Tryag File Manager

//home/cluster1/data/bu01/1121861/html/zzrespaldos_archivo-activo/eleuterio/2009/2009-09-23-ADA/Tzina_Narra_JSI331_Keeniiw-see-kieewaltia-kahfeen_2009-09-23-g.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="Amelia" audio_filename="Tzina_Narra_JSI331_Keeniiw-see-kieewaltia-kahfeen_2009-09-23-g" version="3" version_date="140529">
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="1274.621">
<Turn startTime="0" endTime="1274.621">
<Sync time="0"/>
Pe:wa titekititih itech se: kowtah, a:mo teh onkak, onkak sayoh kuomeh,
<Sync time="7.396"/>
kuameh tikimpo:wka:itatih, a:mo tikintamo:tatih.
<Sync time="11.828"/>
Nochi:meh kuameh tein ta:kih, nochi:meh kuameh tein ma:ski a:mo ta:ki.
<Sync time="17.97"/>
Onkak kuameh ke ta:kih para, para n' ta:kat wa:n onkak kuameh ke ta:kih para okuilin,
<Sync time="26.521"/>
ta:kat a:mo ki..., kikua.
<Sync time="28.648"/>
Mia:k ko..., nochi kuameh tein, nochi n' kuameh tein onkakeh wa:n xiwmeh tein onkakeh nochi xo:chiowah
<Sync time="39.035"/>
wa:n kipia ita:kilo.
<Sync time="41.692"/>
N' tiktamo:tati sayoh tein te:chchakuili:s 
<Sync time="46.16"/>
tein tikchi:wkeh, tein tikchi:watih, titachipa:watih kualtsi:n, mah a:mo teh te:chtsakuili
<Sync time="53.339"/>
wa:n ke:mah tik..., tio:ohketsatih 
<Sync time="58.566"/>
ka:mpa tik..., tikta:li:tih m' pa:nti.
<Sync time="62.232"/>
M' pa:nti tikta:li:tih i:xtapal,
<Sync time="64.497"/>
i:i:xtapal mah tak..., mah ta:take:so
<Sync time="68.494"/>
ke:meh ya:s take:s, iwki t'ta:li:tih.
<Sync time="71.681"/>
E..., sempa:..., sentapal sah ya:s m' pa:nti,
<Sync time="76.889"/>
a:mo ohka:n, ka:sá: ika tikitah, tikchihchi:wah m' pa:ntimeh
<Sync time="82.16"/>
panki:sa, i:xtapalowa, temowa,
<Sync time="86.365"/>
tai:ka:mpa yowi, take:sowa.
<Sync time="89.719"/>
I:n a:mo, i:n, i:n tiki..., tikchihchi:watih mah ta:take:so itech take:s.
<Sync time="96.742"/>
Tein ika t'chi:watih tik..., tikta:li:tih i:n n' tatahkotake:s tipe:watih,
<Sync time="104.97"/>
tik..., tiktamachi:wtia:tih ke:meh te:chnawati:s teh..., ke:meh tein, ke:meh kihto:s ne:n tatamachi:wkeh,
<Sync time="115.355"/>
ka:mpa wetsis ompa yes[ki], ompa yeski ka:mpa t'ta:li:skeh n' tako:t, yehwa ne:n to..., to..., ne:ska:yo.
<Sync time="123.478"/>
Yo:n ne:ska:yo:meh tikinta:li:tih we:wehka, we:wehka, we:wehka,
<Sync time="126.982"/>
a:man tiki:s..., yo:n yekinika t'ta:li:tih 
<Sync time="130.726"/>
yehwa n' te:chwi:kas, yehwa te:ch..., yehwa te:chohma:kti:s ka:nikawi:n tia:tih.
<Sync time="136.074"/>
A:man, yet..., yetok a yo:n tein ye..., yekinika m' pa:nti
<Sync time="141.948"/>
para timoh..., para timoh..., timoohma:kti:skeh, titekititih parahko.
<Sync time="148.948"/>
Tikuitih ya se: kowtako:t de e..., m', de o:me *vara** wa:n tahko,
<Sync time="161.25"/>
de o:me *vara** wa:n tahko, yehwa eski ne:n pa:nti de n' tokahfe:n 'to:katih.
