Tryag File Manager

/home/cluster1/data/bu01/1121861/html/tosepan/Transcripciones-Transcriptions-only-new_2017-12-11/Material-culture/Tzina_MatCl_AND308_kichiiwa-kali_2010-07-14-a_ed-2016-04-01.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="TEPOXMANANIJ" audio_filename="Tzina_MatCl_AND308_kichiiwa-kali_2010-07-14-a" version="14" version_date="120823">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Amelia Dominguez Alcántara" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Anastacio Nicolás Damián" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk3" name="" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="1250.591">
<Turn startTime="0" endTime="21.703" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
Ta:tah, tikihtowa ke tehwa:tsi:n tikmati ke:ní:w n' kichihchi:wah kal..., *bueno** kichihchi:wayah kalmeh ne: wehka:w.
<Sync time="7.297"/>
Tiknekiskiah 'te:chtapowi, ne:n, kihtowah ne:, ne: wehka:w onkayah xiw..., kowxiwkalmeh
<Sync time="14.062"/>
ihkó:n yo:li:k mopatatiahkeh, ekintsi:n tikitah ke kalmeh tein a:xka:n ka:mpa tehwa:n tinemih no: taman ya, a:mo iwki ok ke:meh ne: wehka:w.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="21.703" endTime="437.445">
<Sync time="21.703"/>
Mm. Pos neh tepitsi:n name:chtapowi:ti de ke, *lo que es** de nikmatis *porque**, *lo que es** de kalmeh.
<Sync time="29.646"/>
Pos neh *cuando** neli nikitak, kichi:waya, ne:n, no:pá:n, ne:n, de kali de, de *palma**.
<Sync time="36.452"/>
Entó:s kikwia nehjó:n kwomekat wa:n ika nehjó:n kihilpia:ya.
<Sync time="40.421"/>
N' kowmeh *derecho** kita:lia:ya wa:n *atravesado** seki wa:n .... *Después** kitsi:ntsakwaya ika yo:n xo:no:kwowit.
<Sync time="48.718"/>
Nochi kitsi:ntsakwaya pero nochi ika komekat tikwiah, *parejito**.
<Sync time="53.701"/>
A:mo teh onkaya teisá: yehwa yo:n nochi tikwiah ika kwomekat
<Sync time="56.796"/>
wa:n t'tachkwilia:ya ne:n kalikxit ika ne:n se: kwomit, ke:meskia se: *kowpalita**.
<Sync time="61.749"/>
Entó:s yehwa: yo:n tikta:lilia:yah para tikpantsakwayah ika, ne:n, de yo:n *palma**. E:witiká: tiketsayah ne:n kali,
<Sync time="69.327"/>
tikta:lilia:yah ne:n kwowit wa:n yehwa yo:n tiktekpa:nayah kwaltsi:n wa:n kwaltsi:n moka:waya.
<Sync time="75.468"/>
Yehwa yo:n kichi:waya no:pá:n. Wa:n sepa nehjó:n tikchi:waya no: ...,
<Sync time="80.172"/>
neh kikitak wa:n no: nikimpale:wia:ya, okseki nikitak *más** de nihjó:n, yo:n sakani:nyoh.
<Sync time="86.671"/>
n[ohj]ó:n kwaltsi:n no: ki..., kita:lia:yah, kwaltsi:n ki..., [ki]nepanohtia:yah, pero no: nochi de kowit.
<Sync time="93.593"/>
Pero kilpihtia:yah nochi ika komekat.
<Sync time="95.821"/>
Ke:mah, nochi yehwa nihjó:n nochi kichi:wayah, neh *cuando** nehwa nikitak,
<Sync time="99.562"/>
pero yehwa yo:n name:chilia ke, nochi tach..., kitachkwilia:yah nochi ika, [i]ka kowtsitsí:n.
<Sync time="106.374"/>
A:mo, a:mo ki..., ke:meh ekintsi:n ki..., kite:mowah teisá: tepos. A:mo, nochi, nochi ika yo:n kowtsitsi:n ke tachkwayah, kichi:wayah *hoyo**.
<Sync time="113.28"/>
Tekoch tikiliah.
<Sync time="115.135"/>
We:noh, entó:s, ne:n, yehwa nihjó:n nikitak wa:n sepa de no: kichi:wayah
<Sync time="122.202"/>
yehwa, ne:n, de nihjó:n nanayxiwit, yo:n no: kichi:wayah kal..., kali.
<Sync time="128.718"/>
Wa:n *lo mismo** no: kitsi:ntsakwayah yehwa ika yo:n kowtsitsi:n de xo:no:kowit,
<Sync time="132.805"/>
*o** okseki, ne:n, kowtsitsi:n oso yo:n ta:rroh kiliah, pero yo:n ta:rroh, yo:n witsyoh.
<Sync time="138.78"/>
Yehwa yo:n witsyoh mochi:wa ya ok, ne:n, yehwa yo:n kita:lia:yah.
