Tryag File Manager

//home/cluster1/data/bu01/1121861/html/zzrespaldos_archivo-activo/amelia/Transcripciones 2009/2009-09-20-todos-transcritos/Tzina_Agric_RMM303_tatooka-siembra-de-maiz_2009-09-20-g_ed-2013-01-24.trs

<?xml version="1.0" encoding="ISO-8859-1"?>
<!DOCTYPE Trans SYSTEM "trans-14.dtd">
<Trans scribe="tahtol2" audio_filename="Tzina_Agric_RMM303_tatooka-siembra-de-maiz_2009-09-20-g" version="30" version_date="140416">
<Speakers>
<Speaker id="spk1" name="Jeremías Cabrera Ortiz" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
<Speaker id="spk2" name="Rubén Macario Martínez" check="no" dialect="native" accent="" scope="local"/>
</Speakers>
<Episode>
<Section type="report" startTime="0" endTime="2437.352">
<Turn startTime="0" endTime="2.27" speaker="spk1">
<Sync time="0"/>
*Bueno**.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2.27" endTime="4.18">
<Sync time="2.27"/>
Mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="4.18" endTime="8.911">
<Sync time="4.18"/>
Tine:chno:tsas a:man, tine:chnohno:tsas 
<Comment desc="Jeremías cambia su pronunciación a algo más cercano al náhuat de la Sierra Norte de Puebla. En Oapan, p. ej., se pierde la {h} y sería tiné:chnono:tsas, con el alto tono proveniente de *h"/>
de o:n ...,
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="8.911" endTime="11.627">
<Sync time="8.911"/>
<Who nb="1"/>
De n' tato:k, de n' tato:k.
<Who nb="2"/>
tato:k, de tato:k.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="11.627" endTime="851.086">
<Sync time="11.627"/>
*Bueno, este**, x'kita nika:n tehwa:n tima:se:walmeh timotekipanowah ika n' totato:ktsi:n,
<Sync time="20.183"/>
*porque** nejó:n tato:ktsí:n tehwa:n tikihtowah, *pues**
<Sync time="24.669"/>
ika yo:n timoi:xpano:ltiah n' tehwa:n tima:se:walmeh.
<Sync time="28.858"/>
'Kitaka:n *cuando** tehwa:n tito:kah
<Comment desc="Aquí se equivocó dado que la palabra para sembrar to:ka en la Sierra Norte lleva ta- de prefijo no referencial."/>
 no: etok me:tsti sah katí:n me:tsti titato:katih.
<Sync time="33.809"/>
Tehwa:n tikuih me:tsti *solamente** titato:kah de diciembre para ne:.
<Sync time="38.506"/>
Diciembre, enero, febrero, *hasta** marzo, *último** me:tsti yo:n 'tato:kah tehwa:n, iyoh ya.
<Sync time="47.096"/>
*Pero antes de que** titato:kaskeh, *primero** titai:xme:wah mah tikihto:ka:n. Ne:ka ti..., ne:ka, ne:ka *tiempo** tehwa:n tote:iskaltihka:wa:n, *o** towe:ita:twa:n kichi:wayah ...
<Sync time="58.14"/>
Tekitiah ika, ika p..., ika yo:n, ika *yunta**,
<Sync time="63.133"/>
tapialmeh kintekiti:ltia:yah.
<Sync time="66.008"/>
Kimattokeh ya no: n' tokni:wa:n, ke:mani..., ke:mania:n, *este**, chi:pe:was [n' pe:was] 
<Comment desc="Por equivocación dijo chipe:was en lugar de pe:was"/>
 yo:n chi:walis, pos,
<Sync time="72.349"/>
titap..., pero yehwa 'tawi:tekih, *primero* titawi:tekih,
<Sync time="77.16"/>
*después** de titawi:tekih,
<Sync time="79.234"/>
'tai:xololowah.
<Sync time="81.836"/>
Tiki:xololowah [no]chi n' tahsol, *parejo** tikahchi:wah n' tahsol de n', de n', ka:mpa 'tato:katih.
<Sync time="87.02"/>
*Después** 'tamii:xololowah, ke:mah tikalakiah ya ne:n,
<Sync time="90.447"/>
tehwa:n tikihtowah *arado**.
<Sync time="93.409"/>
*Más**, na..., moi:xmati *yunta** de n', de kua:kuehmeh.
<Sync time="97.598"/>
Tami..., titami..., titamitai:x..., 'tai:xma:yawih ika ne:n *yunta**,
<Sync time="102.166"/>
ompa ke:mah tikte..., tikte:mowah ya *semilla** de n' tao:l, xina:chtsi:n tikihtowah tehwa:n de n' tao:l, xina:chtao:l,
<Sync time="108.505"/>
pero yo:n xina:chtao:l a:mo iwki sah,
<Sync time="112.131"/>
*primero** tiowih tiko:yatih.
<Sync time="114.12"/>
Tikoya:h wa:n tikihitah nochi tein *más** kuahkuali tao:ltsi:n, a:mo tikuih tein yo:n yo:lpan...,
<Sync time="119.219"/>
yo:lpan..., *este**, [yo:lpam]pahpalaktik, *o** yo:lpampoxkaw *porque** onkak tao:ltsi:n, onkak yo:lpampalaktik *o** yo:lpampoxkaw
<Sync time="125.016"/>
*porque** yo:n i:pa ne:nkah 'ta:li:tih, a:mo ixwati:w.
<Comment desc="Nota el uso de -ti:w el direccional"/>

<Sync time="128.232"/>
*Primero** tiko:yah n' tao:ltsi:n, tikihitah wa:n tiko:yah, yo:n xina:ch,
<Sync time="133.035"/>
*después** de tiko:yah, tika:pachowah,
<Sync time="135.955"/>
tika:pachowah. Pero a:mo *porque** tika:pachohkeh wa:n iwki a.
