Tryag File Manager
Home
-
Turbo Force
Current Path :
/
home
/
cluster1
/
data
/
bu01
/
1121861
/
html
/
zzrespaldos_archivo-activo
/
eleuterio
/
2009
/
2009-09-23-ADA
/
Upload File :
New :
File
Dir
//home/cluster1/data/bu01/1121861/html/zzrespaldos_archivo-activo/eleuterio/2009/2009-09-23-ADA/Tzina_Narra_JSI331_Sociedad-produccion-rural_2009-09-23-a.trs
<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?> <!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd"> <Trans scribe="Amelia" audio_filename="Tzina_Narra_JSI331_Sociedad-produccion-rural_2009-09-23-a" version="4" version_date="140515"> <Speakers> <Speaker id="spk1" name="Jeremías Cabrera" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/> <Speaker id="spk2" name="José Salgado Isabel" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/> </Speakers> <Episode> <Section type="report" startTime="0" endTime="2017.728"> <Turn startTime="0" endTime="3.236" speaker="spk1"> <Sync time="0"/> A:man ¿toni tine:chnohno:tsas? </Turn> <Turn speaker="spk2" startTime="3.236" endTime="2017.728"> <Sync time="3.236"/> De se: nechiko:lis, mono:tsa *Sociedad de Producción Rural**. <Sync time="9.658"/> *Bueno**, itech *mil novecientos setenta y ocho tikchi:wkeh se: nechiko:lis, yo:n ihwa:k a..., <Sync time="21.904"/> pe:wak de nejó:n wahkalnamakalis, kiliah koyo:meh *artesanías**. <Sync time="29.349"/> Tiknamakayah wahkalmeh wa:n ke:man nimitsilwih yo:n tonto:nal ke ... <Sync time="34.283"/> e..., tik..., tikitayah ke moneki a:mo sayoh wahkalnamakalis, moneki miak *cosas**, semeh yehwa ka:ni t'namakaskeh tokahfe:n, <Sync time="43.424"/> para tiknamakaskeh tokahfe:n tikchi:wkeh se: *sociedad**. <Sync time="48.88"/> Ti..., pe:wkeh timonechikowah *cada** chikue:yi, tiahsikah, tiahsikah *como cuarenta gentes, de cuarenta gentes** moka:w *treinta y tantos <Sync time="61.362"/> registrados ante notario porque, porque** yo:n tehwa:n ka:n tikmatiah, <Sync time="69.328"/> yo:n tehwa:n timolia:yah, xa: se: nechiko:lis, nechiko:lis sayoh mahyá: tehwa:n wa:n iwki a wa:n tanohno:tsalis wa:n a:mo, ta: takah kipiah tekiwa:nih wa:n ka:mata:lihkeh ne:n tekiwa:nih. <Sync time="80.583"/> Yehwa:n, yehwa:n tekiwa:nih tein ni..., kinin..., intech..., intechtia ne:n talna:miki:lis, <Sync time="90.201"/> de n' *reforma agraria**, ihkó:n yetoya yo:n, yo:n cro..., yo:n *dependencia, <Sync time="96.299"/> entonces** yehwa:n kiahokuiah ne:n *documen[tos]**, a:mai:xmeh, <Sync time="101.197"/> kwi:kayah parahko, ki..., kie:k..., kiye:kchihchi:wayah wa:n ke:mah no: tii:xne:siah ya ke *sociedad** yo:..., yo:lik a, <Sync time="109.165"/> ihkó:n mono:tsaya, mono:tsaya *sociedad de producción Rural San Miguel Tzinacapan.** <Sync time="114.602"/> Pe:wkeh kite:mowah ipati:w, tomi:ntsi:n kite:mowah a:na:l <Sync time="118.557"/> para ... wa:n seki a tifaena:rohkeh, ne: motekitik, <Sync time="126.349"/> tel..., telseli..., telsenkaya ne:n i..., kuali, kuali chi:wik <Sync time="131.515"/> servi:roh o:me, o:me *cosa**, n' kualtiak para, para tiko:wkeh kahfe:n <Sync time="141.398"/> wa:n *antes** ke tikowaskeh kahfe:n, *cuando** 'chihchi:wtoyah tepa:mit <Sync time="144.167"/> miak pi:pilmeh wa:n ta:kameh momachtihkeh *albañilería**, <Sync time="148.259"/> ompa momachtihkeh itech yo:n *construcción**. <Sync time="150.8"/> A:man no: *maestros, albañiles**, entó:s ompa yo:n onkaya o:me *cosa** <Sync time="156.845"/> para kipiaskeh tekit albañiles, <Sync time="158.949"/> kipiaskeh tekit tein kahfe:nkowaskeh wa:n ompa sah kinamakaskeh inkahfe:n [tein] ompa kayo:meh. <Sync time="163.8"/> Yo:n ihwa:k, yo:n wehka:wak. <Sync time="166.77"/> Sa:te:pan, pos *cada** chikue:i timosentilia:yah, *cada** chikue:i timosentilia:yah, <Sync time="172.701"/> neh katka ni..., ni..., nitahkuilohkeh de yo:n *sociedad**, <Sync time="175.994"/> nehwa: n'chi:waya n' *acta cada** chikue:i, n'pano:ltia *en limpio** <Sync time="179.545"/> para oksé: ch..., para oksé: nechiko:lis teh x'kelna:miki, kinelna:miktihtinemi toni kichi:watih <Sync time="185.424"/> ihi:n..., toni mochi:wtani, ke monechihkotani *material**, ke monechikohtani a:mameh monechikohtani tomi:n. <Sync time="196.499"/> Yo:n tomi:n kitoka:rowa:ya ne:n tomi:ne:wkeh, <Sync time="200.602"/> yeh mikik a, mono:tsaya Pablo Castillo, <Sync time="202.828"/> wa:n yekinikatsitsi:n ne:n, ekinikatsitsi:n ne:n *presidente de sociedad de producción rural** <Sync time="208.54"/> mono:tsak Ernesto Flores de la Cruz, mikik a, wehka:w a. <Sync time="212.071"/> Yeh katka ... yo:n ihwa:k i:pa, i:pa we:wentsi:n ya, i:pa kipia ya komo *setenta y cinco** años, <Sync time="222.185"/> sate:pan, *dentro de sociedad** ki:sak wa:n