<Sync time="167.409"/>
Tikto:katih oho:me *metro**, oho:me *metro** motstos,
<Sync time="173.702"/>
achto pe..., tikitatih, achto t'ta:li:tih ne:n *panti**
<Sync time="178.337"/>
wa:n sa:te:pan 'ta:li:skeh tein ye:k..., ye:ktik eski a,
<Sync time="183.261"/>
ka:mpa t'chi:waskeh n' tekoch.
<Sync time="186.737"/>
Wa:n komohkó:n tikitah mochihkolowa ya, taneki:sa ya, yo:n a:mo kipia ke chi:wis.
<Sync time="193.159"/>
Kipia ke, kipia eski i:xmanistik ne:n pa:nti *porque** yehwa tachihkolowa ne:n take:s 
<Sync time="199.929"/>
wa:n ke:mah iwki tipanki:satih, iwki tipanki:satih *hasta** tamiti:w.
<Sync time="207.762"/>
A:man, sentapal paratani a, ka:mpa achto tipe:skeh, ke:meh i:n, i:n, i:ni ne:stok,
<Sync time="216.042"/>
tiktamachi:wtia:tih iwki, no: iw..., no: iwki.
<Sync time="220.144"/>
Mahyá: iw..., ka:mpa ka..., kua:..., kua:koweh mohtia,
<Sync time="223.454"/>
manistik ya:s, manistik ya:s wa:n ihkó:n, ihkó:n ya:s tachi:chihkolo:ti:w
<Sync time="228.286"/>
pero komohkó:n se: kowit pata:wak nikui:ka, o:me *metro**,
<Sync time="232.296"/>
a:mo kanah nimotiti:chaki:ti:w, kualtsi:n ya:s nochi, nochi pano:s.
<Sync time="236.731"/>
Kihto:sneki ke kuali yetok *surco**, komohkó:n ka:sá: ika a:mo ... motsakuato, yo:n a:mo wel motsakuas,
<Sync time="242.521"/>
wa:n iwki, taneki:stia:ti, sentaneki:stia:tih, 
<Sync time="245.729"/>
tima:tamih ya yo:n, tima:tamih ya ne:n m' pa:ntimeh, yetok a kowtsitsi:n kahka:ni
<Sync time="251.613"/>
a:man ke:mah, tikpe:walti:tih tekochmeh, tehtekochmeh mah t'chihchi:watih n' oho:me *cuarta** ihkó:n.
<Sync time="262.597"/>
Iwki i:n, se: se: mo:lik tikihtowah n' tehwa:n, se: mo:lik wehkatan, se: mo:lik n' koya:wak
<Sync time="271.191"/>
wa:n se: mo:lik pata:wak. Kiliah koyo..., koyo:meh *cuarenta centímetros, cuarenta por cuarenta**, tehwa:n tikiliah sehse: mo:lik, [...] yehwa i:n.
<Sync time="281.212"/>
Wa:n tima:tamih, a:man ke:mah t'pexo:nti:tih, t'pexo:nti:tih ika tapala:n,
<Sync time="289.806"/>
tapala:n tein ompa onkas, a:mo wel tikui:kah, n' tikuite:wah kalihtik 
<Sync time="294.83"/>
*porque** ye:kowihka:n kalihtik wa:n ye:kwehka 
<Sync time="296.75"/>
wa:n ye:kmiak ne:n ipati:w komohkó:n tiktaxta:wiah a:ksá: mah, mah te:chsakili.
<Sync time="302.433"/>
A:mo weli, a:mo teh tomi:n. Kachi kuali tein ompa onkas nochi n' tahsolpalak, kuapalak,
<Sync time="308.804"/>
tein tikahsiskeh ompa nochi n' ti:ltikta:k, tikpexo:nti:tih yo:n ta:ltekochmeh.
<Sync time="313.038"/>
Se: wa:n oksé:
<Sync time="314.945"/>
Tikahxitihkeh de, de se:, de se: *cuarto** pah tikahxitihkeh chikuase:nciento koyokmeh.