<Sync time="143.431"/>
Yehwa nihjó:n kichi:wayah, nochi kwaltsi:n, ne:n, ki..., kichi:wayah ke:meh, ne:n, seki patachkal kichi:wayah ihkó:n.
<Sync time="149.968"/>
Wa:n seki kwaltsi:n *cuadrado**, entó:s yehwa yo:n kichi:wayah.
<Sync time="153.962"/>
Yo:n *todavia** nikitak nihjó:n anayxiwit kich..., kita:lia:yah no: de kaltsitsí:n.
<Sync time="157.921"/>
Entó:s nihjó:n ihkwa:k pané: aya:mo teh, a:mo teh onkaya, ne:n, *cuando** neh nikitak aya:mo teh onkaya *cartó:n.**
<Sync time="163.866"/>
Nochi onkaya nochi yehwa yo:n tikchi:..., t'ta:lilia:yah nehjó:n ne:n xiwtsitsitsi:n para tokaltsi:n.
<Sync time="169.499"/>
Entó:s ne: yehwa yo:n ti..., tikwiah, i:n *palma o** ne: sakani:nyoh.
<Sync time="175.054"/>
Wa:n *después tikwiah lo de, ne:n, de owasakat.
<Sync time="179.499"/>
Tikilpia:yah se: *rollo** ihkó:n wa:n tikta:lilia:yah para ne:n tokaltsi:n.
<Sync time="184.64"/>
Ihkwa:k tiketsayah tikilia:yah de chikwase:n *vara**.
<Sync time="187.877"/>
De chiko:me *vara** ihkó:n tikchi:wayah tokaltsi:n
<Sync time="190.998"/>
wa:n tikta:tamachi:wayah. A:mo ke:meh ekintsi:n tikwih *metro**.
<Sync time="195.158"/>
Tikwiah se: kwowit ihkó:n tik..., timope:chohta:[li]lia:yah nika:n
<Sync time="198.483"/>
wa:n tikta:lilia:yah ne:n kowit, ne:n kale:waltsi:n 
<Sync time="202.073"/>
wa:n tikta:lia:yah para tiktekiah nohjó:n kowit wa:n tikchi:wayah ne:n kali.
<Sync time="206.139"/>
Entó:s yehwa yo:n nochi neh nikmattok *de que**, yehwa yo:n kichi:waya no:pá:n wa:n nihjó:n tikitayah 
<Sync time="212.334"/>
wa:n seki tokni:wa:n kichi:wayah ne: ke:man.
<Sync time="215.931"/>
Entó:s yehwa yo:n n..., nochi nikmattok de ke ke:[ní:w] tikchi:wayah de, de wehka:w ya.
<Sync time="221.905"/>
Wehka:w ya nihjó:n *cuando** nehwa ni:xpeta:n,.
<Sync time="224.922"/>
ihkó:n neh nitamattiahki wa:n ihkó:n nikitstiahki *hasta** [e]kintsi:n.
<Sync time="230.53"/>
Pos [e]kintsi:n *de veras** nochi, nochi ta:taman ya *porque** ihkó:n mopatatok n' *tiempo**.
<Sync time="236.694"/>
Entó:s *cuando** nehwa nikitak nochi nihjó:n kichi:wayah nihjó:n temaskal,
<Sync time="241.936"/>
pos no *[i]gual**, nehwa ne:chyo:le:wayah nikonkwiah seki tet, kiliah texkaltet.
<Sync time="248.5"/>
kwaltsi:n tikchi:wayah seki tikchi:wayah seki *caños** ihkó:n,
<Sync time="252.266"/>
ihkó:n wa:n ompa tikta:lia:yah *atravesados** seki tet.
<Sync time="255.186"/>
Wa:n ke:mah paniá:n tikta:lia:yah ne:n tet. Wa:n kwaltsi:n mili:nia, mili:nia, xo:taya.
<Sync time="261.655"/>
Entó:s de ompa ke:mah kwaltsi:n nihjó:n katka tikta:lilia:yah tanakastan *ganchitos**
<Sync time="267.279"/>
wa:n t'ta:lilia:yah seki komekat wa:n ke:mah tik..., tiktila:nayah para ne: wa:n tikwi:pa:nayah.
<Sync time="272.999"/>
Ihkwa:k tikwiah, tikwiah nihjó:n pahpataiswat, pahpataiswat oso yo:n, ne:n, pesma.
<Sync time="278.957"/>
Yehwa yo:n tikwiah nochi paniá:n, tikta:lilia:yah kwaltsi:n, tikpantsakwayah
<Sync time="283.108"/>
wa:n tika:wayah se: ihkó:n ka:mpa, ka:mpa tina:lkalakiah ihkó:n para timotemayah. Ihkó:n tikiliah timotemayah.
<Sync time="289.89"/>
Nika:n tiketsayah ne:n a:tsi:n wa:n nika:n tikwiah se: *rollo** xiwit wa:n ke:mah timo..., timochi:wiliah ne:n timotemah.