ke:mah sa:te:pan kokolispe:wak, mikik. <Sync time="228.106"/> Pero *sociedad** a:mo mikik, mikik sa:te:pan ok, *entonces** de yeh mi:xpatak ne: pano:k *este**, ka:n nikelna:mik pané: mono:tsak Anastacio Aguilar. <Sync time="241.823"/> *Después** mono:tsak Sixto Martínez, <Sync time="244.366"/> *después** mono:tsak Faustino Gutiérrez, <Sync time="246.806"/> *después** mono:tsak, oksé: e..., a:koni, a:koni n' oksé:, <Sync time="253.785"/> a:, Heriberto Osorio, mikik a no: <Sync time="257.209"/> wa:n sepa i:n *último**, mono:tsa Ana..., Anastacio Aguilar pero wehka *tiempo pano:k a. <Sync time="262.779"/> Wehweliw nejó:n *sociedad**, telkuali katka, <Sync time="266.501"/> ompa miak *gente** kinamakaya ikahfe:n. <Sync time="268.769"/> Ka:mpa yo:n nimitsilih yetok se: *bodega** we:i ata, bi..., yekanikatsitsi:n, yekani..., yekanikatsitsi:n <Sync time="275.415"/> *alamacen de diconsa o de conasupo**, ompa yo:ni, kirenta:rowilihkah yo:n *tiempos**. <Sync time="283.268"/> Ompa nitekitik wa:n *este**, titekitiah yowal, to:nal ika *mismo salario**, <Sync time="294.14"/> yo:n *tiempo**, yo:n *épocas** pos tikta:niah *cincuenta** n' to:nal wa:n 'ta:niah *cincuenta** ton..., yowak, *cien pesos pos** nochi**. <Sync time="301.927"/> Mm wa:n a:mo soh xiwto sah, ta: xtekitito, te:nihtsoma koxta:l, kisto kahfe:n ox wa:kik, <Sync time="309.624"/> xik..., xik..., [ko]mohkó:n onkak kahfe:npa:kalis pos xkahfe:npa:ka *o** taxama:ni:lis *igual**, kahbe:nxama:ni. <Sync time="318.618"/> Ompa tipano:keh, tamik yo:n, tamik i..., *cuando** tamik ne:n *sociedad** itomi:n, <Sync time="326.558"/> te:chrenta:rowilih *sociedad** kirenta:roh *Instituto Mexicano del Café** <Sync time="333.86"/> wa:n tehwa:n no: te:chkonta:roh ke:meskia ita:ke:walwa:n, <Sync time="337.163"/> de ompa ke:mah, kuali te:chtaxta:wia:ya ya, tepitsi:n *mejor**, tepisti:n kuali a. <Sync time="341.422"/> E:..., tikuelitaya, tikuelitayah *porque** pos i:pa *fin de, de, de, de cosecha** ya, *cuando** tamia ya te:chmakaya se:, se: tomi:ntsi:n ma..., tamahsika:yo:t, <Sync time="359.549"/> kiliah koyo:meh *finiquito**. <Sync time="362.674"/> Tehwa:n timowelitayah wets..., wa:lwetsia mayo oso junio, <Sync time="367.034"/> pos se: ... Yo:n *tiempo** a:mo *milis** katka, kataka *cientos**, <Sync time="370.756"/> se: *doscientos**, se: *trescientos, cuatrocientos, seiscientos pesos**, <Sync time="374.207"/> katka nepale:wi:l, *entonces** timowelitayah ya. <Sync time="378.96"/> Pero ompa tamik yo:n, tawehweliw, tamik *inmecafe** no:, wehweliw, tamik a. <Sync time="385.393"/> Yo:n *tiempos** nik... *cuando** n..., *cuando** yo:n ompa ne: tia..., ne: titekitiah pané: n'mati itech setenta y ocho, <Sync time="393.922"/> a:mo, *setenta y siete, antes** ke tipe:waskia 'tekitiskia, nikelka:waya ya, <Sync time="397.315"/> ne:chti:tankah se: *curso sobre beneficiado**, <Sync time="401.428"/> Jalapa, Veracruz, ompa yetoya *oficina matríz de n..., de n' INMECAFE** <Sync time="407.914"/> wa:n *pues** tietoyah itech, itech se: xiwtika iyo..., yo:n ini..., INMECAFE, kite:makaya na:wi *cursos <Sync time="421.182"/> cada, cada dos meses**, pero wehka:waya, se: me:tstika *curso, <Sync time="429.916"/> treinta dias, entonces** a:mo *mes y medio, cuarenta y cinco dias, <Sync time="436.045"/> este, entonces**, n' tietoyah ompa, nikelna:miki ke *cuando** tietoyah, ka:mpa tikochiah se: we:ikali, we:i mahyá: *galera**, <Sync time="448.144"/> y..., yo:n, yo:n kohkochi:lo:nimeh, ne: ke:meh i:n, nehnepantik, se: kochia tani, se: kochi ahko, kiliah koyo:meh *literas, cama. literas**. <Sync time="455.822"/> Yetoyah ompa de, de no..., de no:ya:n, yetoyah de, de Veracruz, de Chiapas, Oaxaca, Puebla, este, San Luis, ne: *Guerrero**, <Sync time="467.577"/> yetoya Guerrero wa:n Nayarit, ka:mpa onka *café**. <Sync time="472.405"/> Wa:n tikitaya ke: ka:mpa, ka:mpa se: miakeh i:pa ki:sa se: *chistoso**, i:pa ki:sa *chistosito**, <Sync time="480.97"/> se: okichpil, a..., a:wilaka, a:wilaka n' okichpil wa:la:ya. <Sync time="484.832"/> Kilia:yah, kia:wilto:ka:itia:yah chelelo, *"a: tu chelelo". "A:"*. <Sync time="490.817"/> Tel iwa:n ma:wiltia:ya se: we:wet de Hueytamalco, tati:tah ya, a:, tela:wilaka, <Sync time="496.929"/> mm, sempa:nti, i:pa tiwa:la:tih ya, a:mo ... i:pa poliwia *como** se: *cinco dias** sah, tiwi:tseh ya, tamik a *curso**, tamiti a, <Sync time="505.291"/> yo:n okichpil lohlo:koh, a:it toni kichi:w. <Sync time="507.993"/> De *carretera, de Jalapa a Veracruz, tein ekintsi:n tak *este**, ke:mah, tein *federal**, <Sync time="514.785"/> tietoyah itech se: tatekoch ihkó:n, ta:tawakaltsi:n, <Sync time="519.158"/> wa:n ihkó:n yowi *carretera, loma**, sepa ne:wi:n sepa pa..., sepa, sepa te..., sepa, *o sea cuando** wi:tsa *coche** i:xpanki:saki wa:n temo:ki a. <Sync time="527.208"/> Pos i:n okichpil moketsato tatekoch wa:n kintsakuilihtok *coche**, <Sync time="531.226"/> pos ta..., ko..., kua:koyo:tamati, kohkoyo:tik, kuahkuali take:neh, mosahsa:kohtih yo:n ihwa:k, a:mo ** chistoso, loquillo**. <Sync time="537.467"/> Kintsakuili:to co:chehmeh nochi, kintsakuilih, kichi:wak se: *cola como de cincuenta coches** <Sync time="542.414"/> wa:n ka:n tei, kahwakeh, kahwakeh, ka:n teh chi:wkeh, ta: kanah, sioh [*porque**] a:wilaka. <Sync time="549.532"/> We:noh, wa:lah ya, te:chilwihte..., te:chilwihtehkok ne:n ... Titakuahtoyah, te:chilwihtehkok toni kichi:wato, <Sync time="555.867"/> "*A, no, y porque lo hiciste**" kiliah. "*No, pos este, es que me gusto se pararon los coches**". <Sync time="561.312"/> We:noh, pe:wak takuah ya, ka:mpa 'takua:yah nochi ahsiko <Sync time="568.434"/> wa:n ne:n *este**, ka:mpa ne:n, ka:mpa ne:n timomachtia:yah, <Sync time="575.104"/> *mismo, mismo** nemachti:lo:ya:n, no: we:i, we:i, sioh, sioh kipiaya o:me *cuartos** <Sync time="582.414"/> sayoh ka:mpa tikochiah wa:n ka:mpa 'takua:yah. <Sync time="585.485"/> Wa:n ka:mpa 'takua:yah ompa *mismo** yetoya *pizarrón**, <Sync time="587.796"/> nika:n titakua, titakua:ya nika:n, ompa *mismo** xtai:xchipa:wa, ka:wati *moplato** <Sync time="592.683"/> wa:n [...] nika:n, "*orale, a escribir**". Titahkuilowa:yah, ompa tikitayah ne:n ... Ompa yetoya *pizarrón**, ompa yetoya *maestro**. <Sync time="598.624"/> Se: *maestro**, se: wewentsi:n ya katka, a:mo nikelna:miki ke:ní:w mono..., <Sync time="602.287"/> nochi ya:yah *ingenieros agrónomos, parejo, ramo de n' café**. <Sync time="606.638"/> Mati toni te:chilia [:ya], nikwelkakia, kihtowa:ya wa:n neli tein kihtowa:ya <Sync time="611.707"/> "ximowelitaka:n *que** namehwa:n nanemih se: *lugar**" kihtowa, "telkualtsi:n, <Sync time="616.059"/> taselia, taxoxokya:n, e: ..., pano:k todios, tatio:chi:wtiki:s. <Sync time="623.903"/> Nochi mochi:wa, nochi tein tikua:skeh, mochi:wa, <Sync time="628.027"/> ma:ski a:mo, a:mo owihka:yo:t para mochi:was, mochi:wa. <Sync time="631.809"/> A:mo mochi:wa *porque** a:mo se: kinekis wa:n neli, <Sync time="636.875"/> ne: i:n Estado de Puebla yetok se: *zona** kiliah, neh a:mo nimati, pero nikakini, kihtowah wa:n niki..., niki:itani, <Sync time="643.741"/> kiliah *este**, m..., ne: tani, *sur de Puebla**, Tehuacán, Puebla, por Tehuacán, Sierra Negra, <Sync time="649.91"/> a:mo teh onkak, ompa kihtowah ke ka:nachi yo:n, ka:mpa a:mo teh onkak ompa pano:k n' a:mokuali *porque** onkak witsti, <Sync time="657.41"/> *cada** xiwit, witsioh, a:mo se: alaxtik, a:mo se: moloxtik. <Sync time="662.258"/> Nika:n we:noh, onkak xiwit moloxtik ke:meh *terciopelo** <Sync time="665.669"/> onkak xiwit alaxtsi:n, *fino**, mahyá: pero *finisimo**, miliktik, kualtsi:n, <Sync time="671.397"/> mm, wa:n ompa a:mo. Ompa a:mo tei yo:n, <Sync time="674.76"/> a:mo teh alaxtik wa:n a:mo teh moloxtik. <Sync time="677.983"/> Wa:n te:chilia yo:n tamaxtihkeh, sa:te:pan neh nimonemilih, nekelna:miktok yo:n, a:mo nekelka:wa, neli, <Sync time="686.902"/> wa:n nikilia:ni a:kin eski, nika:n pano:k todio:s, tatio:chi:wtiki:s, *por eso** nochi onkak. <Sync time="691.692"/> Onkak tein tikua:skeh, tikua:skeh xo..., xoko[t], tein eski, tein eski, nochi mochi:wa tein se: kita:lia. <Sync time="696.661"/> Sa:te:pan niehkok, niwa:lah, *hijo de la mala**, niehkok wa:n kihtowa nocom..., kihtowa ne:n tio:pixka:tsi:n ka:mpa niwa:lah, <Sync time="704.23"/> "timona:mikti:ti" kihtowa. <Sync time="706.072"/> Niehkok itech se: *diecinueve de**, itech se: *diecinueve de, de diciembre, <Sync time="712.196"/> veinte de diciembre**, nimona:miktih. <Sync time="714.487"/> Ne: katka okichpil katka pi:pili ok wa:n *este**, ka:n tei, *felíz, pues** ka:n teh nimolia nio:n tei. <Sync time="724.872"/> Yo:n ihwa:k a:mo onkaya, onka[ya], a:mo onkaya chika:wka:yo:t, xiow *doctrina**, a:mo, ihko:ni sah. <Sync time="731.272"/> *Bueno**, de yo:n, de yo:n nimitsilia kahfe:n timomachtihkeh <Sync time="737.854"/> *sobre benefic...,** ompa yo:n *curso** nimomachtih *sobre beneficiado**, ke:ní:w, *primero** tiki:xmatis kahfe:n, <Sync time="744.414"/> ipane:wayo chi:chi:ltik, ihtikyo, tein alaktik, <Sync time="748.424"/> a:man tein n' oksé: ie:wayo, a:man oksé: ie:wayo, kipia e:yi e:wameh, de n' kahfe:n, <Sync time="755.536"/> *cereza, pergamino**, <Sync time="758.826"/> ki..., ihkó:n ki:xmatih n' i..., n' i..., se: e:wat <Sync time="761.646"/> wa:n se: kiliah *pedículo plateado** pero tein *último** ya, yo:n ki:sa yo:n