<Sync time="139.573"/>
*Primero** yo:n tikte:chi:waltiah, tikihtowah tehwa:n t'te:tio:chi:waltiah
<Sync time="143.635"/>
mm, xina:chtsi:n de n' tao:ltsi:n wa:n t'tahtaniliah n' totahtsi:n dios
<Sync time="147.676"/>
ka:mpa yeh no: te:ch...,
<Sync time="149.728"/>
mah te:chtayo:koli kualtsi:n nejó:n, nejó:n, *este**, tatio:chi:walis de n', de n' toxina:ch.
<Sync time="156.498"/>
Tiko:yah wa:n ompa ke:mah tikte:tio:chi:waltiah,
<Sync time="160.793"/>
*después** t'te:tio:chi:waltiah titahtak..., [tik]tahtaniliah ne:n totahtsi:n dios ika n' popo:ch.
<Sync time="165.966"/>
Kipopo:chwiah ne:n tao:ltsi:n
<Sync time="169.393"/>
wa:n de t'popo:chwiah pe:wa tik..., t'tahtaniliah n' totahtsi:n dios n' tatio:chi:walis,
<Sync time="174.831"/>
ke mah a:mo ne:nkah yo:n tato:k, *porque** tikmattokeh tehwa:n ke ka:nachi a:mo tikalaki:tih de tomi:n.
<Sync time="181.77"/>
Entó:s ne: ompa yo:n tik..., tikto:katih ya,
<Sync time="184.796"/>
tikwi:kah ya, pero tikmattokeh tatio:chi:walis, tatio:chi:waloh
<Comment desc="Parece ser un uso algo idiosincrático de la terminación -yoh"/>
 ya yo:n tao:ltsi:n, ke:meh eskia kitio:chi:w a n' todio:s, *este**, n' to..., totio:tsi:n.
<Sync time="191.63"/>
*Entonces** ompa tikto:katih ya,
<Sync time="195.227"/>
tikinyo:le:wa *siquiera** o:me, e:yi tokni:wa:n no: tein te:ch..., 
<Sync time="197.868"/>
te:chma:nawiah *porque a ve**..., se: sepa tehwa:n timoma:nawiah no: nika:n ika tato:kalis. Ihkó:n ke:meh *cuando** tikihtowah tehwa:n tik...,
<Sync time="203.711"/>
tikchi:wah se: chi:walis kipia ke timosen..., timoseno:tsah n' *tivecinos o ya sea n' to..., to..., toparientes o tovecinos, toamigos**
<Sync time="212.364"/>
kipia ke tikino:tsah wa:n te:chmakah yo:n *mano**.
<Sync time="215.771"/>
En..., entó:s ompa yo:n ke:mah yowih timoi:xeheko:ltiah ke:ní:w tikta:li:skeh ne:n pa:nti,
<Sync time="223.937"/>
*entonces** ompa ke:mah taeka:nte:wa se:
<Sync time="228.126"/>
no: pos tikihto:tih 'tachkuatiw tikuih, tikuih yo:n xina:ch wa:n
<Sync time="232.782"/>
*cada, cada, cada** se:, *cada** se:meh de tehwa:n
<Sync time="235.977"/>
timota:liliah yo:n xina:chtsi:n ika se:,
<Sync time="239.51"/>
ika se: teisá: ihkó:n *bolsa o morra:ltsi:n** wa:n ke:mah yo:n xina:ch, wa:n ke:mah *cada quien** kikui n' i:...,
<Sync time="245.772"/>
n' ikuowi..., i..., tehwa:n tikiliah ikuowitso:k.
<Sync time="248.946"/>
Kiliah kuow..., kuowtok.
<Sync time="251.653"/>
Entó:s yo:n kuowto:k,
<Sync time="253.474"/>
pero yeh ne: ki..., n' a:kin tato:kati yehwa:n kimattiowih ya ka:nachi, ka:nachi de wehka,
<Sync time="257.853"/>
ke:meh de pata:wak *tanto** ke:meh de ma:wehka.
<Sync time="260.71"/>
Tikmattokeh ya po..., mah tikihto:ka:n tehwa:n, taeka:na, a:kin taeka:nte:wati yeh keka:nte:wati, taeka:nte:wati ika n' ipa:nti,
<Sync time="267.628"/>
tein takuitapan yowih yehwa kitstiwih ya ne: ke:n..., ke:ní:w tachkuatiw tein taeka:na.
<Sync time="271.965"/>
Tikto:kah semi, semi ma:wehka de na:wi ma:kpal.
<Sync time="276.611"/>
Tehwa:n nika:n tikihtowah *ochenta centímetros**,
<Sync time="279.087"/>
na:wi ma:kpal de, de ma:wehka.
<Sync time="282.98"/>
Wa:n de pata:wak, de pata:wak tikta:liah, *este**, ma:kui:l ma:kpal,
<Sync time="290.914"/>
kihtowah se: *metro**, se: *metro**.
<Sync time="294.955"/>
Se: *metro** a:mo semi wehka, entó:s, yehwa yo:n tikistiwih tehwa:n
<Sync time="298.679"/>
*hasta** tiki:satih newí:n ta..., tiki:satih tate:noh. Ka:mpa tiki:satih ya yo:n pa:nti
<Sync time="303.587"/>
tein takuitapan yowi, tein takuitapan yowi, tein takuitapan yowi tato:ktiw yeh,
<Sync time="308.157"/>
yehwa sepa mowa:lkepte:wa, yeh taeka:ntiwi:ts a,
<Sync time="310.717"/>
pero taeka:ntiwi:ts, kitstiwi:ts a ka:mpa yahki.
<Sync time="313.298"/>
Yeh kitstiwi:ts ka:nikawí:n n..., yahki para ompa sepa mowa:lkepte:was yeh kitstiwi:ts a. Wa:n tein tayeka:nak sentakuitapan sepa w..., sepa wi:tsa.
<Sync time="321.628"/>
Ki:saki sepa yeh, sepa yeh mokepte:wa. Ihkó:n timo..., timokui:kuitiwih, timokui:kuitiwih ihkó:n, *hasta** tima:tamih.
<Sync time="328.377"/>
*Después** de yo:n tima:tamih n' ti..., tato:kalis, tikchiah *siquiera** se:,
<Sync time="335.697"/>
se: me:tsti, se: me:tstika.