<Sync time="297.702"/>
Entó:s yehwa yo:n nochi nikitak wa:n pos yehwa yo:n nikmattok *de que deveras [ante]riormente cuando** nehwa ni:xpeta:n yehwa yo:n nochi nikitak.
<Sync time="307.894"/>
Entó:s, nihjó:n, yehwa yo:n name:chilia *de que antes** a:mo teh onkaya *cartó:n cuando** neh nikitak nió:n *naylon**.
<Sync time="317.609"/>
Ke:meh ekintsi:n nochi *mocambia:rohtok** nochi, nochi mopatatok *de que casi**,
<Sync time="322.092"/>
pos ekintsi:n no: taman ya pero pos neh *cuando** nikitak, ne:n, nochi nihjó:n, yo:n kaltsitsi:n,
<Sync time="329.137"/>
nochi ihkó:n nikitak. Kinketsayah. Kita:lia:yah ta:rroh *a veces**, pero de yo:n witsyoh,
<Sync time="337.562"/>
de yo:n witsyoh nhjó:n ta:rroh.
<Sync time="339.955"/>
Wa:n yehwa ya name:chilia tiktekiah yo:n kowtsitsi:n wa:n yehwa yo:n tikta:lilia:yah
<Sync time="344.656"/>
wa:n nehwa nikmattok nochi yehwa yo:n tik..., neh wehka nikwi..., niksakaya ke:masá: ne:chyo:le:wayah.
<Sync time="350.489"/>
Ne: niksakaya ne:n kowit wa:n seki yehwa yo:n anay name:ch..., ne:n, ompa nikimpale:wia:ya wa:n tikchi:wayah.
<Sync time="356.375"/>
Nehwa nikin..., [ni]konkwia wehka komekat *hasta** nika:n kowtah, kowtah nikonkwia nihjó:n komekat
<Sync time="362.701"/>
para tikilpia:yah nochi ne:n *rollos** de ne:n, para titahtalpia:yah nochi.
<Sync time="368.742"/>
*Porque** ihkwa:k nochi tik..., yehwa nehjó:n tik..., tikilpia:yah nochi ne:n ika komekat, ika komekat nochi ne:n titawi:pa:nayah.
<Sync time="376.815"/>
Nochi n' totsakwil, nochi ne:n tikwi:pa:nayah xo:no:kowtsitsi:n oso seki kowtsitsi:n tikehketsayah 
<Sync time="383.009"/>
wa:n ke:mah tikwi:pa:nayah ya ne: ihko:ni.
<Sync time="385.422"/>
Wa:n tika:wayah *puertecita** ka:mpa tikalakiah *o** tikta:lia:yah se: *cuartito** no: [i]hkó:n.
<Sync time="391.797"/>
Ihkwí:n tikta:lia:yah, ihkwí:n 'tatsakwayah ompa tikpiayah *tocuartito** pero nochi de kowtsitsi:n, ke:mah.
<Sync time="398.031"/>
Entó:s no: tikta:lia:yah ke:meh i:n timose:wia:yah ihkó:n,
<Sync time="401.664"/>
pos tikta:lilia:yah kowtsitsi:n, xo:no:kowtsitsi:n, tikta..., tikehketsayah kowtsitsi:n nika:n 
<Sync time="406.557"/>
wa:n ompa ne: tikta:lia:yah toto..., totapech.
<Sync time="409.431"/>
Entó:s yehwa yo:n nochi nikitak *porque** pos *antes**, nihjó:n, *todavia** ma..., kil..., tik..., ma..., *bueno** tikilpia:yah nihjó:n owapach.
<Sync time="420.446"/>
Owapach de owat.
<Sync time="422.872"/>
Entó:s yehwa yo:n nochi neh nikitak wa:n yehwa yo:n name:chtapowia de nihjó:n kaltsitsi:n
<Sync time="430.274"/>
*o** ¿nankinekih mah semi name:chtapowi no: de n', de n' para, ne:n, pahtsitsi:n, de n' xiwtsitsi:n?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="437.445" endTime="446.986">
<Sync time="437.445"/>
Aya:mo. Ekintsi:n, *bueno** tikihtowa:ya ke kalmeh ne:, *bueno** ke:man tikinchihchi:way kal..., kalmeh nankinonkwiah kalikximeh.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="446.986" endTime="447.558">
<Sync time="446.986"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="447.558" endTime="459.507">
<Sync time="447.558"/>
Em..., neh n'mattok ke kalmeh miak, miak taman, *este**, kowtsitsi:n kiwi:ka. A:mo n' mati xa: tikmattos ke:ní:w motohto:ka:itia nochi yo:n kowmeh *porque** ta:taman, ne:, mahyá: ta:taman kito:ka:ytiah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="459.507" endTime="469.413">
<Sync time="459.507"/>
<Who nb="1"/>
Ke:mah, mm.