e:watsi:n *pedícula plateada** ke:man kikue:chowah kahfe:n. <Sync time="769.256"/> Kue:chiwi wa:n *mismo** ne:n, ne:n chika:wka:yo:t, ke:ní:w, ehekat, sioh ehekatsi:n, kimoya:wa nika:n, <Sync time="778.166"/> kimoya:wa, mahyá: kahbe:ntatix, no: kualtia. <Sync time="782.106"/> No: kualtia se: kimana, ta: no: ahwia:k pero a:mo, a:mo, a:mo kahbe:n, e:wat, ahwia:k sayoh. <Sync time="787.596"/> Wa:n nochi yo:n tik..., tikitakeh *pues**, tehwa:n i:pa t'matt..., i:pa tiki:xmatih kahfe:n *porque** nika:n tikayo:meh <Sync time="796.048"/> pero e..., a:mo t'matiah ke:ní:w mono:tsa. <Sync time="802.008"/> Nochi yo:n ta..., *primero** tikitakeh yehwa yo:n, sa:te:pan tikitakeh ne:n ke:ní:w se: kie:walti:s, <Sync time="810.618"/> se: *semana** tikitakeh o..., ompa se:, ne:n *curso motrata:roh beneficiado de kahbe:n**. <Sync time="817.942"/> Pero se: *semana** timomachtihkeh de *cafeticultura, cafeticultura** kih..., kihto:sneki <Sync time="824.675"/> *lo que es de plantación desde semilla hasta producción, hasta** ompa sah, <Sync time="829.912"/> nochi *lo que es** ... Ke:n.., ka..., ka:n tikuiti:w para tikixwalti:s, ke:niwki tikixwalti:s <Sync time="834.389"/> ke:maniá:n tiktekis para tikixwalti:s, ka:nikawi:n tiktekis para tikixwalti:s. <Sync time="838.242"/> Katí:n *parte**, ka:nikawi:ni, ke:niwki eski n' *planta**, ke:ní:w mono:tsa, nochi yo:n. <Sync time="844.702"/> A:man komo para tiki:xeh..., para tiki:xeheko:s, para tikto:kati:w itech se:, se: kahfe:ntah tikpe:walti:s, <Sync time="851.881"/> moneki tik..., tiki:xmatis toni tikto:kati, <Sync time="855.391"/> para tikmatis ka:nachi *planta** kikuiti. <Sync time="858.351"/> Yo:n *planta** kikuiti, ka:nachi *planta** tikmattos a, <Sync time="861.349"/> ka:nachi tekit mitswi:kili:ti, kehke:ní:w tikixta:wati, <Sync time="865.631"/> ox ahsi mobol..., motomi:n para tikchi:wati yo:n tekit oso soh tahko, nochi yo:n. <Sync time="871.011"/> Kiliah n' koyo:meh se: *presupuesto** de yo:n, yo:n, yo:n tekit wa:n nikwelitak. <Sync time="878.37"/> Sa:te:pan n' tikitakeh ya de n' kahfe:nwa:tsalis, kahfe:nchipa:walis, <Sync time="884.933"/> te:chwi:kayah ka:sá: ika, te:chwi:kayah itech *beneficios** wehwei, telwehwei, <Sync time="889.433"/> ompa *mismo** Jalapa yetoya se: *lugar** mono:tsa *Las animas**. <Sync time="893.283"/> Se: *beneficio** pero telinachi, telinachi pané: nik..., pané: nikpo:wka *como veinte despulpadoras de tres discos**, <Sync time="899.573"/> kiwi:kaya, kipanki:xtia:ya kahfe:n, ika kite:mayah kahfe:n, tatekoch, kipanki:xtia:yah <Sync time="905.235"/> *hasta, hasta** ke:meh ne: *tanque** de ne: ahko, <Sync time="909.375"/> *hasta** ompa, panki:saya ika s..., ika se: *este, banda** yo:n kahfe:n. <Sync time="915.053"/> Ompa kite:mati, kipante:ma ompa itech se: we:iko:mit <Sync time="917.745"/> wa:n ke:mah yo:n ko:mit sepa kinimoya:wilia *despulpadoras**, nochi:meh. <Sync time="922.065"/> Wa:n sepa de ne: tatampa pos yetokeh ya ka:mpa kipa:kah, <Sync time="925.972"/> telmiak, pero telmiak *tanque**, achichi i:n *tanques**, achichi i:n, mm <Sync time="930.427"/> wa:n *este**, tel..., tel..., teli:xkich. <Sync time="934.017"/> Ka:mpa kiwa:tsayah yetoyah n' *secadoras de sesenta quitales**, we:weyakeh, ke:meh i:n, inachichi, ihkó:n inachichi, <Sync time="943.187"/> n' te:tekpa:ntoyah, se: wa:n oksé:, i:ka:n oksé:, ihkó:n *por hilera**, mm. Yetoya *veinti dos secadoras** <Sync time="951.859"/> wa:n ke:man kuali *cosecha** nochipa tekitia. <Sync time="954.499"/> Yo:n *máquina** a:mo ke:man mose:wih, *desde cosecha** pe:wak, a:mo ke:man mose:wia:ya, nio:n se:, <Sync time="959.017"/> *porque** nochi n' *zona** ompa konka:waya kahfe:n. <Sync time="961.709"/> *Bien** ompa tkin..., ompa 'tekitiah, ompa tia:yah, <Sync time="965.379"/> pos kie:ra tio:nma:wiltia:yah, ta: seki ye:kma:wiltiah pero pos a:mo tinochi:meh ne:n ... <Sync time="970.088"/> we:noh iksá:, iksá: tia:yah, te:chwi:kayah Huatusco, te:chwi:kayah *este**, Jicotepec, <Sync time="977.609"/> A:mo, *perdón**, a:mo, a:mo Jicotepec, Puebla ya. A:mo, ta: i:n oksé: *lugar**, mono:tsa Cordoba, ompa *beneficios secos**. <Sync time="985.813"/> Nochi yo:n, ay se: kistinemia, tikistinemiah, <Sync time="988.469"/> es que ... Neh sayoh nimoi:xpata:ni:to, ke:meh i:n tipobres a:mo ke:man tikpiah tomi:n *o** tiki:saskeh timoi:xpeta:ni:ti:wih <Sync time="993.469"/> pos te:chservi:rowa timoi:xpeta:ni:toh, <Sync time="995.483"/> te:chservi:rowa *de algo pues** pero no: se: momachtia ika ya. Wa:n telkuali *porque** yo:n ihwa:k katka tabaratoh ok katka, onkaya ti..., onkaya, onka..., ahsia n' tomi:n *pues**. <Sync time="1004.793"/> Ekintsi:n a:mo ahsi, <Sync time="1006.403"/> *por