<Sync time="340.288"/>
Pero *antes** de yo:n se: metstika, *primero** tiowih tik..., [ti]tatoka:tih ya, *o** chikue:i to:nal *o** kaxto:l to:nal,
<Sync time="345.846"/>
tikekpo:tih ya n' tehwa:n tikihtowah, tikekpo:tih ya, ¿Tikmatis toni tikihto:snekih? 
<Sync time="349.048"/>
*Tikresembra:ro:tih** ke:meh kihtowa n' koyo:tahto:l n' a:man. 
<Sync time="351.28"/>
Ne:ka *tiempo** tehwa:n tikihtowah tima:se:walmeh tik..., tikekpo:tih ya.
<Sync time="355.388"/>
Yo:n tikekpo:tih ki..., yehwa:n tikihtowah n' a:man n' koyo:tahto:l ke *tikresembra:ro:tih**, pero tehwa:n tikihtowah tikekpo:tih,
<Sync time="360.801"/>
ka:mpa poliwtok tikta:liah se: *mata** de, de tao:l
<Sync time="364.401"/>
wa:n ka:mpa poliwtok o:me t'ta:liah e:yi,
<Sync time="366.75"/>
*o** o:me tao:l para tikmahxitiah ma:kui:l tao:l
<Sync time="369.902"/>
*por, por cada** se: taktson de mi:l.
<Sync time="373.499"/>
Kipia ke t'ta:lihtiwih nahna:wi tao:ltsi:n, mahma:kui:l tao:l,
<Sync time="376.905"/>
Entó:s ka:mpa poliwtok t'ta:liah tsi:nele..., senki:s ma:kui:l wa:n ka:mpa poliwtok o:me
<Sync time="381.094"/>
t'ta:liah e:yi.
<Sync time="382.437"/>
Ka:mpa poliwtok se:, t'ta:liah na:wi.
<Sync time="386.256"/>
Tikmahxitihtiowih, *hasta** t'tsakuatih sepa ne: ka:mpa t'ma:..., ne: ka:mpa t'tamitoh.
<Sync time="390.947"/>
N' ompa yo:n tik..., tikchiah se: me:tsti
<Sync time="394.671"/>
para mah a:mo semi tikximikti:ka:n. Ompa ke:mah tiktame:wiah, timi:lme:watih ya, pero yo:n a:kin mi:lme:wati a:mo no: semi senki:s ise:lti.
<Sync time="402.52"/>
Kinyo:le:wa *siquiera** na:wi:n,
<Sync time="405.482"/>
na:wi, na:wi n' tokni:wa:n tein ma:..., kima:nawi:tih ya.
<Sync time="410.063"/>
Nika:n tehwa:n totalna:miki:lis n' tima:se:walmeh, timoma:ma:nawiah.
<Sync time="415.501"/>
Tami nika:n, tipanowah n' oksé: ne:n imi:lah ne: oksé:, tami ne: oksé: imi:lah oksepa se: tipanowah imi:lah.
<Sync time="420.896"/>
Komo tima:kui:limeh n' timoma:nawiah kipia ke tia:skeh ma:kui:lka:n.
<Sync time="424.831"/>
Ma:kui:lka:n tikma:kepati:wih ne:n tokni:w, ¿ke:yeh, *porque** ke:yeh?
<Sync time="428.11"/>
nochi n' tein yo:n ma:kui:limeh ne:chpale:wihkeh kipia ke nikima:kepati:w sehsen to:nal *o** o:me to:nal
<Sync time="432.342"/>
*hasta** [nima:tami] nikma:tami nitama:kepa.
<Sync time="434.838"/>
Wa:n ihkó:n semi kualtsi:n *porque** nejó:n se: chi:walis mochi:wa, se: to:nal sah.
<Sync time="439.599"/>
*Depende de** no: we:i 'tato:kas. Komo 'tato:ka *siquiera** tahko i.., tah..., tahko, tahko ista:johpan
<Sync time="446.348"/>
yehwa n' tehwa:n tikihtowah *media hectárea**, tahko ista:johpan,
<Sync time="449.754"/>
semi o:me to:nal sah.
<Sync time="451.828"/>
Komo *siquiera** se:, se: sepa mosentiliah *hasta, hasta** m..., mahtak.
<Sync time="456.588"/>
Mahtak tokni:wa:n tein te:chma:kuih
<Sync time="458.64"/>
*o** se:sepa *hasta** mahtaktio:mo:me tokni:wa:n.
<Sync time="461.179"/>
Komo mosentilihkeh *siquiera** mahtak..., mahtak..., mahtak..., mahtakmeh n' tokni:wa:n,
<Sync time="464.564"/>
se: to:nal sah motamitachipa:wa ne:n,
<Sync time="466.955"/>
de n' se: almo:npah tikihtowah tehwa:n
<Sync time="469.896"/>
tahko ista:johpan. Se: to:nal sah.
<Sync time="472.773"/>
Wa:n yo:n semi kualtsi:n.
<Sync time="474.699"/>
Wa:n yo:n talna:miki:lis *ojalá** niknekiskia neh mah a:mo poliwiskia ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n t'tekitiah.
<Sync time="479.544"/>
Tehwa:n yo:n t'tekitiah yo:n *tiempo** kualtsi:n *porque**
<Sync time="483.331"/>
timoma:kuiah, se:sepatika tiahsiah *siquiera hasta** sempowal tokni:wa:n.
<Sync time="488.494"/>
Yo:n sempowal tokni:wa:n tikmatiah s..., o:..., se: ista:joh, o:me ista:joh,
<Sync time="493.846"/>
o:me to:nal tima:tamih.
<Sync time="496.195"/>
Wa:n semi kualtsi:n ke:meh yo:n *porque** nika:n tami, seko tipanowah. Ne: ko..., tami, seko tipanowah ihkó:n, ihkó:n, *hasta** tim..., t'tso:patih a ne: ka:mpa n' tate..., ka:mpa tami n' tein *último** ya.
<Sync time="505.483"/>
*Después** tami mi:lme:walis tikchiah *siquiera** se: me:tsti sepa, ompa ke..., wi:tse, wi:tse ya n' tata:lwi:lis a.