<Who nb="2"/>
Es..., 'nekiskiah ne: xite:chtapowi nochi yo:ni, ke:ní:w, ke de *desde** kalikxit ihkó:n ke:meh tehkotiw, ke:ní:w, ton kowmeh, ke:ní:w mono:tsah ne:, ke:ní:w mono:tsah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="469.413" endTime="472.756">
<Sync time="469.413"/>
*Hasta** ka:mpa tamiti a kali, ke:man tamiti a.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="472.756" endTime="609.249">
<Sync time="472.756"/>
Yehwa yo:n nikchia xine:chili:ka:n pero ekintsi:n tine:chilih, ekintsi:n name:chili:ti.
<Sync time="478.288"/>
*Primero** mono:tsa kalikxit, ka:mpa se: 'ketsa, se: kichi:wa *hoyo** kalikxit.
<Sync time="484.46"/>
De ompa ke:mah se: kita:lia ta:nka:yo:t,
<Sync time="487.198"/>
de o[mpa] ke:mah nika:n se: kita:lia taihti:yo:t.
<Sync time="490.257"/>
De ompa ke:mah nika:n tatahkoya:n tikiliah, ne:n, ahko, ne:n, tama:mahkeh, tik..., tehwa:n tikiliah *como siem[pre]** tak *ca..., caballete**.
<Sync time="497.695"/>
Entó:s ahko de, de ke:meh ne:, de ompa ke:mah nika:n tikta:liah, nika:n ke:meh nika:n i:n yetok nika:n ne:n ahko
<Sync time="505.163"/>
wa:n nika:n 'ta:liah kale:walmeh, kale:walmeh.
<Sync time="508.357"/>
Se: kaltsí:n de, de, de chiko:meh *vara o** de chikwase:n *vara** kwi:ka nihjó:n, nihjó:n sempowal wa:n ika chikna:wi kowtsitsitsi:n ne: kwi:ka se: kaltsí:n.
<Sync time="524.163"/>
Yehwa nihjó:n kwi:ka nochi, wa:n *aparte** yo:n tikiliah nihjó:n kwilo:t, kwilo:kowtsitsi:n tehwa:n tikwiah de teswakowit.
<Sync time="532.319"/>
Nihjó:n nochi yo:n kowtsitsi:n tikwiah para tik..., tikta:lia:yah.
<Sync time="538.647"/>
Pero tehwa:n a:mo tikwiah *clavo** yehwa ya ne: name:chilia ke tikwiah nochi kwomekat.
<Sync time="543.625"/>
Entó:s yehwa no: yo:n nochi nihjó:n kowtsitsi:n
<Sync time="546.85"/>
kwi:ka, ne:n, yehwa nihjó:n, sempowal ika chikna:wi kowtsitsi:n,
<Sync time="554.805"/>
nihjó:n, nihjó:n ahsia. Nihjó:n kowtsitsi:n tein tikta:lilia:yah.
<Sync time="560.421"/>
Ta:nka:yo:meh o:me:n, nika:n se: ta:nka:yo:t wa:n nika:n se: ta:nka:yo:t.
<Sync time="564.949"/>
Wa:n nika:n se: taihti:yo:t wa:n nika:n no: se: taihti:yo:t ihkó:n.
<Sync time="568.389"/>
Pos kwi:ka chikwase:n taihti:yo:meh, chikwase:n wa:n chiko:me ne:n, ne:n kale:walmeh nika:n ni:nipaka chi..., chiko:me,
<Sync time="576.827"/>
wa:n nika:n chiko:me. Entó:s ahsi ne: nihjó:n mahtaktio:na:wi.
<Sync time="581.061"/>
Entó:s yehwa nihjó:n de kikwi.
<Sync time="583.338"/>
Entó:s *aparte** de n' ahko, de n' ahko, ne:n, ka:mpa ne: tama:ma ya
<Sync time="587.858"/>
pos ompa mokwa:ta:lia yo:n *aparte**.
<Sync time="590.601"/>
Por eso** ahsi nihjó:n sempowal ika chikna:wi kowtsitsi:n.
<Sync time="594.936"/>
Yehwa nihjó:n de chikwase:n *vara o** de chiko:meh *vara**, yehwa nehjó:n kowtsitsi:n *porque** yeh name:chilia, ne:n, yehwa yo:n ekintsi:n name:chilih ya, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="609.249" endTime="617.528">
<Sync time="609.249"/>
Ke:man kichihchi:wayah ne:n kowxiwkal ¿Ke:ní:w kipe:waltia:yah?
<Sync time="613.85"/>
¿*Igual** ke:meh *teja** kipe:waltiah ki...?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="617.528" endTime="626.577">
<Sync time="617.528"/>
<Who nb="1"/>
A:, a: ne: kowxi..., xiw..., mm.
<Who nb="2"/>
¿*O** kipe:waltiah ke..., ahkwa:kopa oso tanikokopa, tate:noh oso ne: ka:mpa kwa:tami ne:n kali?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="626.577" endTime="764.405">
<Sync time="626.577"/>
A: ne:n kowxiwkal ki..., nihjó:n, kita:lia:yah ne:n *casi** kowtsitsi:n ihkó:n
<Sync time="631.813"/>
wa:n nika:n kipe:waltihtia:yah ihkó:n, kitekpa:ntia:yah pero mah, mah kwaltsi:n, ta: yo:n kipia kwaltsi:n *caño**.