<Sync time="328.453"/>
Entó:s chikuase:nciento koyokmeh tikpexo:nti:tih,
<Sync time="333.407"/>
monekis chikuase:nciento n' taselo:tsitsi:n, 
<Sync time="337.66"/>
kahfe:n..., kahfe:nkone:meh.
<Sync time="340.282"/>
Ke:meh tehwa:n i:pa tikonkaltihkeh, i:pa tehwa:n t'to:kkah ne:n ... pos tikuih sah *porque** ke:mah a:mo tei i:pa yeh se: kite:mowa, se: [ki]kowa
<Sync time="351.67"/>
pero a:mo kuali yo:n se: kowati *porque, porque** a:mo, a:mo, a:mo tikmati ka:ni n' e:wak, ke:niwki ina:n *plan[ta]**, ne:n ta..., n' tato:ktsi:n,
<Sync time="361.016"/>
ke:niwki katka te..., tein ye:kneli, tein ye:kneli, tein ye:ktik, ke:niwki katka ina:n
<Sync time="366.006"/>
*porque** komohkó:n a:mo yehwa yehwa mitsaka *porque** nochipa te:kaya:wah.
<Sync time="369.89"/>
Mitsiliah "a:mo, ta: yehwa i:n x'wi:ka, ta: yehwa i:n kuali, ihkó:n mono:tsa
<Sync time="373.095"/>
wa:n ke:man tikto:ka ya, ka:n neli, ka:n yehwa, nochi:meh kina..., tanamakanih, 
<Sync time="377.46"/>
tatsa:la:n sah tanamakanih mi..., ye:ktik mitsnamaki:lti:skeh.
<Sync time="380.545"/>
Kachi kuali teh x..., teh x'kixwalti wa:n teh x'to:ka 
<Sync time="385.615"/>
*porque** tikmattok kati:yeh tik..., ke:niwki tikto:kak, ka:ni tikuito, 
<Sync time="390.139"/>
ke:niwki tikneki mah, mah motamiti:w wa:n iwki eski.
<Sync time="394.215"/>
*Entonces por eso** kachi kuali timoye:k..., timo..., mah se: motekiti:lti, mah a:mo ne:nkah.
<Sync time="400.555"/>
Ke:meh tehwa:n tikonkaltiah yo:n, yo:n tato:ktsi:n, tikto:katih ya,
<Sync time="405.125"/>
pachi..., *una de, de, de** ke ma:tamih tiktamipachowah, ke:mah sepa tiwa:le:watih,
<Sync time="412.475"/>
tikto:ktiwi:tseh ya, to..., a:mo owih ok, ihsiwka ya.
<Sync time="415.687"/>
Owih se: kichi:wa n' tekochmeh wa:n owih se: kipachowa.
<Sync time="419.517"/>
Yetok a ne:n tato:kmeh ya a:man ke:mah sepa tiwa:le:watih,
<Sync time="424.009"/>
tiktiw..., tikchi:wtiwi:tseh, tikchi:watih ni..., se: tekoch, ke:meh take:s tikma:manistili:tih n' i:ka:n.
<Sync time="432.839"/>
Kiliah ne:n, kiliah ne:n koyo:meh, kiliah *cafeteo**, 
<Sync time="440.949"/>
tehwa:n tikiliah tiki:ka:n..., tiki:ka:nmaniso:tih.
<Sync time="445.769"/>
Mah i:ka:nmanistik tato:k para ompa motsakuili:s ne:n ahtok.
<Sync time="451.179"/>
Ahtok kiliah, tein koyo:meh kiliah m' *limo.
<Sync time="458.246"/>
Limo** tein i:xpa:kka, ye:kchipa:wak nochi, nochi ne:n tapala:n, yehwa yo:ni.
<Sync time="467.306"/>
Yehwa kikua, yehwa kikua n' tato:k.
<Sync time="469.676"/>
A:man ne:n ke:man, ke:man yo:n iwki tikchi:wkeh, [nimitsilia] tima:tankeh ya ihwa:k ke:mah.
<Sync time="477.029"/>
Pero yo:n tekit te:chwi:kili:s semi miak,
<Sync time="481.659"/>
a:mo nikelna:miki ka:nachi pero kwi:kas mah tikihto:ka:n ...