<Sync time="513.544"/>
Yo:n tata:lwi:lis tikihtowah tehwa:n ka:mpa tikta:liah n',
<Sync time="518.77"/>
tikta:liah n' ta:ltsi:n *cuando** ihwa:k yo:n wi:tsa n' ehekat, miltsi:n a:mo kanah kitamo:ta n' ehekat, ¿ke:yeh?
<Sync time="524.355"/>
*porque mismo** yehwa yo:n ta:ltsi:n tein tikte:miliah semi kipale:wia.
<Sync time="529.899"/>
Ma:ski wa:la:s n' ehekat, nika:n wa:n ne:pa kiwi:kas pero a:mo kitamo:ta *porque mismo** yehwa n' ta:l kitsakuilihtok ika n' inalwayo.
<Sync time="537.135"/>
*Porque** tikmattokeh mi:ltsi:n ata *cuando** pe:wa moskaltia mi:ltsi:n *aparte** n' inalwayo tein tatsi:ntan kipia, tein ta:lto:ktok
<Sync time="543.672"/>
wa:n *aparte de** n', de, de n' ta:ltikpaki:xko, ka:mpa n..., ka:mpa tsi:ntantok,
<Sync time="548.369"/>
ahko mota:lilia seki mahyá: talwatsi..., mahyá: nalwatsitsi:n, yo:n nalwatsitsi:n
<Sync time="552.529"/>
ka:mpa kitila:ntok ne:n ichika:walis de n' ta:ltikpaktsi:n para pe:wa motao:lo:tia ne:n xi:lo:tsí:n, yo:n nochi kwi:ka ne:n iwi:kal.
<Sync time="560.167"/>
A:mo porque tikihto:tih no: pos i:n nalwatsi:n kipia i:n a:mo teh kipale:wia, a:mo ta yo:n no: kipale:[wia], 
<Sync time="565.271"/>
ata *cuando** kipia mi:ltsi:n se: inalwayotsi:n ip..., i..., *ipuntita** de ne:n [i]nalwayotsi:n 
<Sync time="570.145"/>
kipia seki mahyá: a:tsí:n.
<Sync time="572.332"/>
Wa:n yo:n a:tsí:n yehwa ya n' tein kitila:ntok de n' ta:l,;:
<Sync time="576.029"/>
chika:walis de n' ta:ltsi:n kitila:ntok yo:n nal..., yo:n nalwatsi:n, kitila:ntok
<Sync time="579.647"/>
para pe:wa ya ne:n xi:lo:tsi:n moskaltia ya
<Sync time="582.736"/>
wa:n pe:wa motao:lo:tia ya.
<Sync time="585.117"/>
Oksé:, ata n' miltsi:n kipia n' imia:wayotsi:n wa:n yo:n imia:wayotsi:n yo:n nochi no: kipale:wia. Imia:wayo
<Sync time="591.686"/>
*cuando** pe:wa xiti:ni a mia:wat
<Sync time="594.648"/>
mota:lia ata seki mahyá:, mahyá: *polvito** kipia, mahyá: seki, mahyá: seki *polvo** ata kipia n' imia:wayotsi:n,
<Sync time="601.037"/>
ixo:chio de mi:l.
<Sync time="603.703"/>
*Cuando** pe:wa, pe:wa poto:ni yo:n imia:wayotsi:n, entó:s ne:n mi:ltsi:n ixi:lo:yotsi:n, ka:mpa kipia n' ixo:..., ixi:lo:yo ata kipia seki itsontsi:n mi:ltsi:n,
<Sync time="612.574"/>
entó:s de ne: poto:ni, kitila:na wa:n wetsiki itech ne:n
<Sync time="616.821"/>
itsontsi:n de n', de xi:lo:tsi:n,
<Sync time="619.254"/>
yehwa ya yo:n kitila:na para pe:wa motao:lo:tia.
<Sync time="622.11"/>
Mm.
<Sync time="624.586"/>
Entó:s n' ompa yo:n neh nimitsilia miak, miak taman iwi:kal yo:n tato:ktsi:n, a:mo *porque** tikihto:tih *no** nitato:kak a wa:n nik..., nikua:ti a sah. A:mo. kipia ke timotekiti:lti:tih.
<Sync time="633.62"/>
Ke:meh nimitsilwia, timi:lme:watih, titata:lwi:tih. *Después de** 'tata:lwi:tih,
<Sync time="637.069"/>
kipia ke tik..., tikelpacho:tih.
<Sync time="639.671"/>
Yo:n tikelpachowah tehwa:n tikihtowah,
<Sync time="642.591"/>
tikelpacho:tih para mah a:mo, mah a:mo a:kalaki,
<Sync time="645.913"/>
mah kualtsi:n wa:ki.
<Sync time="648.96"/>
*Entonces** yo:n tikelpachowah
<Sync time="650.801"/>
wa:n no: se: 'kelpachowa mah no: se: kimati ke:ní:w se: 'kelpacho:s, *porque** a:mo *porque** nikihtowa no:
<Sync time="654.778"/>
nikpostekiti wa:n mah iwki a nika:wati, no: kipia ke nikte:moli:s
<Sync time="658.396"/>
ka:mpa ika yetok sintsi:n
<Sync time="660.745"/>
wa:n ikowyotsi:n, paniá:n moka:wa n' ikowyotsi:n
<Sync time="664.024"/>
wa:n *ni e:l..., ne:n sinti tatampa moka:was n' ikowyo.
<Sync time="668.15"/>
¿Para ke:yeh?, *cuando** ihwa:k kiowiki
<Sync time="671.535"/>
n' a:tsí:n nochi motalowa
<Sync time="673.714"/>
*sobre** n' its..., ne [no]chi paniá:n de n' ikowyotsi:n de mi:ltsi:n, a:mo,
<Sync time="676.782"/>
a:mo a:kalaki.