<Sync time="637.796"/>
Entó:s nihjó:n kwaltsi:n ihkó:n kiso:wtia:yah wa:n kwaltsi:n kine..., ki..., kiwi:pa:ntia:yah
<Sync time="643.19"/>
ika nihjó:n kwomekat, kiliah nihjó:n pet..., peto:lmekat, seki komekat nihjó:n nehnextik.
<Sync time="648.125"/>
Entó:s tikwiah, se: konkwia se: tama:mal ihkó:n para ahsia nihjó:n para yo:n kaltsi:n,
<Sync time="652.785"/>
kwaltsi:n tiktekpa:ntia:yah ihkó:n 'tekpa:ntia:yah ihkó:n,
<Sync time="656.218"/>
*hasta** tamia nihjó:n kali tikyewalowa:yah.
<Sync time="658.611"/>
Yo:n *esquinas** ihkó:n kipiaya, n' kowtsitsi:n,
<Sync time="661.757"/>
ye..., tani se: pe:waya wa:n *hasta** ahko tamia.
<Sync time="664.844"/>
Ne:n kali mochi:waya kwa:pitsa:wak.
<Sync time="667.293"/>
Nika:n pata:wak nika:n wa:n kwaltsi:n kwa:pitsa:wak, senyetoyah nihjó:n kwowmeh.
<Sync time="672.021"/>
Seko sah yetoyah ihkwí:n, seko sah kwowmeh, seko sah ahko yetoyah, mosenolochowa:yah ihko:ni.
<Sync time="679.858"/>
Nika:n pata:wayah ihkó:n, ni:nipaka ihkó:n kipiaya n' kowit.
<Sync time="683.42"/>
De ihkó:n *cada** s..., *cada** se: *lado** nika:n tima:tamiah
<Sync time="687.436"/>
wa:n nika:n ma:tamia no:pá:n wa:n nika:n, ne:n, moka:waya. Entó:s ihkó:n, [ih]kó:n *por tiras** ihkó:n *por tiras** tima:tamiah, ihkó:n.
<Sync time="694.264"/>
T'ta:lia:yah sehsé:.
<Sync time="696.468"/>
*Si** ka:mpa 'kwia sehsé: *palma** wa:n komo a:mo ta:tahko *palma** ke:meh 'kwitia:yah ke:meh ne:. 
<Comment desc="Evidentemente estaba apuntando a algo como ilustrando la media palma"/>

<Sync time="702.573"/>
Yehwa nihjó:n nochi tikchi:wayah
<Sync time="705.327"/>
wa:n a:xka:n, ne:n, ne:n n' owasakat, no: *igual**.
<Sync time="710.858"/>
Yeh tikta:lia:yah n' kali ihkó:n, yeh[wa] nimitsilihtok ekintsi:n,
<Sync time="715.714"/>
nika:n tikta:lia:yah no: wa:n tiknepanohtia:yah ne:n owasakat, ihkó:n tikta:lihtia:yah, ihkó:n tiknepanohtia:yah, ihkó:n tiknepanohtia:yah
<Sync time="723.78"/>
*por[que]** tikilpia:yah *por rollitos**.
<Sync time="726.748"/>
Ihkó:n tikilpitia:yah, ihkó:n tikilpihtia:yah
<Sync time="729.111"/>
*hasta** ihkó:n, *primero** se: *lado** de ompa ke:mah sepa tiowih.
<Sync time="733.014"/>
Entó:s *igual**, ne:n, neh nikitak, ne:n, anayxiwit no: *igual**, kitekpa:ntia:yah ihkó:n, kitekpa:ntia:yah ihkó:n,
<Sync time="740.077"/>
*hasta** tamia tate:noh ya. kwaltsi:n ihkó:n moka:waya.
<Sync time="744.53"/>
Entó:s yehwa yo:n nochi neh nikitak, ne:n, *antes** nihjó:n de onkaya, nihjó:n, kaltsitsi:n,
<Sync time="751.795"/>
nihjó:n, yehwa nikitak, ne:n, de *cuando** nehwa ni:xpeta:n, de *cuando** nimoskaltihtiahki ihkó:n, nikitstiahki de pe:wa nitekiti a pos nikitstiw ke:ní:w.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="764.405" endTime="773.171">
<Sync time="764.405"/>
A:xka:n ke, *bueno**, a:xka:n neh nikita kalmeh mopatakeh ya.
<Sync time="768.718"/>
¿Ke:yeh timolia a:mo kisentokakeh ok kichihchi:wkeh ne:n kowxiwkalmeh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="773.171" endTime="868.062">
<Sync time="773.171"/>
Pos nihjó:n, pos *antes** ne..., ni..., niki:xehekowa de *que antes** ekintsi:n, pos *de veras** mopatatiw.