<Sync time="486.717"/>
Ka:mpa ta:lkualka:n i:pa yeh se: kichi:wa o:me powal, o:me powak wa:n mahtak, e:yi powal koyokmeh *cada** ta:kat
<Sync time="496.827"/>
wa:n sepa ke:man se: kipachowa sepa iwki.
<Sync time="500.377"/>
Nochi yo:n kipia kitas mah a:mo tetah, mah a:mo kownalwatah,
<Sync time="505.996"/>
komohkó:n kownalwatah ye:k owih, komohkó:n teihtik ye:k owih moneki *más** ma:na:mikkeh,
<Sync time="510.688"/>
kwi:ka ne:n tepos tein kitapa:na n' tet.
<Sync time="513.626"/>
Wa:n ompa eski *porque** ompa kitoka:roh,
<Sync time="515.986"/>
ompa ne:n, ompa, komohkó:n wehweliwi ne:n mopa:nti.
<Sync time="520.016"/>
Onkak, onkak pa:ntimeh ke a:mo weli *porque** i:n tein nikihtohtokeh 
<Comment desc="debió haber dicho tikihtohtokeh"/>
 a:mo wehweliwi *porque** moto:tohtokatok, sentapal sah.
<Sync time="527.316"/>
Yo:n iwki a, a:mo wehweliwi, komohkó:n nika:n a:mo welik, nimotoki:ti tai:xpan 
<Sync time="531.491"/>
oso [nimotokia] tai:ka:n pero itech *mismo** pa:nti
<Sync time="534.881"/>
wa:n yo:n okseki tein e:xka:n, na:wka:n tachia,
<Sync time="538.601"/>
onkak pa:ntimeh ke na:wka:n tachia, nipa wa:n nipa, ne:pa wa:n ne:pa, na:wi a.
<Sync time="546.041"/>
Nipawi:n. A:, chikue:ika:n tachia, 
<Sync time="549.031"/>
yo:n, yo:n, yo:n, yo:n n' tamachi:w mono:tsa *trebolillo** yo:n yeh.
<Sync time="555.993"/>
Chikue:ika:n tachia, timoketsas tatahko, nika:n tikita, ne:wi:n tikita, ne:wi:n tikita wa:n ne:wi:n tikita
<Sync time="564.313"/>
wa:n tai:ka:n komo sepa timopankepa, no: iwki.
<Sync time="567.663"/>
Entó:s kihto:neski ey..., chikue:ika:n tachia 
<Sync time="569.853"/>
wa:n i:n seki sioh sentapal, sioh seko, sentapal sah
<Sync time="573.643"/>
ke:meh *cuan[do]**, ke:meh ke:man kua:koweh mohtia. Kua:koweh kite:mowa tamanis, kualtsi:n.
<Sync time="580.635"/>
Ke:meh yo:n i:n nika:n i:n kahfe:ntah ne:stok, iwki yo:n,
<Sync time="584.065"/>
yo[n], yo:n kual..., wa:n telsenkaya kuali, yo:n kualtsi:n chi:wtok m' tikistokeh ya onka..., tionkakeh titawi:tekih tiye:kma:imah
<Sync time="597.415"/>
wa:n onkakeh tawi:tekih opochmeh.
<Sync time="600.645"/>
Kuali [ompa] timona:na:mikih wa:n tekit panki:sa,
<Sync time="605.015"/>
panki:sa, mohtoka, motoka.
<Sync time="607.405"/>
Kihtowa se:, se: siwa:tsi:n ampo:wi:n kihtowa ihkó:n kihtowa "nan..., nan..., we:wehka nantekitih, a:mo namohnohno:tstokeh,
<Sync time="615.615"/>
a:mo nankipolowah ne:n, a:mo na..., nan..., a:mo nara:tohpolowah, ta: nantekitih namose:lti.
<Sync time="624.565"/>
Yo:n telkualtsi:n. Ke:mah, ke:man se: tateki no: iwki.