<Sync time="678.962"/>
Entó:s kipia ke tikelpacho:tih,
<Sync time="681.056"/>
nikihto:ti ke:meh ekintsi:n nikelpacho:to,
<Sync time="683.189"/>
nikchiati *siquiera** se: sempowal to:nal,
<Sync time="685.943"/>
sempowal to:nal pe:wa, pe:wa nik..., niktekiti a, pero n'mattok ke kualtsi:n wa:kik a.
<Sync time="690.619"/>
*Después de** yo:n nikteki a
<Sync time="693.073"/>
nikahxitih nokalihtik
<Sync time="694.427"/>
wa:n a:mo ne: niahsi nokalihtik wa:n nikte:mati a ihkó:n,
<Sync time="697.241"/>
kipia ke niahsi nokalihtik nik..., nik..., nikpixkati a, ne: niktekiti a ni:..., niktekiti a ne: ikowyohka:n ompa nikahxitia ne: nokalihtik, nikte:ntahsi
<Sync time="704.371"/>
komo a:paltik mah tepitsi:n ihxi:ka.
<Sync time="709.322"/>
De yo:n ihxi:ka,
<Sync time="711.374"/>
ompa ke:mah tiktachihchi:wiah ya se:...,
<Sync time="714.209"/>
se:..., seko ka:mpa, ka:mpa tota..., tokalekawintsi:n t'tachihchi:wiah se..., seko.
<Sync time="718.462"/>
Pos mah t'ta:liah
<Comment desc="Se equivocó y hubiera dicho mah t'ta:li:ka:n"/>
, mah tikihto:ka:n se:,
<Sync time="721.36"/>
se: *partecito** ka:mpa tiksa:lo:tih ya.
<Sync time="724.597"/>
Ompa tiksa:lowah ya.
<Sync time="726.544"/>
¿Ke:yeh yo:n tiksa:lowah? Tiksa:lowah para mah kualtsi:n, mah kualtsi:n yeto mi:n..., sin..., sintsí:n
<Sync time="732.489"/>
para mah a:mo, mah a:mo pala:ni,
<Sync time="736.234"/>
mah a:mo pala:ni yo:n sintsí:n, tikihtowah tehwa:n tike:kta:liah.
<Sync time="739.915"/>
*A veces**, se:sepatika pos tikta:[li]liah
<Comment desc="Aparentemente se equivocó, no pronunciando el aplicativo que aquí debe estar"/>
 yo:n,
<Sync time="742.856"/>
ke:meh a:xka:n onkak seki, seki, seki, *este**,
<Sync time="746.791"/>
seki xiw..., seki, mahyá:, seki mahyá: tikihto:skeh *polvo**, 
<Sync time="750.62"/>
yo:n para a:mo okuilowa mi:ltsi:n,
<Sync time="752.998"/>
*este**, n' sintsi:n tikihto:skeh.
<Sync time="754.881"/>
Yehwa yo:n nochi kiwi:ka.
<Sync time="757.377"/>
*Después de** yo:n tami n' *cosecha**
<Sync time="759.959"/>
ne: ke:..., ne: ke:man, ne: ke:man tein kipiayah n' n' towe:ita:twa:n, ke kisa:lowah, tami..., kitamisa:lowah ke:mah
<Sync time="765.565"/>
yowih ya ne:n tio:pantsi:n.
<Sync time="768.719"/>
Kite:tio:chi:waltili:tih ya 
<Comment desc="quizá quiso decir kite:chi:waltili:tih"/>
, se: *misita** ya ne:n,
<Sync time="772.505"/>
n' *cosecha, porque** kimattokeh kuali *cosecha** 'ki:xtihkeh ya
<Sync time="775.425"/>
pos kipiah ya ton ika, ton ika *tiv...,** tinemiskeh.
<Sync time="778.598"/>
Tikpiah ya ton tikmahse:waskeh
<Sync time="780.714"/>
wa:n yo:n tasohka:macho:ni de n' totahtsi:n dios.
<Sync time="783.486"/>
Entó:s kite:tio:chi:walti:[tih], kima:ktili:tih ya ne:n totahtsi:n *dios** se:,
<Sync time="787.485"/>
se:, o:me, e:yi *oraciones**
<Sync time="789.601"/>
para n' *icosecha** de n', de ne:n tokni:w kuali, kuali *cosecha** 'ki:xtih.
<Sync time="794.044"/>
¿Ke:yeh?
<Sync time="795.631"/>
Yo:n, yo:n talna:miki:lis, *pues** kualtsi:n mowi:kaya ne:ka *tiempo**
<Sync time="800.988"/>
pero a:xka:n nikita neh a:mo *igual** ok ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n titekitiah
<Sync time="804.538"/>
*porque** neh *todavía** nikitak ok neh ..., ke:meh nimitsilia nikpia,
<Sync time="808.135"/>
nikpia, *este, cincuenta y seis años**,
<Sync time="811.732"/>
*cuando** neh pe:wak nikita *todavía** itech ..., nikpiaya *diez años**,
<Sync time="817.381"/>
mahtakti xiwit nikpiaya neh, *todavía** nikitaya ok ke:ní:w n' tekitiah nowe:ita:twa:n.
<Sync time="821.168"/>
Pero a:xka:n nikita ne:n pi:pil
<Sync time="823.474"/>
nochi ki..., nochi mopatakeh ya.
<Sync time="825.505"/>
A:xka:n nejó:n talna:miki:lis tehwa:n ...
<Sync time="827.642"/>
a:mo kitah ok ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n t'tekitiah. A:mo kimatih, a:mo ki:xmatih ok
<Sync time="831.896"/>
wa:n yehwa yo:n nikihtowa neh *ojalá y** ...
<Sync time="834.541"/>
tikihtowah tehwa:n o:me, e:yi tokni:wa:n ok, mah ki..., kinemili:skiah ok yo:n talna:miki:lis ke:meh ne:ka *tiempo** tehwa:n tikitstiwa:lahkeh iniwa:n towe:ita:twa:n
<Sync time="842.263"/>
Mm, ¿Yehwa sah *o** tikneki oksé: talna:miki:lis tine:chtahtani:s?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="851.086" endTime="866.446">
<Sync time="851.086"/>
Kwa:..., ¿Kwa:k ka *yunta**, ko:ni 
<Comment desc="Jeremías, de Guerrero, trataba de hablar como de Puebla, hubiera dicho ke:ní:w"/>
mono:tsa o:n, ihkó:n? 