lo mismo** ke titelmiakeh wa:n, wa:n to..., to..., totanamak a:mo, a:mo, a:mo kualtia ok *pues** <Sync time="1013.255"/> wa:n ka:n tei pos neh yo:n ihwa:k nimowelitak, *único** niknohno:tsaya se:, se: ... ne:chilwihtoya se: yo:n de San Luis Potosí, tahtowa *mexicano, único**. <Sync time="1022.595"/> Nikmattok se: *doce de diciembre**, ka:n 'tekitikeh, ka:n timomachtihkeh, <Sync time="1026.875"/> ne: tiahkeh *de pinta**, nikilia ne:n okichpil, a:man ke:mah, tiowih n' a:it ka:ni, tiowih, tiowih eliwis <Sync time="1032.085"/> wa:n tiwi:tseh sepa. Kualka:n tiahkeh, a:mo 'takuahkeh, nikmattok s..., ika mixkiowit ke:meh i:n, <Sync time="1038.637"/> *doce de diciembre**, ilwit, nochi no:ya:n ilwit, kualtsi:n, katka *divertido**, ka:sá: tio:pan tia:yah, no: pos onkak [ilwit], ompa tia:yah, eh. <Sync time="1045.525"/> se..., *después**, n'mattok *veite de noviembre** ompa nipano:k, *veite de noviembre**, <Sync time="1050.065"/> ompa yetok se: *este** se: *parque** ye:kkualtsi:n, <Sync time="1053.665"/> a:t ninipaka ihkó:n. <Sync time="1055.655"/> A:t nochi, sayoh se: ne:nemi ik..., ke:meh i:n *piso** pero pos *pasillo** sayoh pero [demás] nochi a:t, <Sync time="1060.955"/> e..., *parque de las ánimas** kiliah. <Sync time="1064.085"/> Ka:n tei [pero, pero], ompa kihtowa se: we:wentsi:n kihtowa, <Sync time="1067.615"/> "*hagan ruido, hagan ruido**, ni..., nimolia, nimolia pos *cual**, nimolia ton *ruido** mah n'chi:wa. <Sync time="1074.587"/> *después**, de ke..., yeh kechpanohtinemi se: koxta:l, se:, se: koxta:k de *plástico**. <Sync time="1080.568"/> [Ki]ta:lih *ibolsa**, "*hagan ruido, ha...,**" takah, takah kipanki:xtih se: kakawat <Sync time="1085.552"/> wa:n *cada vez** ke t..., n' tikpa:tskas kakawat pos kichi:wa *ruido**, <Sync time="1088.643"/> kakisti kakawat ke:man *por eso** [...] "*hagan ruido, hagan ruido**", yeh tanamaka. <Sync time="1092.858"/> Ka:n tei, pos no: neh, neh nimoi:xpeta:ni:to yo:n *veite de noviembre**, <Sync time="1095.622"/> [tapoya:w] ompa ay nimoketsa, nose:lti, nimomatik a *pues**, nose:lti. <Sync time="1098.628"/> E:..., katka *este**, i:pa tio:tak a, pos ka:n tei, pos neh nose:lti [ni]nentinemia, iwa:n okichpil sayoh, iksá:. <Sync time="1108.598"/> Mahyá: nipili katka *porque** pos *este**, ni..., nimoi:xpeta:ni:to wa:n ke:mah tio:tak sepa n'takua:ti, *a cenar, tranquilo**. <Sync time="1117.768"/> wa:n ka:n tei pos este**, n' kualtsi:n, kualtsi:n ne:chtamakayah, <Sync time="1121.671"/> yo:n ihwa:k, yo:n ihwa:k niehkok *nigordillo**, eh, pos tak *mes y medio** ka:n teh n'chi:waya, sioh nietoya, <Sync time="1127.027"/> niteki..., nitokotsietoya. <Sync time="1129.438"/> Ka:n teh n'chi:wak, a: pos *este, después** niehkok, <Sync time="1135.988"/> *con la misma**, pe:wak n'tekiti itech *beneficio** ka:mpa yo:n nimitsilia ne:chtokakah, we:noh, ne:chti:tankah mah niow. <Sync time="1142.968"/> Nechservi:roh *de algo**, sa:te:pan tamik yo:n, <Sync time="1147.87"/> de yo:n tamik ihwa:k a nimokalakih ne:n nitekititinemi kowtah wa:n ihwa:k a sepa nimokalakih iwa:n ne:n *cooperativa regional**. <Sync time="1162.202"/> Pero *antes de** nimokalaki:s yo:n ompa nikmattok ompa ne:n ... A:mo ta: *mismo** yo:n xiwit, a:mo n'piak tekik a:mo nitahtanik ok, <Sync time="1174.112"/> pe:wkeh ta..., tite:tatekiliah, titatekih pero tikiliah tikpale:wiah a:ksa:meh, <Sync time="1179.49"/> nika:n nemia se: ta:kat, Luis Mora, <Sync time="1182.554"/> mono:tsa Luis Mora ta:kat, e..., kipia se: *cafetal**, yo:n we:wet ne:pa kipia tak ki..., kipia ata *este** se: *vivero de plantas de ornato** i:n nika:n, i:n *hospital** kalte:noh, ompa yehwa yo:n. <Sync time="1195.284"/> Kipia se:..., we:i *irancho**, kipiaya *como** na:wi, na:wi, ma:kui:l, ke:meh chikuase:n *destajo**, koma:mo chikue:yi *destajo**, we:ika, <Sync time="1203.426"/> *desde** ne: tani pe:waya, *hasta** ahko <Sync time="1206.146"/> wa:n kualtsi:n kahfe:n, nochi *es[te]**, nochi tsapalo:kahbe:n, tsikitsitsi:n, ihk..., se:se: neketsal sah. <Sync time="1213.936"/> Kualtsi:n [se:] ahsia se: kiteki, wehwei, ke:man oksia telsenka ya kualtsi:n, ompa tatekiah ke:meh semi a:mo tei, ke:meh se: e:yi powal tokni:wa:n <Sync time="1224.906"/> siwa:meh wa:n ta:kah, pi:pi:l wa:n onkaya mahyá: neta:ta:ni:lis ke:man titatekiah, yo:n ihwa:k titatekiah, <Sync time="1233.566"/> tane:si, ke:man tane:si, imani:n, imani:n *las nueve**, imani:n, chikna:wi *hora** ya, <Sync time="1239.406"/> i:pa t'piah ya se: bo..., se:, se:, se: bo:lsah ya, se:, se: koxta:l a. <Sync time="1244.428"/> I:pa ya, tiknekih, tehwa:n tikne..., tiktekiah iwa:n, iwa:n nona:nahtsi:n tiktekiah e:yi oso na:wi *bolsa** mo:stah. <Sync