<Sync time="628.215"/>
Ke:mah mokui sah ne:n tato:kmeh, kahfe:n i:pa kipias na:wi xiwkayo:t a, ma:kui:lxiwkayo:t a yo:n, yo:n kahfe:meh tein tikinto:kkeh, no: iwki,
<Sync time="637.305"/>
Tikte..., para a:mo tikma:xohxokoli:skes, tipa:pano:skeh ta:tatahko, tipano:tih nika:n, 
<Sync time="642.585"/>
tikyewalo:ti kahfe:n titatekis, a:mo. Tein nika:wi:n tatekis
<Sync time="646.535"/>
kitekis para tanikua:kopa wa:n tein ahkua:kopa kitektia:s, n' i:xko,
<Sync time="651.425"/>
yeh yowi, yeh kiteki nika:n *o** kiteki ne:pa.
<Sync time="654.275"/>
Wa:n tein oksé: no: [kiteki] *igual**, tiki:satih topa:nti, a:mo a:kah motewia, *cada quien** kisentilih ikahfe:ntsi:n wa:n tikalakitih sepa.
<Sync time="665.745"/>
Wa:n yo:n, yehwa yo:n kihto:sneki kuali tatekinih,
<Sync time="669.595"/>
m..., m..., pero, pero komhkó:n ti[panowa] nika:n, ka..., ke:man tipano:s nika:n tikmahtsakalpostekis, tikmahtsakaltsaya:nas se: 
<Sync time="676.885"/>
wa:n yo:n ompa mah 'mahtsakaltsaya:naka:n se: kipias se: o:me, e:yi, na:wi, ma:kui:l, chikuase:n,
<Sync time="684.482"/>
chikuase:n xo:chit nika:n *o** chikuase:n kapolimeh, se:, ye:kse:se: olo:ch,
<Sync time="691.415"/>
miak tiktsahtsaya:nah.
<Sync time="694.405"/>
I..., ke:man nip..., mah nipano sempowal, sempowal wa:n mahtak ti..., *viaje** nipano:s
<Sync time="703.195"/>
sempowal wa:n mahtak *ramas** niktsaya:nas.
<Sync time="705.835"/>
Koma:mo ke:man nipano:k a:mo teh nikma:postekis, a:mo teh n'polowa, yehwa yo:n miak tokni:wa:n kihtowah ke se: mo..., se: mo..., se: moto:ntohneki, se: moxo:xohneki,
<Sync time="719.325"/>
se:, a:mo se: kinka:wa mah, mah kichi:waka:n ke:meh yo:n. De yo:n nikihto:sneki se: ki..., se: kinehmachpia n' totato:k.
<Sync time="725.605"/>
Ye:k owih se: kie:waltia, miakeh a:mo kwelitah yo:n 
<Sync time="731.715"/>
wa:n kachi kuali neh nikinilia:ni mah komohkó:n tehwa:n tiknehmachpiah n' totato:k 
<Sync time="738.356"/>
te:chwehka:was, wehka:was te:chtekipano:s wa:n i..., miak tokni:wa:n a:mo kuelkakih.
<Sync time="743.876"/>
A:man, ke:man tikpis..., [tik]piaskeh, ke:mah [tikpiaskeh] tik..., tikpixtokeh ya yo:n tato:kmeh, yetoka, yo:n ka..., kahbe:ntah ya,
<Sync time="753.076"/>
ihwa:k a ke:mah wa:l..., wa:le:ixiwtika, pe:wa ta:ki a.
<Sync time="758.736"/>
Tikuitih, e..., komohkó:n welik tiknamakah ya *o** tikchipa:wah.
<Sync time="769.336"/>
A:man para se: kichipa:was pos no: iwki, mah no: se: kipia ka:ni se: kichipa:was,
<Sync time="773.358"/>
mah se: kichi..., mah se: kimati se: kichipa:was, ke:meh moneki,
<Sync time="776.148"/>
mah se: kixokolti ke:meh moneki, koma:mo ke:man yo:n, ke:man yo:n titai:tih ya.
<Sync time="782.198"/>
Tehwa:n titai tima:se:walmeh ke:meh yeski a, koyo:meh kihnekuih,
<Sync time="786.178"/>
kihnekuih wa:n niman, niman kimatih "a:, i:n, i:n kahbe:n a:mo taye:kxokolti:l, a:, i:n kahbe:ntsi:n taseliktek
<Sync time="793.048"/>
*porque** nika:n tikistokeh ke tihti:ltik nochi n' kahbe:ntet.