<Sync time="860.991"/>
¿Ko:ni mono:tsa yehwi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="866.446" endTime="869.45">
<Sync time="866.446"/>
<Who nb="1"/>
Ah, ni...,
<Who nb="2"/>
Ka:. ¿Ko:ni ti..., tli..., ito:ka:?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="869.45" endTime="1196.519">
<Sync time="869.45"/>
Ah, nika:n i:n,
<Sync time="872.412"/>
*primero** yowi *yunta** ke:meh nimitsilwih.
<Sync time="875.395"/>
Pero yo:n *yunta**
<Sync time="877.722"/>
ki..., sayoh para ki:x..., kikaxa:nia n' ta:ltsí:n.
<Sync time="881.869"/>
'Kaxa:nia n' ta:ltsi:n para ki:..., kihichkua nochi xiwit tein yetok,
<Sync time="885.762"/>
pero n..., n' pa:nti de n' mi:ltsi:n
<Sync time="888.999"/>
kipia ke tehwa:n tikte:molihtiowih ya.
<Sync time="892.088"/>
A:mo *porque** ne: *tayu:ntahwihkeh** ya .... *Bueno**, tehwa:n tiki:tstia:tih ke:meh, ke:meh yahki ne:n *arado** iwki t'ta:lihtia:tih n' tato:k. A:mo, ta: yo:n,
<Sync time="898.816"/>
yo:n kipia ke tehwa:n tikte:molihtia:skeh ya ke:ní:w,
<Sync time="901.799"/>
*este**, komo ihkó:n, komo ke:meh i:n i:xtapal, i:xtapal yahki ne:n yu:ntahtekit,
<Sync time="906.919"/>
entó:s kipia ke tehwa:n tikuiskeh
<Sync time="908.633"/>
e:witiká:.
<Comment desc="E:witiká: refiere a la manera de sembrar con coa, subiendo al cerro y no caminando sembrando por la ladera"/>

<Sync time="910.601"/>
¿Ke:yeh yo:n e:witika:?
<Sync time="913.584"/>
Ka:mpa n..., ka:mpa kalaktiah n' *arado**,
<Sync time="916.609"/>
ka:mpa kalaktiah n' tepos,
<Sync time="918.069"/>
entó:s tehwa:n kipia ke tika:xpanawihtia:tih ya.
<Sync time="921.264"/>
*Porque** komo tikuikeh ke:meh yahki n' yu:ntahtekit,
<Sync time="923.739"/>
mah tikihto:ka:n i:xtapal, i:xtapal yahki *yunta**
<Sync time="926.363"/>
mah tiki:xtapalta:li:ka:n ne:n pa:nti a:mo kualtia
<Sync time="929.156"/>
*porque** ka:mpa, ka:mpa kika:wtiah tepitsi:n ne:n tepos ne:n xiwit
<Sync time="932.795"/>
se: sah n' kiteltoka:ro:ti:w *cuando** mi:lme:was.
<Sync time="936.095"/>
A:mo, wa:n para *parejo** mah te:chtoka:ro, mah tikihto:ka:n mah nochi te:chtoka:ro n' tein,
<Sync time="940.369"/>
tein kika:wtiah ne:n yuntah, tekitikeh kika:wtiah tahtahko 'ka:wtiah tepitsi:n
<Sync time="945.68"/>
entó:s *parejo** timoxehxelwiah ya, tikihtowah, "*no**, pos
<Sync time="948.215"/>
te:chtoka:roh *parejo** n' takua:wak, a:mo sayoh ne: se: sah n' kitoka:roh n' teltakua:wak wa:n se: sah kitoka:roh n' telema:nik.
<Sync time="953.212"/>
*Entonces** yehwa yo:n no: semi *telimporta** neli tikmatiskeh.
<Sync time="956.851"/>
A:xka:n de yo:n,
<Sync time="958.967"/>
ke:meh neh nimitsilia, *este**, mm. Yo:n a:kin yu:ntahtekiti yo:n no:, yo:n no: *aparte**,
<Sync time="966.161"/>
n' a:ki:n yu:ntahtekiti yo:n [...] yehwa kiyo:le:wah.
<Sync time="968.89"/>
Yo:n i:pa, i:pa mo:, i:pa mo:...,
<Sync time="971.473"/>
i:pa ika yo:n tekiti, ika yu:ntahtekit.
<Sync time="973.947"/>
Ne: ke:man wa:la:yah tokni:wa:n de wehka.
<Sync time="976.782"/>
A:mo kichi:wayah *mismo** yehwa:n ne:n tein ina:xka n' tato:k, sano ke wayo..., tayo:le:wayah,
<Sync time="982.41"/>
wa:ltemowa:yah seki tokni:wa:n de, de wehka wa:la:yah kwa:lkuiah n' iminkua:kuehwa:n
<Sync time="987.297"/>
wa:n kwa:lkuiah n' *imiyu:ntah**, *o sea** n' *iminarado**,
<Sync time="990.344"/>
tate:mohtiwi:tseh ika n' chi:walis.
<Sync time="993.158"/>
Kimattokeh ya ke tami nika:n tehwa:n i:n to..., to..., to..., toxola:l, San Miguel,
<Sync time="998.616"/>
yowih parahko, *porque** parahkokopa, *más** parahko pos n' ompa,
<Sync time="1002.573"/>
tato:ka *más, más despuecito**.
<Sync time="1005.577"/>
*Por ejemplo**, nika:n tehwa:n titato:katih
<Sync time="1007.778"/>
diciembre, enero;
<Sync time="1009.894"/>
ompa yehwa:n tato:kah itech marzo, abril, *más** parahko.
<Sync time="1015.035"/>
No: *igual**, ki..., más** tasese:ya ya
<Sync time="1017.51"/>
wa:n nika:n tehwa:n tato:kah enero, *este** diciembre, enero.
