
Tosa:ntohtsi:n, ompa ya ne:n tikechiliah ne:n ne:, ne:, ne: xo:chia:ko:n,
<Sync time="1582.913"/>
sokiko:mit, ka:n, ka:n tik..., monekiti te..., tepos oso toni de *plásticos** ta: tik..., tikinkwiah sokikaxit, onkakayah soki..., sokiko:meh, sokiko:meh ika se: kitaa:kechia:ya.
<Sync time="1593.637"/>
Seki na:nomeh, nikitaya neh no..., nowelitah, kichihchi:waya ko:ko:ntsitsi:n para ixo:chia:ko:nko:mit kihtowa:ya, mm.
<Sync time="1600.615"/>
'Konkwia sokit *hasta** ne: se: *lugar** kiliah teposkal, *hasta** ompa tikonkwiah 
<Sync time="1605.089"/>
we:noh ne: ka:mpa tikihtowa, ne: xi:lo:xochit paratani tiahkah wa:n yo:n se: ta:tamanis, yetok se: teposkal, se:, se: kali
<Sync time="1612.001"/>
entó:s ompa yo:n t'konkwiah sokit, *o** kichihchi:wayah kali, ka:mpa yeski, *hasta** iwki ok no:má:n konkwi, ompa ne: *todavia**
<Sync time="1618.646"/>
pos *este** para kichihchi:wayah ko:meh, koma:lmeh, mm.
<Sync time="1624.067"/>
Pos kichi:wa o:me ko:ntsitsi:n wa:n tiketsah ya *altar**, ompa ki..., kita:lia ya xo:chitsi:n 
<Sync time="1628.826"/>
pero ihwa:k katka a:mo takowal xo:chit, ta: ihkwa:k *natural** ke:meskia, nika:n kayo:t katka, nika:n *criollohxo:chit**.
<Sync time="1634.686"/>
Kitemowa:yah sempowalxo:chit, olo:xo:chit, xe:lahxo:chit, yo:n ka:ketsayah ompa ne: itech n' *altalitoh**, mm.
<Sync time="1641.84"/>
*o** teisá: xo:chitsi:n, yo:n kwitapi:lso:rrah kiliah, yo:n kostikxo:chit, mm.
<Sync time="1647.897"/>
Yo:n taa:ketsayah ika, a:mo [ke:meh] a:xka:n nochi takowal xo:chit, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1654.783" endTime="1659.941">
<Sync time="1654.783"/>
Wa:n koma:mo se, koma:mo se: kahsi i:n tikilia kwitapi:lso:rrah ixo:chio. ¿Ton xo:chio kikwiah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1659.941" endTime="1688.21">
<Sync time="1659.941"/>
Olo:xo:chit, tein tikahsik xo:chitsi:n, kipia ke tikahsis, miak xo:chitsi:n onkak. 
<Sync time="1663.718"/>
Yo:n kiliah tehwa ne: e:esta:mbrehxo:chit,
<Sync time="1669.046"/>
a:xka:n kiliah *molini:llo**, koyo:meh kiliah *molini:llo**.
<Sync time="1673.805"/>
Pero tikiliah e:esta:mbrehxo:chit**, ke miak ta:taman onkak xo:chitsi:n.
<Sync time="1678.191"/>
No: nehjó:n mochi:wa nika:wí: mah se: kitepe:wa sah, mah se: kito:ka. Yehwa yo:n kitekia *puro rollitos** wa:n kaha:ketsayah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1688.21" endTime="1692.794">
<Sync time="1688.21"/>
<Who nb="1"/>
I:pa tapopo:chwiah tokni:wa:n.
<Who nb="2"/>
I:pa tapopo:chwiah, *pues** ho:rah kopal.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1692.794" endTime="1748.255">
<Sync time="1692.794"/>
Wa:n kichihchi:wa na:notsi:n tekolkax wa:n ika tapopo:chwia, mm, i:pa.
<Sync time="1699.18"/>
[ki]tatia:yah s..., tane:x, kichihchi:wayah ke:meskia, tikowayah ne:n *cera o** kipiayah ne: nektsitsi:n ke:meskia de n' wehweikeh de n' kiliah *enjambres**
<Sync time="1709.228"/>
yehwa yo:n ki:xtiliah *cera** ta:tomeh wa:n kichihchiwayah ne: *cerita** wa:n kixo:taltiah *altari:xko**
<Sync time="1715.171"/>
wa:n koma:mo kwiah *aceite**, neh kwali n'chichi:wa n' *aceite**
<Sync time="1720.307"/>
niktekiti *aceite** wa:n n'chipa:wa wa:n n'molo:ntia wa:n kwali, kwali n'chihchi:wa n' *aceite**.
<Sync time="1726.868"/>
Entó:s ika se: *vaso** n'ta:lia:ya ne:h 
<Comment desc="seguramente quiso decir ne:n"/>
 *aceite** wa:n xo:tatok nochi n' to:nal, nochi yowak, ehe.