<Sync time="796.158"/>
Nochi yo:n, entó:s, moneki mah, mah se: chipa:wak,
<Sync time="802.838"/>
no: telsenka ya we:i kuehmol onkak no:ya:n, no:ya:n ka:mpa yeski tatekinih.
<Sync time="807.488"/>
A:mo n'mati ne:wi:n ka:sá: ika pero nikpias, nikpia ne:n ke, ye:kneli ke yo:n tein kitekih, tein yo:n aya:mo semi chi:chi:ltik
<Sync time="819.778"/>
yo:n *ape[nas]**, ye:k ekinika pe:wa oksi, kostitiw, yo:n ka:n kuali.
<Sync time="824.438"/>
Miak tokni:wa:n kitekih, tatekih eliwis, xoxoktik kitekih, yo:n, yo:n, yo:n a:mo kualtia mah kitekika:n xohxowik.
<Sync time="831.38"/>
Yo:n, yo:n pitsotekit ka:n ke:mah kanah, kanah, kanah aki:ltilo.
<Sync time="836.47"/>
Ta: aki:ltilo yo:n tein chi:chi:ltik *porque** ne:n ma:na:mik tein chihchi:wtok, tein kixama:nia ne:n kahbe:ntsi:n,
<Sync time="844.54"/>
chihchi:wtok ke:meh kixama:ni:s tepitsi:n sah, kipa:ts..., kixokoli:s ihko:ni 
<Sync time="849.81"/>
wa:n kitamo:ta ne:wi:n ie:wayo wa:n ne:wi:n kitamo:ta ne:n iteyo.
<Sync time="854.08"/>
Kixelowa, yehwa sah kichi:wa yo:n ma:na:mik, chihchi:wtok ma:na:mik mah, mah, mah kixelo sah yo:n ne:n kapolin, yehwa sah.
<Sync time="862.27"/>
Ka:n yehwa:n kitakih kixe..., kixelo:ti ne:n tein, tein yo:n xohxowik, ta: yo:n xohxowik. Ta: yo:n xohxowik pa:ti,
<Sync time="868.14"/>
iwa:n yowi n' e:wat, yowi iwa:n iteyo
<Sync time="870.21"/>
ma:ski yo:n tein yekin kostia, nochi kixaxamatsa.
<Sync time="873.872"/>
Miak tokni:wa:n kuala:nih, ke a:..., notepos ka:n kuali ta..., taxaxamatsa.
<Sync time="877.955"/>
Pos taxaxamatsa ta: pos xoxowikyo kahbe:n,
<Sync time="881.625"/>
yo:n komohkó:n a:mo se: ki..., komohkó:n a:mo se: kimatih, n' komo a:mo wel se: tateki yehwa yo:n chi:wtok
<Sync time="891.049"/>
ekintsi:n nochi:meh mi:xpeta:nihtiowih yo:lik a
<Sync time="895.995"/>
*porque** tikistiowih ya itech tonemi:lis 
<Sync time="899.167"/>
pero wehka *tiempo** pano:k a, yo:n tik..., kipia ke t'matiskia nochi i:n ke:man t'piayah kaxto:lxiiwit, ke:man t'piayah sempowalxiwit.
<Sync time="905.837"/>
Para ke:man t'piati:wih ne:wi:n tahkocientoh ya i:pa kuali titekitih ya.
<Sync time="912.047"/>
Pero ke:man nimomakako kue:ntah ke nikpia tahkociento ya pos ke:man kuali t'tekistia mah 'piati *ochenta años**
<Sync time="917.457"/>
na:wi powal xiwit a.
<Sync time="919.017"/>
Entó:s, nochi yo:n ... pero a:mo ke:man tio:tak para se: kiye:kchi:was teisá:, nochipa weli, nochipa weli,
<Sync time="925.537"/>
Nochi yo:n kahbe:ntsitsi:n 
<Sync time="928.647"/>
telkualtsi:n mah se: kitekipano para no: te:chtekipano:s.