<Sync time="1021.234"/>
*Más** paratani tato:kah itech junio,
<Sync time="1024.302"/>
*este** itech julio,
<Sync time="1026.079"/>
agosto, tato:kah n' ompa yehwa:n
<Sync time="1028.428"/>
ka:mpa *más** takawa:ni a.
<Sync time="1030.565"/>
Iwki yo:n motekiti nika:n. *O sea** tehwa:n nika:n tikitstok[eh] totato:k ke:meh yetok me:tsti sah, a:mo,
<Sync time="1035.706"/>
a:mo *parejo**.
<Sync time="1037.102"/>
A:mo tikihto:tih, *no** pos
<Sync time="1038.456"/>
nitato:kati ke:man, ke:man neh niknekis.
<Sync time="1041.588"/>
*Porque** n' tao:ltsi:n yeh no: kitstok sah n' i..., n' i..., kitstok sah n' *itiempo** kemaniá:n tikta:li:s wa:n ke:maniá:n ta:kiti:w.
<Sync time="1047.618"/>
Mah nimitsili neh nitato:kati mayo, a:m..., mayo a:mo. I:pa ne:nkah sah, nikta:li:s tato:k wa:n a:mo teh niki:xti:s, ¿ke:yeh? *porque** a:mo tiempo de, a:mo tiempo de tato:kalis.
<Sync time="1055.784"/>
Entó:s *por eso** tehwa:n ne:ka *tiempo** towehka:wkayo:we:ita:twa:n
<Sync time="1060.858"/>
te:chne:xtilihkeh titato:kaskeh
<Sync time="1063.422"/>
itech diciembre, enero, febrero *hasta** marzo.
<Sync time="1068.119"/>
Yo:n marzo, ompa tami n' tato:k.
<Sync time="1070.87"/>
Para, de marzo para ne: a:mo a:kin tato:ka ok, ¿ke:yeh?
<Sync time="1075.038"/>
No: etok, no: etok me:tsti sah kati:yeh me:tsti titato:katih para kuali ki:sas n' *cosecha**,
<Sync time="1079.206"/>
*porque** komo neh niki:tskih *no** pos n' tato:kati mayo, abril
<Sync time="1083.374"/>
i:pa ne:nkah sah. ¿*Porque** ke:yeh a:mo ta:kis *porque** a:mo *itiempo** para n' tato:kas,
<Sync time="1087.902"/>
n' yehwa yo:n nimitsilia neh.
<Sync time="1090.018"/>
A:xka:n oksé:, nika:n tehwa:n to..., totalna:miki:lis *o** to..., tochi:walis tehwa:n nika:n a:mo sayoh mi:ltsi:n,
<Sync time="1098.354"/>
tikto:kah no: n' etsí:n.
<Sync time="1101.208"/>
Yo:n etsí:n tehwa:n tikto:kah no: etok sah katí:n *itiempo**, tikto:kah itech *mes de** mayo.
<Sync time="1107.175"/>
Nochi n' tokni:wa:n kimattokeh ya nochi:n, kimattokeh itech mayo,
<Sync time="1112.38"/>
pe:wah tawi:tekih itech ikalak..., *este** itech itahkotiá n' abril.
<Sync time="1117.585"/>
Itahkotiá n' abril tawi:tekih,
<Sync time="1120.801"/>
*porque** kimattokeh itech *tres de** mayo
<Sync time="1123.065"/>
kito:katih ya n' et.
<Sync time="1125.033"/>
¿Ke:yeh? *Porque** yo:n kimattokeh, yo:n *tres de** mayo para kimattokeh ihwa:k, junio, julio
<Sync time="1131.253"/>
kipiah ya n' etsí:n para *kicosecha:ro:tih**.
<Sync time="1133.707"/>
*Porque** n' et no: etok sah n' *itiempo**. Et a:mo no: *como quiera** xikto:ka. *No**, pos nikihto:ti nikto:kati ihwa:k i:n,
<Sync time="1138.764"/>
ihwa:k i:n metsti nikto:kati n' et *porque** nikpia *semilla o porque** niknekik.
<Sync time="1142.445"/>
No: etok sah kati:ni, kati:ni *tiempo** ta:kis n' etsí:n.
<Sync time="1146.211"/>
*Igual** ke:meh mi:l.
<Sync time="1147.967"/>
Mi:ltsí:n no: etok sah n' *itiempo**, etsí:n no: etok sah n' *itiempo**.
<Sync time="1151.437"/>
A:xka:n oksé:, ne:n,
<Sync time="1154.209"/>
*por ejemplo** tato:ktsí:n de n' *chilito**,
<Sync time="1156.536"/>
*chilito** no: etok sah n' *itiempo**, yo:n itech marzo.
<Sync time="1159.265"/>
Kuali kitachipa:wiah itech marzo,
<Sync time="1161.402"/>
para kito:katih itech marzo.
<Sync time="1163.243"/>
Pero n' chi:l *más** owih. *Pues** n' etsí:n, etsí:n ke:meh nimitsilia:ya, n' etsí:n no: kwi:ka n' ichi:walis. *Porque** ¿ke:yeh? *Primero** 'tawi:tekiti.
<Sync time="1170.902"/>
*Después de** 'tawi:teki, 'tachipa:wia, 'tai:xololowa tikihtowah tehwa:n.
<Sync time="1175.028"/>
*Después de** 'tami 'tai:xololowa,
<Sync time="1177.482"/>
tikto:ka ya n' et.
<Sync time="1179.746"/>
¿Ke:yeh yo:n 'tai:xololowa? *Para** a:mo,
<Sync time="1183.152"/>
para amo moxiw..., motahsolpacho:ti:w n' etsi:n, sano ke paniá:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1196.519" endTime="1198.152">
<Sync time="1196.519"/>
Ahá.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1198.152" endTime="1589.128">
<Sync time="1198.152"/>
Yehwa yo:n nimitsilia titachipa:wah wa:n tikto:kah n' et,
<Sync time="1204.711"/>
pero nejó:n et onkak o:me taman de n' et.
<Sync time="1209.245"/>
Onkak tehwa:n tikiliah *pitaleño**,
<Sync time="1212.293"/>
onkak tehwa:n tikiliah mi:ltampaet,
<Sync time="1215.737"/>
onkak tehwa:n tikiliah chichime:kohet.