<Sync time="780.499"/>
*Antes, de veras** nochi ti..., pos a:mo onkaya *más cosas**, de *que más** tahyowi:lis onkaya.
<Sync time="788.39"/>
A:mo tikahsiah, yehwa tik..., ihkó:n tik..., ihkwa:k ka:n kanah nikitak, a:mo onkaya nió:n no: *naylon**.
<Sync time="794.499"/>
Entó:s nihjó:n pos ihkó:n timoka:wayah, a:mo onkaya *cartón**,
<Sync time="799.265"/>
pos yehwa ya tikte:mowa:yah yehwa yo:n xiwtsitsi:n.
<Sync time="802.999"/>
Wa:n ekintsi:n, pos ekintsi:n nochi miak onkak, nochi mopatatiw pos ekintsi:n no:, miak kipiah yo:n kaltsitsi:n ke:meh ekintsi:n kipiah nochi.
<Sync time="812.874"/>
Seki de *tejita**, pos *antes** no: onkaya de *teja** pero pos yo:n de sokit, de *teja**.
<Sync time="820.671"/>
Entó:s *después** kichi:wkeh yehwa yo:n kiniliah de *c..., de cemento** yo:n de kichi:wah, pero *antes más** onkaya yehwa yo:n de sokit kichi:wayah *tejita**.
<Sync time="831.148"/>
Wa:n pos ekintsi:n a:mo no: kachi ok, ta: [e]kintsi:n pos ke:meh ekintsi:n ihkó:n yo:li:k, [ih]kó:n yo:li:k moyo:lchika:wtiahkeh tokni:wa:n.
<Sync time="840.015"/>
Pos ekintsi:n *más o menos** yetok a *tiregulares**
<Comment desc="Esto es, probablelement en referencia a que las casas son algo &quot;regulares&quot;, ni muy buenas ni muy malas"/>
 nihjó:n kaltsitsi:n.
<Sync time="844.937"/>
Pero *antes** miak tikihyowihkeh wa:n tikihyowihkeh wa:n kihyowihkeh tokni:wa:n.
<Sync time="850.171"/>
Ke semi ..., *antes** nihjó:n semi tatasohtia
<Sync time="853.624"/>
*porque** a:mo tikta:niah *más**, nihjó:n, semi tepitsi:n sah tikta:niah,
<Sync time="858.593"/>
ika nihjó:n a:mo tik..., a:mo wel tikowayah wa:n a:mo teh onkaya.
<Sync time="862.109"/>
Ke:mah, yehwa nihjó:n neh nik..., nikmattok, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="868.062" endTime="901.093">
<Sync time="868.062"/>
*Este**, welis 'te:ch..., 'te:chtapowi:s ne: ka:ni..., ka:nachi to:nal, ne:n, nankichi..., nankichi:wah para nankite:mowah xiwit tein mokwi para s..., ika nankipantsakwaskeh kali.
<Sync time="884.89"/>
Ox miak ta:ke:walmeh, ne:n, na..., namopale:wia:yah *o** namosehse:lti.
<Sync time="889.702"/>
¿Wa:n ke:ní:w nankimatiah ke:man sepa mopatas..., mopatalania ya ne:n xiwit?
<Sync time="894.64"/>
¿Wa:n no: ka:nachi xiwit kichi:waya ne:n kali, ox wehka:waya oso a:mo semi wehka:waya?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="901.093" endTime="1034.454">
<Sync time="901.093"/>
Pos nihjó:n de *que** tikte:mowa:yah no:, ne:n, xiwit wa:n kowtsí:n pos no: 'chi:wayah ke:meh se: *semana**
<Sync time="908.39"/>
*porque** tiktekiah ok *palma** sepa tiktekiah nochi kowtsitsi:n 
<Sync time="912.812"/>
wa:n ke:meh tehwa:n *antes** nochi, kachi, *casi** nochi timopale:wia:yah.
<Sync time="917.671"/>
Tikpale:wia:yah se: tokni:w, te:chpale:wia:ya wa:n tikpale:wia:yah, ke:meskia yo:n se: *mano** timomakayah.
<Sync time="925.453"/>
Entó:s seki no: welih, ne:n, tokni:wa:n de n.... Ekintsi:n nemiskeh ok no: de n' [tein] welih para nihjó:n kali de n', de n' *palma** oso nochi.
<Sync time="934.484"/>
Entó:s timomakayah *mano**, *pero más o menos** kwi:kaya ke:meh se: *semana**.
<Sync time="939.109"/>
Ke:meh se: *semana** de ihkó:n timopale:wia:yah.
<Sync time="942.697"/>
Pero a:mo timotaxta:wia:yah, ta: timopale:wia:yah sah, *porque** timomakayah se: *mano**
<Sync time="947.328"/>
*porque**, nih..., ihkó:n nochipa nihjó:n ti..., timopale:wia:yah pero ke:meh eskia se: *manito** timomakayah sah,
<Sync time="954.629"/>
*porque** timikne:lia:yah.