<Sync time="1733.513"/>
*Aceite** kitatia:yah *más**, kichihchi:wayah *aceite** nika:wí:, mm wa:n koma:mo wa:l..., kinamak..., kowayah,
<Sync time="1741.825"/>
aya:mo *veladora** ka:chi a:mo onkaya ya, i:pa sayoh *aceite** wa:n no: n' *cerita** kichihchi:wayah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1748.255" endTime="1751.11">
<Sync time="1748.255"/>
Wa:n *aceite** ¿Toni se: kikwi se: kichihchi:wa?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1751.11" endTime="1804.812">
<Sync time="1751.11"/>
*Aceite, aceite semilla,** mm.
<Sync time="1755.474"/>
pero nika:n we:noh, neh niki:xmati kikwiah semi de yo:n *aceite, aceite** kit, *aceitexiwit** yo:n onkak, moskaltia, nika:wí: onkak
<Sync time="1764.027"/>
wa:n *isemillita**, komoke se: kisentilia wa:n kwe:chowah na:nomeh, kwe:chowah kwaltsi:n wa:n kimolo:ntiah wa:n 
<Sync time="1769.536"/>
Ki:xa:te:kah ke:meskia i:xcha:wka, sepa kitsoyo:niah i:xcha:wkah *hasta sin ....** kwaltsi:n tata nochi n' a:t
<Sync time="1776.36"/>
ke:mah ki:x..., kixtiah ya yo:n, ki:sa ya n' *aceite**, mm. Yehwa kwali kixo:taltiah ya.
<Sync time="1781.404"/>
Wa:n kichi:wayah ikpat de n' ichkat pos ke:meh onkaya ikpat
<Comment desc="aqui nuevamente repite ikpat pero debió haber dicho ichkat"/>
 nika:n, ichkat nika:n kito:kayah.
<Sync time="1787.943"/>
T'chi:wayah, neh n'chihchi:waya ne:n, n'piaya malakat ika noaweli:tah n'pale:wia:ya, 
<Sync time="1792.992"/>
n'piaya malakat, n'piaya n'..., nochipa n'chihchi:waya, nitekitia n' *hilo**,
<Sync time="1797.79"/>
tiktila:ntiowih ichkat, t'tetsi:lohtiowih ichkat wa:n nika:n motetsi:lohtiw, kwaltsi:n momali:ntiw, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1804.812" endTime="1808.15">
<Sync time="1804.812"/>
¿Wa:n kalte:nte:noh ke:ní:w tatsakwayah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1808.15" endTime="1837.611">
<Sync time="1808.15"/>
A:, ika, ika tsakwilo:t, t'ta:liah, t'wi:pa:nah n' tsakwilo:t komo ti..., ohtat tikwi:pa:nah
<Sync time="1814.996"/>
wa:n koma:mo tikxihxi:mah xo..., *xo:no:tablitas** wa:n tikinkwa:kahkalakiah sayoh ne:, 
<Sync time="1818.937"/>
t'ta:liah o:me kowit ompa ti..., tikwa:kalakiah ya nika:n.
<Sync time="1821.948"/>
Pero komo tawi:pa:n ke:meh ne: de n' ohtat, entó:s t'ta:lia:yah se:, se: komekat ihkó:n para tikwa:kalakiah ompa kowit a.
<Sync time="1829.229"/>
T'ahokwih komekat, t'kwa:kalakiah nika:n pos a:mo tatapowi ok, mm. 
<Sync time="1833.329"/>
Tatsaktok a, yo:n kilia:yah tsakwilo:t, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1837.611" endTime="1845.707">
<Sync time="1837.611"/>
Wa:n i:n tsakwilo:t ika toni ne:n se: kitili:ntia:ya ne:n ihwa:k yowak katka wa:n para mah .... *Este** a:mo tatapo ke:meh yo:m itskwinti *o** a:ksá: tokni:w.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1845.707" endTime="1866.019">
<Sync time="1845.707"/>
Se: kitai:xkechia ika se: kowit, aha, se: kikwi se: kowit, *solo** ika se: kitai:xkechili, kilia:yah tai:xketsalkowit.
<Sync time="1853.471"/>
Yehwa se: kita:..., se: oso o:me se: t'ta:lilia, ke:meh kihto:s na:notsi:n,
<Sync time="1857.001"/>
Se: kita:lia o:me, se: oso o:me para *con eso** a:mo kitope:wa, a:mo tatapowa a:ksá:, *más seguro** se: kochi a, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1866.019" endTime="1870.744">
<Sync time="1866.019"/>
Xite:chilwi ne:n moto:ka:y.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1870.744" endTime="1874.165">
<Sync time="1870.744"/>
Neh noto:ka:y Miguel Francisco Cruz.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1874.165" endTime="1876.139">
<Sync time="1874.165"/>
¿Ka:nachi xiwit tikpia?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1876.139" endTime="1879.319">
<Sync time="1876.139"/>
Pos *hasta** ekintsi:n  nikpia *casi ochenta y un años**. 
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1879.319" endTime="1881.446">
<Sync time="1879.319"/>
Mm, wa:n katí:n xola:l tiwa:le:wa.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1881.446" endTime="1883.792">
<Sync time="1881.446"/>
Sua:pila:ko, yankwiktla:lpan.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1883.792" endTime="1887.104">
<Sync time="1883.792"/>
*Bueno** tasohka:matik miak.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>