<Sync time="933.887"/>
Telsenkaya kuali komohkó:n mah wa:n no: mah se: kita:lili kuameh tein no: te:chpale:wis, onkak kuameh ke sayoh takuahtok
<Sync time="943.557"/>
a:mo teh tapale:wia.
<Sync time="945.847"/>
Ampó:n yetok xokokowit, ampó:n yetok ne: eskowit, to:to:kuowit, awakakowit,
<Sync time="953.299"/>
nochi kuali
<Sync time="956.659"/>
Kom..., mahyá: yo:n ... onkak tokni:wa:n nika:wi:n kito:kah ya no:, kompa:rehmeh kua:kuih yo:n okokowit.
<Sync time="964.459"/>
Ta: yo:n okokowit, yo:n telsenkaya ne:n tawa:tsa ka:mpa, ka:mpa ihkak,
<Sync time="968.989"/>
ka:mpa yetok okokowit a:mo teh mochi:wa nio:n tei.
<Sync time="971.861"/>
Nochi:meh n' i:kni:wa:n okokowit, ma:ski no: taman, ma:ski a:mo okoxa:l
<Sync time="977.141"/>
pero komohkó:n okot, okokowtik 
<Sync time="979.911"/>
ka:n, ka:n kualtia kabe:ntampa. Nio:n xokot, nio:n xo:chit, nio:n tei, i:pa yehwa sah mah onka.
<Sync time="986.191"/>
Ta: tikistoya ika xokokowit no:, tawa:tsa ka:mpa ihkak pos yo:n okot ne:nke:n ok,
<Sync time="992.141"/>
Tein ke:mah kuali, nochi:meh kuameh, nochi:meh kuameh tein, tein ta:ki exo:t,
<Sync time="999.851"/>
tikmati toni, yekinika etok chalawih, 
<Sync time="1003.541"/>
de n' chalawihmeh i:xkichmeh i:kni:wa:n, etok xonekuil, yetok ye:kchalawih, chala..., ista:kchalawih, ma:pisi:lchalawih
<Sync time="1013.011"/>
chi:chi:lchalawih.
<Sync time="1015.111"/>
Mm, xonekuil tein ma:pisi:ltik
<Sync time="1019.961"/>
wa:n nochi yo:n. Wa:n xonekuil tein ta:ki, tein ta:ki wehwei
<Sync time="1025.691"/>
*pues**, pos yo:n *este**, telkuali *porque** no: tikuah *o** monamaka wa:n te:ch..., te:ch..., tech..., te:chka:wilia miak tapala:n, pero telmiak tapala:n kika:wa itech ta:l..., ta:li:xko.
<Sync time="1040.721"/>
Komohkó:n tinochi:meh tiksentili:skiah seko sah n' tahsol,
<Sync time="1044.663"/>
mah a:mo tika:wili:ka:n, a:ohpana:t mah kwi:ka
<Sync time="1048.611"/>
telsenkaya ne:n, telsenka ya tikpiaskia nochipa n' tapala:n.
<Sync time="1052.201"/>
Tehwa:n a:mo tikmatih tikye:kta:li:skeh totapala:n,
<Sync time="1056.821"/>
Te..., komohkó:n tikpale:wihkeh n' totato:k kualtsi:n mochi:wa, a:man nochi:meh yo:n tein nikihtowa:ya ke, ke chalawihmeh ta:ki exo:t
<Sync time="1069.181"/>
a:mo sayoh chalawihmeh, no: ta:ki exo:t kiliah kowet,
<Sync time="1073.021"/>
no: ta:ki exo:t n' ko..., tikiliah *colorín**.
<Sync time="1076.881"/>
Yo:n oksé: mono:tsa kuawit..., kuakuiteh,
<Sync time="1084.061"/>
n' okseki:n ok, nochi:meh tein ta:kih e:exo:t.
<Sync time="1089.851"/>
Kihtowah kompa:remeh ke yehwa:n nochipa, nochi kiitah, nochi ki..., nochi kimatih wa:n neh nikinitak neli ke:man se: tachkua, ke:mah n'chi:wa se: kahbe:n, kahbe:ntekoch tikto:katih *o** teisá: chiwalis *o** te..., komo tachkualis,
<Sync time="1102.61"/>
inakastan, ina:wak senkowit de yo:n tein ta:ki exo:t,
<Sync time="1106.18"/>
itech inalwayo tikahxilia, tikahxiliah seki mahyá: tso:tsokatsitsi:n.