<Sync time="956.453"/>
Wa:n yehwa yo:n, pos yehwa yo:n name:chilia a:mo ..., wa:n sepa *cuando** ..., pos *ma..., más o menos**, ne:n, *cuando** tikitah nihjó:n tahxi:kaya.
<Sync time="968.937"/>
Pos tikitah tahxi:kaya, pos kohkoto:nia ihkó:n, *ruedas** ihkó:n kohkoyo:ni a.
<Sync time="974.375"/>
Pala:ni a nihjó:n ne:n sakatsi:n, ne:n xiwit, pos ihwa:k tikpatah.
<Sync time="979.531"/>
Pero *más o me[nos]** kichi:waya sayoh ke:meh se: na:wi xiwit *o** e:yi xiwit sah.
<Sync time="984.515"/>
A:mo semi wehka:waya *porque** nihjó:n pala:nia nihjó:n sakatsi:n de n', de n' *palma** oso de n' xiwit.
<Sync time="992.015"/>
De wa:ki a pos nihjó:n takoyo:nia ihkó:n, ompa pankalakia ya n' a:t.
<Sync time="996.108"/>
Entó:s ke:mah sepa pe:wa tikpatah, tikpatah ya.
<Sync time="999.15"/>
Ke:meh *antes** onkaya ne:n sakaninyo:h wa:n onkaya ne:n owat.
<Sync time="1004.09"/>
Yehwa ne:n tiki:xtia:yah wa:n sepa tikpatayah.
<Sync time="1007.062"/>
Ke:mah, nochi tikpatayah para sepa kwali moka:waya para a:mo tahxi:kaya.
<Sync time="1012.234"/>
*Porque** koma:mo nochi mo..., kohkoyo:nia, ne:n, *ruedas** ihkó:n de wa:kia
<Comment desc="Esto es, por secarse las hojas (wa:kia) y una vez secas las hojas, se empiezan a pudrir, dejando huecos (ruedas) en el techo. Por allí se metía, se filtraba hacia abajo el agua"/>
, mahchi:waya de pala:ni, pos ompa pankalakia ya n' a:t.
<Sync time="1020.578"/>
De ompa pankalakia pos nihjó:n taa:paliwi a ne:pa.
<Sync time="1023.625"/>
Ne:pa itech n' ta:ltsi:n, na..., taa:paliwi a wa:n semi se:, se: a:paliwi a, se: a:paliwi a se: *icositas**.
<Sync time="1029.541"/>
Entó:s pe:wa sepa tik..., tikpatayah ya, mm, yehwa yo:ni.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1034.454" endTime="1039.844">
<Sync time="1034.454"/>
Tikihtowa onkaya sakani:nyoh, owa..., owaxiwit wa:n ne:n kowxiwit.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1039.844" endTime="1042.829">
<Sync time="1039.844"/>
<Who nb="1"/>
Mm. Sakani...,
<Who nb="2"/>
De yo:n e:yi taman, ¿Katí:n yeh okachi wehka:waya?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1042.829" endTime="1045.485">
<Sync time="1042.829"/>
Pos tepitsi:n t..., wehka:waya ne:n *palma**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="1045.485" endTime="1054.594">
<Sync time="1045.485"/>
<Who nb="1"/>
A:, yehwa kowxiwit,
<Who nb="2"/>
Kowxiwit. *Casi** ne:n kowxiwit wa:n ne:n ..., no: *igual** ne:n sakani:nyoh, no:, no:, no:, no:, no: wehka:waya tepitsi:n
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1054.594" endTime="1070.798">
<Sync time="1054.594"/>
Pero ne:n anayxit yo:n a:mo, yo:n niman wa:kia.
<Sync time="1058.813"/>
No: *igual** ne:n, de n', de n' owat ni..., n' sakayo, pos yo:n no: tepitsi:n pala:nia, mm.
<Sync time="1066.829"/>
Tepitsi:n taxi:kowa:ya kowxiwit, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1070.798" endTime="1078.186">
<Sync time="1070.798"/>
Wa:n ke:man nankipe:waltia:yah namocha:n nankichihchi:wayah ¿Ka:nachi to:nal ne: name:chwi:kilia:ya, *hasta** nantatsi:ntsakwayah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1078.186" endTime="1128.458">
<Sync time="1078.186"/>
Mm, [po]s [te:]chwi:kilia:ya sakie:ra se: na:wi to:nal de nochi timopale:wia:yah ihkó:n.
<Sync time="1083.347"/>
seki ne: kichi:wtokeh n' ahko wa:n seki ne: ki..., kikwitih komekat para tikilpia:yah.
<Sync time="1090.362"/>
*Después** tima:tamih n' ahko de [no]chi kaltsi:n, ke:mah timopale:wiah ya.
<Sync time="1094.753"/>
tiktsi:ntsakwah.