time="1254.307"/> *Entonces**, tita..., tehwa:n titanemilia:yah, mah neh eskia i:n kahfe:n, mah neh noa:xka eskia, <Sync time="1261.547"/> i:n te:chixta:wili:tih sioh *tantos** wa:n komo neh noa:xka eskia tikta:niskia *tres veces más**, <Sync time="1269.107"/> komoke pe:wak se: yo:ltanemilia ika yo:n tanamak, <Sync time="1274.006"/> entó:s neh nimolwih, ihwa:k a tein nitekitik *este** ompa ne:, ompa ne: *este**, yo:n *beneficio** tepitsi:n nika:horra:roh <Sync time="1286.706"/> wa:n *más antes** i:pa nitekitika ya INEA, *como ayudante**, pos a:mo tei, *como ayudante, <Sync time="1294.628"/> de material didáctico** kichi:wayah, <Sync time="1297.158"/> ompa nitekitik no: tepitsi:n wa:n ihkó:n nipahpale:wihtiah <Sync time="1302.88"/> nikow..., se:, se:, se:, se: *ranchito**, de se: *hectárea**, tapitsoka:n, take:s, owihka:n. <Sync time="1307.848"/> No: n'to:kak *café. <Sync time="1310.337"/> noventa y nueve**, pané: *noventa y nueve** tasekwetska, <Sync time="1315.784"/> telwetsik n' ehekat, sekti, telsenka ya. <Sync time="1318.949"/> Yo:n ihwa:k onkaya kah..., kahfe:ntsi:n, ihko:ntsi:n yetoya nokahfe:n, <Sync time="1323.839"/> neh nikalakilih, kihtowah koyo:meh, nikalakilih *kilos**, <Sync time="1328.151"/> no: nikpia kahfe:n ke:meh nikitato ne:n Luis Mora ikahfe:n, no: nikpiak. <Sync time="1332.789"/> *Porque a pesar de que** i:pa nimomachtihka ya *cafeticultura, <Sync time="1336.303"/> a pesar de que** i:pa niweli miak *cosas** a, nika:plica:roh itech *norancho**, <Sync time="1341.191"/> entó:s *este** welik, ni..., niwelik <Sync time="1343.291"/> pero wa:lah sekti, sekti a:mo a:mo, a:mo a:kah kipowitak, yeh nochi te:chmiktih, yo:n te:chma:k, nochi te:chkokoh, nochi te:chwehweloh. <Sync time="1351.951"/> Ihwa:k ke:mah, para nika:mpa titanawkeh, ke:man tasekwetsik, tawehweliw. <Sync time="1358.671"/> Temo:k, te:mok i..., ipati:w kah..., kahfe:n, de no:ya:n sema:na:wak <Sync time="1364.111"/> wa:n sekyowak, nochi yahki paratani n', ne:n kahfe:nteki:lis, ipati:w kahfe:n, kahfe:namakanih, <Sync time="1376.141"/> *hasta** koyo:meh Cuesala:n, wehwei takowanih, ihwa:k wehweliwkeh. <Sync time="1380.631"/> Wehweliwkeh, Floresmeh, Saúl Toral, Sotohmeh no: wehweliwkah, <Sync time="1386.68"/> moahokkeh *porque** ne: ... sepa yo:lkeh *porque** pos *presidentetik** se:meh de n' i:kni:w wa:n kimpale:wih kinahok, tikmattokeh <Sync time="1393.881"/> wa:n ne:n okseki:n pos a:mo, ekintsi:n sayoh o:me kahfe:nkowanih, yo:n nochi ka:wkeh. <Sync time="1400.753"/> Wa:n e..., ekintsi:n mo..., mo..., mo..., moye:kta:lihtok kahbe:ntsi:n tepitsi:n pero *solamente** tein kita:lilihtokeh tepitsi:n *más, más** tekit. <Sync time="1412.703"/> Yo:n [ekintsi:n] owih para tik..., tike:walti:skeh sepa se: tekit wa:n yo:n nimitsilihtoya de n', de n', de nechiko:lismeh, <Sync time="1423.133"/> tamik yo:n *sociedad de producción rural**, mikik, ekintsi:n yetok ompa sayoh tepa:mit <Sync time="1430.463"/> wa:n a:mo a:kah tekiti, tiknekiah, tiknemiliah sepa tikyo:liti:skeh, semi tikowihitah. <Sync time="1436.553"/> Yo:n ihwa:k katka nio:kichpil ok, nikpiaya ... ka:n n'mati, nikpiaya komo *veintiseis años, veintisiente, venticinco**, wa:n pero yo:n *edad** pos nikpiaya. <Sync time="1446.343"/> We:noh, para *cualquier mandado**, para *cualquier cosa**, se: tsikui:ntok, <Sync time="1449.952"/> a:mo se: siowi, *las once de la noche** a:mo se: kochisneki, *las tres de la mañana, apenas** tikochisneki, kuali a, <Sync time="1455.423"/> [ti]taxi:kowa. <Sync time="1456.613"/> Ekintsi:n a:mo, ekintsi:n *las nueve, las diez de la noche** nikochisneki wa:n se: siowi *pues**. <Sync time="1462.523"/> A:mo iw..., para yo:n *cosas** moneki ... Kihtowa:ya nika:n se: we:wet, nika:n i:n kihtowa para yo:n moneki <Sync time="1468.7"/> n' ta:kapi:pil, tein pi:pil ok *pues**, chika:wkeh. <Sync time="1472.053"/> Chika:wkeh de nochi, chika:wkeh talna:miki:lis <Sync time="1474.773"/> wa:n de, de, *fue[zas]**, de chika:walis. <Sync time="1478.153"/> Pero se: kowihita, telowih wa:n owih *más** ke:man onkak kuehmolmeh, <Sync time="1485.497"/> wa:n i:n nechiko:lis de *cooperativa**, i:n a:mo, pané: a:mo, a:mo, pané: a:mo siowih, eh, <Sync time="1491.961"/> *porque** nochipa moi:xpatatokeh, mi:xpatatokeh, mi:xpatatokeh, mi:xpatatokeh, se: siowi, se: ka:laki. Se: siowi, se: kalaki, ne:pa a:mo tei. <Sync time="1497.531"/> Nochi yo:n wa:n yo:n nimitsilia de n', ne:n, de n' *cafeticultura**, <Sync time="1507.271"/> pos yo:n neh nikwelitak nimomachtih yo:n wa:n <Sync time="1510.885"/> ke:mah nitekitik nika:n i:n, nika:n *cooperativa**, <Sync time="1516.821"/> nikinchihchi:wilih se: *trazo**, kihtowah ke, de *contorno** mono:tsa, se: *ingeniero** te:chilwia:ya, <Sync time="1524.661"/> pos yeh yo:n *cualquier trazo de derecho pues**. <Sync time="1528.473"/> Kit yo:n ihwa:k tim..., n', n', iwa:n nitekitik, nimomachtih. Tein nikwelitak, tein nikwelitak, <Sync time="1534.433"/> yo:n ne:pa, nika:n i:n, yo:n i:n kahbe:ntah, ka:mpa i:n pilimeh momachtiah neh n'traza:roh, mono:tsa *curvas de nivel**. <Sync time="1540.735"/> Nikchi:wak yo:n, *claro**, ne:chtaxta:wihkeh *pues** pero *este, mero**, ke:ní:w nimitsilwi:s, <Sync time="1549.16"/> yo:n ihwa:k nitekitik iwa:n no: sioh iwa:n se: ta:kat, yo:n Ruben, ampó:n tekiti, yo:n Rubén, okichpil, ta:kat. <Sync time="1556.245"/> I:n kilia ti..., te:chpale:wi tehwa, nika:n tikchi:watih *trazo**, nochi 'chi:wkeh wa:n kualtsi:n mota <Sync time="1561.535"/> wa:n ekintsi:n miakeh kwelitah ya, kwelitah *porque servi:rowa**. <Sync time="1565.485"/> Ne: yo:n se: kichi:wa ika se: *aparato A o** ika se: *burro, <Sync time="1570.275"/> aparato A** ika se: tet, *de lo más ru..., de lo más corriente, de lo de más barato**. <Sync time="1575.635"/> Se: *burro**, de ... se: kowit ihkó:n chi:wtok, <Sync time="1581.175"/> nika:n 'ta:lia se: *nivel** wa:n *nivel** sioh tikitstiw, ta: ketstiw <Sync time="1586.377"/> wa:n tiow, yeh mitswi:ka. <Sync time="1597.032"/> borrar <Sync time="1613.5"/> *Ultimamente e..., de..., después de que** nikpia xiwmeh ya no:, <Sync time="1625.287"/> niman nik..., nimomakani kue:ntah ke komo nika:mata:li:skia nochi nonemi:lis, <Sync time="1630.465"/> nikis..., nikchihchi:waskia se: we:ia:mai:s, tila:wak a. <Sync time="1634.7"/> Ke:mah, *desde** ke:man pe:wak nitekiti a, neh pe:wak nitekiti ... <Sync time="1641.416"/> n..., pos i:pa n'tekitia iwa:n no:pá:n, nitekitia tokahbe:ntah, <Sync time="1646.45"/> nitekitia ... Nehwa nitekitia kahbe:ntah, yeh te:tekitilia:ya, n'mattok. <Sync time="1651.47"/> Wa:n sa:te:pan de n', ne: de nimo..., de n' nikte:moh n', nosiwa:w pos *nimoindependiza:roh** de yeh <Sync time="1660.812"/> wa:n pe:wak nitekiti neh, *como siempre** nitekiti, *lo malo que, pues** yo:n ihwa:k nimo..., nimo..., nimoto:ntohitak [porque] nikpiaya se: *potrillo**, <Sync time="1676.064"/> nika:bandona:roh yo:n *potrillo**, a:mo mikik pero tika:wilnamakakeh. <Sync time="1681.174"/> *porque** pos se: na..., se: tapial takua, moneki mah se: kitamaka, [mah se:] kuiti xiwit, kiowtos, taki:stos, ke:meh yeski, teh x'tamaka yo:n tapial. <Sync time="1689.964"/> Wa:n nikmattok ke pos niknemi..., nemia ok no:pá:n, yeh kitaya, pero a:mo *igual**, <Sync time="1696.488"/> pero katka ya, kipiaya *edad** ya, katka, yo:n ihwa:k, yo:n ihwa:k, yo:n *tiempos** kipiaya *como cincuenta años** no:pá:n. <Sync time="1702.324"/> *Entonces este,** pero ke:meh katka *maltratado** moskaltih <Sync time="1706.455"/> pos motaya *más** tantoya ya komoke, komoke *más menos** katka kipiaya chika:walis, a:mo *igual** ok. <Sync time="1713.404"/> Wa:n ke:man se: okichpil iwa:n se: taxi:kowa se: tapial, xiohtoka, <Sync time="1718.308"/> teh x'tohtoka n' tapial, eti:ya wa:n teh no: x..., iwki xiow, x'tohtoka, xihsiwtiw, <Sync time="1724.366"/> [*porque**] koma:mo te:metsta:ni *porque** chika:wak n' tapial. <Sync time="1727.356"/> Nikmattok yo:n ihwa:k ne:ch..., nech..., nehwa niktekiti:ltia:ya yo:n tapialtsi:n <Sync time="1732.216"/> wa:n sa:te:pan de pe:wak nite:tekitilia ya, <Sync time="1735.822"/> yo:n nimitsilia ne: tite:tekitilia:yah pos ka:n, ka:n *este**, ka:n nikchi:wak kue:ntah ok, <Sync time="1743.509"/> yo:li:k ihkó:n mo..., xo:xohkuitiah n' ka..., n' tapialtsi:n, kinamakak. <Sync time="1748.386"/> *Siquiera** kinamakak, tepi..., ika tepitsi:n *centavos**, we:noh. <Sync time="1751.236"/> Wa:n yo:n nimitsilia de Luis Mora, a:mo nimitstamiilwih, <Sync time="1755.128"/> a:mo tikneltokas, ma:kui:l *hora** kualka:n, tikalakiah, i..., ika tane:x tita..., titatekiah <Sync time="1763.662"/> wa:n miak mochi:wilia:yah tatekinih. <Sync time="1766.265"/> Ke:meh we:i *cafetal**, kika:wayah n' *ibolsa hasta** ne:wi:ni, wi:tsa oksé: *listo** kikui:lia:ya ikahbe:n, <Sync time="1771.439"/> kikui:l..., kixtekilia:ya *pues** wa:n *mismo** tate..., tatekinih. <Sync time="1774.524"/> Seki kinkualiayah inintaxkal, no: pos ki:sati ka:n teh itaxkal ok, <Sync time="1778.104"/> mm. "¿A:koni ne:chkualih notaxkal?" "A:it ta:koni". <Sync time="1781.114"/> Miak chi:wia, eh, wa:n yo:n ihwa:k te:chixta:wilia:yah *por kilo**, <Sync time="1785.014"/> sempa:nti, tiwa:la:yah kualka:n. <Sync time="1788.454"/> Kualka:n tiwi:tseh ya, neh yo:n ihwa:k nia:ya *porque** n' siwa:tsi:n mowia ya:s *molino** wa:n a:mo kimakaya *tiempo**, nehwa nia:ya *molino, <Sync time="1797.054"/> las