<Sync time="1111.85"/>
[I]tsotsokayo.
<Sync time="1112.85"/>
Ne:n yowi t..., ohtokatok ne:n ke:meh i:n tepos, ke:meh i:n komekat, nika:n i:n mota:lia se: ololtsi:n.
<Sync time="1119.9"/>
Mahyá: tsotsokat wa:n ke:mah sepa ne:pa yowi, sepa se: yowi ne:paka tahtamantik, pihpitsotik.
<Sync time="1125.812"/>
N' wa:n onkak, onkak mahyá:, mahyá: no: nahnalwayoh,
<Sync time="1129.822"/>
yo:n ompa kihtowah kikahka:wa, kihtowa ne:n tai:xmattkeh ke, ke ne:n to..., ke yo:n..., yo:n, yo:n chalawih, *este**, yehwa yo:n kowit tein kita:ki:ltia exo:t 
<Sync time="1144.602"/>
kikahka:wa yo:n ichika:walisyo n' topla..., to..., to..., tokahbe:nkone:w, kikahka:wilia iyo:lchika:wka.
<Sync time="1155.582"/>
Itapala:n no:, kiliah koyo:meh *nitrógeno**, yehwa kikahka:wa yo:n, yo:n tein ta:ki exo:t
<Sync time="1163.342"/>
entó:s tikihto:sneki ohka:n te:chpale:wihtok, te:chpale:wia itahsolo
<Sync time="1168.062"/>
wa:n te:chpale:wihtok inalwayo.
<Sync time="1170.992"/>
Yehwa:n sah kuameh tein yo:n iwki kichi:wah, n' okseki:n kanah,
<Sync time="1174.662"/>
okmakowit yo:n a:m[o], yo:n para estsompi:lpah ne:n okmakowit, mm.
<Sync time="1180.802"/>
Yo:n para, para tema..., motepa..., motema:skala:ltia:nih, yehwa:n yo:nkes kinservi:rowa,
<Sync time="1187.262"/>
no: kualtia, [w]a:n *por eso** neh nikihtowa neh ke nochi kuomeh nochi, nochi kualtiah ika tein eski.
<Sync time="1194.162"/>
A:man ne:n komohkó:n *este**, tik..., tikye:k..., tik..., tiknekih tikpiaskeh,
<Sync time="1203.264"/>
tiknekih tikpiaskeh se: kah..., se: to..., to..., tokahbe:ntsi:n n' mah ye:kkualtsi:n yeto, nochi mah okichpiltik
<Sync time="1219.074"/>
ne: mah, mah siwa:piltik,
<Sync time="1221.544"/>
mah se: kitekipano
<Sync time="1223.734"/>
mah se: kitekipano ke:meh moneki, mah se: kahchi:wili n' tahsol, *este** ne:n iyekawil
<Sync time="1230.084"/>
mah se: ki..., mah se: kiahchi:wili n', mah kipia iekawil ke:meh moneki,
<Sync time="1236.154"/>
nio:n telsemi ekawiliah wa:n nio:n telsemi to:naltata.
<Sync time="1242.014"/>
*Porque** kihto..., tikinkakilia:nih koyo:meh ke ne:, ne:n tokahbe:ntsi:n tein t'namakah, teinekawiloh no: taman we:lik.
<Sync time="1250.296"/>
Tein to:naltatkyo no: taman we:lik 
<Sync time="1252.946"/>
wa:n yo:n komohkó:n tiknamakah tokahbe:n..., tokahbe:ntsi:n mah, mah yekawiloh 
<Sync time="1259.826"/>
pos telkua..., telkuali a *po..., porque** ihkó:n kihtowah tepitsi:n kixta:wah no: wa:n ika timopale:wiah ya.
<Sync time="1266.606"/>
Nimono:tsa Antonio Salgado, de San Miguel Tzinacapan,
<Sync time="1271.736"/>
ompa nikayo:t.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>