<Sync time="1096.457"/>
Seki tikxihxi:mah yo:n xo:no:kwowit,
<Sync time="1099.721"/>
tikxihxi:mah, seki tikwitih kowtsitsi:n para tikehketsa,
<Sync time="1103.487"/>
tikehketsah nika:n wa:n ke:mah tikwi:pantiowih ika n' komekat.
<Sync time="1107.143"/>
Entó:s de ompa ke:mah sioh 
<Comment desc="Por 'sayoh'"/>
tika:wah ka:m[pa] ne: n' *puertita** ihkó:n  
<Sync time="1110.768"/>
para ka:mpa tikalakiskeh wa:n entó:s tikehketsah ne: kowtsitsi:n ke:meh i:n.
<Sync time="1115.893"/>
Entó:s nika:n tika:wah wa:n nika:n [no]chi tikwi:pa:nah ika ne:n komekat.
<Sync time="1120.018"/>
Ke:mah komekat nochi tik..., tikwi:pa:nayah wa:n tikehketsayah ne:n kowtsi:n.
<Sync time="1124.739"/>
*Casi** 'tachkwilia:yah nochi ika kowtsí:n sah, ke:mah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1128.458" endTime="1134.552">
<Sync time="1128.458"/>
Wa:n yo:n, ¿Ke:yeh yo:n xo:no:kowit nochi nankikwiah o[k]? ¿Ka:n onkaya okseki kowtsitsi:n tein achi takwa:wak? ¿Oso no: takwa:wak xo:no:kowit?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1134.552" endTime="1166.473">
<Sync time="1134.552"/>
Pos nihjó:n yeh tikwiah *porque**, pos kwali tiktahtapa:nayah ika *machete**.
<Sync time="1139.786"/>
Ke:mah wa:n okseki de n' tohtoma:wak kowit a:mo wel tiktapa:nayah.
<Sync time="1143.802"/>
Ke:mah no: tikwiah tepitsi:n ne:n ta:rroh pero a:mo semi.
<Sync time="1148.223"/>
*Porque** ta:rroh ke:mansá: kichi:wayah yo:n okwilimeh, yo:n okwilowaya, kipiaya, yo:n 'kohkoyo:nia:yah.
<Sync time="1155.364"/>
Entó:s yehwa *lo más** kikwilo..., *lo más** tikwiah yehwa xo:no:kowit,
<Sync time="1161.192"/>
ke:masá: 'tapa:nayah ika ne:n *hacha**, ke:masá: ika *machete**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1166.473" endTime="1178.208">
<Sync time="1166.473"/>
*Bueno pues**, miak tasohka:matik. ¿Welis tite:chilwi:s es..., moto:ka:y, ka:nachi xiwit tikpia wa:n ka:ni ne:n, ka:ni tinemik wa:n ka:ni ekintsi:n tinemi?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1178.208" endTime="1242.13">
<Sync time="1178.208"/>
Pos nehwa ninemik nika:n Tozán Jonotla.
<Sync time="1182.536"/>
Kipia *como**, kipia *veintisiete años** a niwa:lah nika:n San Miguel Tzinacapan pero neh nietok nika:n Xopanaco.
<Sync time="1189.333"/>
Xopanaco, San Miguel Tzinacapan, pero *mismo** de ompa ne:, se: *esquinita** de: Xopanaco mono:tsa.
<Sync time="1195.239"/>
Nehwa ekintsi:n ke:meh eski *nivecino** ya nika:n San Miguel Tzinacapan
<Sync time="1199.035"/>
*porque** nihjó:n, de wehka:w nietoya ne: *lado** pero pos niwa:lah nika:n,
<Sync time="1205.317"/>
nitawelitak itech nihjí:n *lugar del pueblo** San Miguel Tzinacapan.
<Sync time="1209.386"/>
Pos ompa nietok.
<Sync time="1211.035"/>
Ompa nikpia *amistades**, nochi iwa:n nimohno:tsa iwa:n tokni:wa:n.
<Sync time="1215.864"/>
Pos ompa nietok nihjó:n *lugar**, t..., Xopanaco, San Miguel Tzinacapan.
<Sync time="1222.645"/>
Entó:s nihjó:n, yehwa yo:n, *veintisiete años** de niwa:lah de Tozán, Jonotla.
<Sync time="1229.505"/>
Pero niwa:lah kwaltsi:n, kwaltsi:n nitawelitak yo:n *lugar**.
<Sync time="1233.755"/>
Ompa nikneki nopi:pilwa:n mah momachti:ka:n nika:n San Miguel Tzinacapan
<Sync time="1239.49"/>
wa:n ekintsi:n ompa nietok, *'seguirowa**, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1242.13" endTime="1243.313">
<Sync time="1242.13"/>
¿Ke:ní:w moto:ka:y?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1243.313" endTime="1246.157">
<Sync time="1243.313"/>
Neh nimono:tsa Anastacio Nicolás Damián.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1246.157" endTime="1250.591">
<Sync time="1246.157"/>
Miak tasohka:matik.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>