dos de la mañana o las tres**. <Sync time="1799.686"/> Nehwa nikue:choti nextamal, ampó:n niwa:lahtok, a..., takuatih, *mientras** ki..., *mientras** ki..., neh nikowtapa:na *o** teisá: n'chi:wa, yeh kichi:wa n' *almuerzo, nikali:sta:rowa nocosas** <Sync time="1809.978"/> para *las cinco de la mañana** tiwi:tseh ya, titatekitih ya. <Sync time="1812.498"/> Yo:n *tiempos** de enero, febrero, marzo, yo:n *tres meses** <Sync time="1817.568"/> *porque** yo:n kahbe:n de *caturra**, yo:n sa:te:pan ya oksi wa:n nochi yehwa ne: n' onkaya. <Sync time="1823.348"/> *Arábigos** kiliah wa:n *mondonubo** yo:n achti oksi, <Sync time="1828.568"/> yo:n *más** achto ok <Sync time="1830.298"/> pero yehwa yo:n sa:te:pan oksi, enero, febrero, marzo <Sync time="1833.008"/> wa:n nikmattok yehwa yo:n tiwi:tseh ya mo:stah, mo:stah. Tiktekih n' *cuarenta, ciento veinte kilos diarios** mo:stah 'tekiah, <Sync time="1843.28"/> *ciento cuarenta, <Sync time="1844.71"/> hasta ciento cincuenta** tiahsiah tio:me:n, *a setenta y cinco cada quien** <Sync time="1848.73"/> wa:n sempa:nti nikahsiko seki, set, se: okichpil, kihtowa "ka:n tikahsisk" kihtowa "se: a:makotoltsi:n", kihtowa "no *vale**" kihtowa "de ne: ka:mpa Luis Mora 'tatekih wa:n nikpoloh" <Sync time="1864.19"/> Nikilia "a:mo", ompa ne: nopue..., noxola:l nika:mpatsi:n sah, San Miguel, *salida**, taliah Ka:la:so:lin. <Sync time="1870.49"/> Nikilia "a:mo", *más** nika:mpatsi:n niwi:tsa, <Sync time="1872.87"/> se: ta:katsi:n mono:tsaya ... *híjole, iapellido** Bonilla pero a:mo nikelna:miki ke:ní:w mono:tsaya n' ta:katsi:n, a:mo nikelna:miki, <Sync time="1882.61"/> kihtowa "ka:n tikitak" kihtowa "se: a:matsi:n". <Sync time="1885.952"/> Nikilia "toni", "ta: *novale**" kihtowa *este**, ni..., nik..., nikpoloh, <Sync time="1892.516"/> *entonces** ... A:, ne: mi..., mono:tsaya Miguel de la Cruz, <Sync time="1896.976"/> kipoloh *ivale** <Sync time="1898.466"/> wa:n tsikui:ntinemi wa:n tane:sik a, pos tayowaya:n ok kipoloh, <Sync time="1901.776"/> entó:s itech *carretera**, entó:s kihtowa "¿ka:n nankitakeh? "A:mo", "ka:n tikitakeh, a: we:noh". Wa:n kite:mowah ompa ne: miak *gente** kite:mowa ya, kite:mowa ya. <Sync time="1908.776"/> Pero se: ta:katsi:n nemia kik..., kikua:ya a:mat, a:, *cualquier** a:mat, ne: wetstok se: a:mat, kikua a:mat <Sync time="1917.256"/> kipiaya komo kokolis *porque cualquier** kikahsiah, ma:ski ta:lpan wetstoya, ma:ski pitsotik n' a:mat, kipehpena wa:n kikua:ya. <Sync time="1924.036"/> Yo:n ta:katsi:n, yehwa yo:n tein kikua:ya n' a:mat, moahxilih *vale**, <Sync time="1928.346"/> moahxilih, pasa:roh se: *chiste**, mahxilih *vale** wa:n, wa:n ke:mah *este**, ke:meh pantalo:neh, <Sync time="1935.316"/> kipia na:wi *bolsa** n' ipantalo:n, <Sync time="1936.916"/> kepehpen wa:n mobo:lsahakih <Sync time="1938.626"/> wa:n wehka:wak a, wehka:wak a, *más de media hora** tsikui:ntinemi no: kite:mowa *vale**, <Sync time="1943.377"/> no: pos kitalia..., "ka:n nankitakeh *vale**", "pos ka:n tikitakeh, teh ka:n tikita..., kanah, ka:n tikitakeh *vale**, a:it ka:ni moka:w" <Sync time="1948.52"/> "*hijo de la mal** wa:n a:it ke:ní:w n'chi:wati, pero wa:n ompa yetok, ihkuiliwtok nokahfe:n nochi tein nitatek ya:lwa, pos koma:mo ne:nkah nitatekito ya:lwa, a:mo ne:chixta:wili:skeh. <Sync time="1955.292"/> Pero kihtowa ne:n, kihtowa no: n' ta:katsi:n tein kikua n' a:mat, <Sync time="1959.702"/> ihkó:n ma:pankalaki ipantalo:nihtik wa:n <Sync time="1962.462"/> yo:liktsi:n kihtowa "i:n" kihtowa "ka:n yehwa n' a:matsi:n tein nankite:mowah". <Sync time="1967.912"/> I:xahsik ne:n tein kipoloh, "yehwa *mero** i:n" kihtowa. Kuali ke aya:..., kihtowah n' o..., yeh a:mo teh kilwih, a:mo teh kilwih pero kihtokeh n' okseki:n "kuali ke aya:mo kikua:ya". <Sync time="1976.402"/> Komo kikua:skia ya yo:n a:mat, a:mo, kipolo:skia ne:n i..., *ivale**, entó:s mo:stika a:mo kixta:wili:skiah ikahbe:n. <Sync time="1982.362"/> Pe..., yo:n neli ika timopa:ktihkeh, pero telsenkaya nochi n' to:nal tikelna:miktinemiah <Sync time="1986.522"/> yo:n de n' *vale** tein ta:katsi:n kipoloh ne: n' i...., pero sikie:ra kiahsik, pero kipoloh se: *hora**, se: *hora** kipoloh. <Sync time="1994.502"/> Yo:n ompa kipolohka n' i..., n' i..., n' i..., de kip..., kipoloh n' *tiempo**, <Sync time="1998.332"/> de tateki:lis <Sync time="2000.782"/> *porque** tane:sik a i:pa tiahkeh titatekitoh, tikte:mohkeh n' a:mat, kahsikeh. <Sync time="2004.916"/> Pero mahyá: ilwit katka, itech se: kahfe:nteki:lis ilwit katka siwa:tsitsi:n, na:nahtsitsi:n, pilimeh, siwa:meh, ta:kameh, a:kinyeski, no: tatekitih ompa, mahyá: ilwit yetoya. </Turn> </Section> </Episode> </Trans>