<Sync time="1219.646"/>
Chichime:kohet yo:n tehwa:n tikiliah, *este,** pi:ntohet.
<Sync time="1223.505"/>
Chichime:kohet, tehwa:n t'to:ka:ytiah chichime:kohet.
<Sync time="1225.666"/>
Onkak kiliah, *este**, emekat.
<Sync time="1229.333"/>
*Pero cada, cada** se: t..., *cada** se: taman de n' et,
<Sync time="1235.65"/>
no: ta:taman se: kito:ka.
<Sync time="1238.495"/>
Ke:meh nimitsilia yekin.
<Sync time="1241.141"/>
*Pitaleño** yeh se: kitachipa:wia kualtsi:n, mah se: kito:ka, se: kita..., kitachipa:wia wa:n se: tachipa:wa wa:n ompa ke:mah se: kito:ktiw *por**,
<Sync time="1247.217"/>
*por** pa:nti. De wehka, de wehka *solamente** se: kikui sayoh
<Sync time="1252.52"/>
e:yi ma:kpal.
<Sync time="1255.309"/>
E:yi ma:kpal kihto:sneki e:yi *cuarta**.
<Sync time="1259.924"/>
*Sesenta centímetros de cada [mata]** wehka, de pata:wak wa:n o:me ma:kpal de ma:wehka.
<Sync time="1265.732"/>
*Cuarenta centímetros de** ma:wehka, n..., nimitsilia n' *pitaleño**.
<Sync time="1271.954"/>
A:xka:n tein kiliah pi:ntohet,
<Sync time="1274.57"/>
tehwa:n tikiliah, *este,** to:rohet,
<Sync time="1276.917"/>
kipia e:yi taman to:ka:it, kiliah chichime:koh,
<Sync time="1279.475"/>
to:rohet, pi:ntohet.
<Sync time="1282.123"/>
Yo:n e:yi *nom...**, e:yi to:ka:it kipia pero sen..., yo:n et sentaman sah. Sayoh e:yi to:ka:it kipia.
<Sync time="1288.238"/>
Yo:n kito:kah
<Sync time="1290.071"/>
kitachipa:wiah no:,
<Sync time="1291.824"/>
pero yo:n kito:kah *más** we:wehka.
<Sync time="1293.974"/>
Kito:kah *siquiera** na:wi ma:kpal de ma:wehka
<Sync time="1298.966"/>
wa:n na:wi ma:kpal de ma:..., de pata:wak. ¿Ke:yeh? Porque n' tein kiliah, *este** to:rohet,
<Sync time="1307.292"/>
no: taman moskaltia. A:mo iwki moskaltia ke:meh n' *pitaleño porque n' pitaleño** tehwa:n tikihtowah moskaltia yeh senki:s taktson sah.
<Sync time="1314.633"/>
Wa:n *toroet** tehwa:n tikiliah moskaltia yeh mowila:na mahyá: yo:n,
<Sync time="1320.857"/>
mahyá: komekat.
<Sync time="1322.699"/>
*Por eso** komo t'ta:lih se:,
<Sync time="1325.163"/>
se: taktson de yo:n to:rohet,
<Sync time="1327.652"/>
mah u..., mah se:..., mah ma:kue:..., mah ma:kue:kue:chtik tikihto:ka:n, ma:kue:chtik.
<Sync time="1331.747"/>
De o:me ma:kpal sah, moki:tskia. ¿Ton *pasarowa después de** moki:tskia? A:mo nochi ta:ki.
<Sync time="1338.487"/>
¿Ke:yeh? *Porque mismo** yehwa no: momiktia.
<Sync time="1341.828"/>
Yo:n nochi kiwi:ka, nochi kipia n' iwi:kal n',
<Sync time="1344.509"/>
*lo que es** n' tato:ktsi:n de n' et.
<Sync time="1346.812"/>
Oksé:, yo:n kitachipa:wiah nimitsilia wa:n kito:kah achi yo:n de ma:wehka.
<Sync time="1351.833"/>
Oksé: kiliah, *este**, emekat.
<Sync time="1354.749"/>
Emekat yo:n kito:kah yetok, yetok, *este**,
<Sync time="1360.334"/>
etok sah, ¿ke:ní:w n' kito:kah? yo:n kito:kah itsi:ntan de mi:l *o** itsi:ntan de se: kowit.
<Sync time="1365.853"/>
Yo:n a:mo kitachipa:wi:skeh.
<Sync time="1367.669"/>
Mah tikihto:ka:n kitai:xolo[lo]wili:tih wa:n kito:katih n' emekat.
<Sync time="1371.16"/>
Emekat kito:kah itsi:ntan de se: kowit *o** itsi:ntan de mi:l.
<Sync time="1373.987"/>
¿Ke:yeh? *Porque** yo:n emekat kiliah,
<Sync time="1377.527"/>
i:pa iwki kito:ka:ytiah emekat *porque** mahyá: komekat, moskaltia.
<Sync time="1381.345"/>
Itsi:ntan kito:kah de n' kowit para pe:wa moskaltia, moskaltia, ihkó:n ke:meh moskaltihtiw mopihpilohtiw itech n' kuawit
<Comment desc="Nota que primero en esta línea dice 'kowit' y luego 'kuawit'."/>
.
<Sync time="1387.231"/>
Molpihtiw, molpihtiw, molpihtiw, *hasta** ka:mpa, ka:mpa tamiti ne:n ineskaltilis de yo:n et,
<Sync time="1392.62"/>
entó:s n' ompa pe:wa xo:chiowa ya.
<Sync time="1396.118"/>
No: etok n' i..., no: etok ka:nikawí:n tamiti de moskaltia wa:n para pe:wa xo:chiowa.
<Sync time="1400.989"/>
N' emekat, yo:n no: taman nimitsilia n' emekat kito:kah.
<Sync time="1404.378"/>
Mi:ltampaet, mi:ltampaet yeh kito:kah ka:mpa mi:lah.
<Sync time="1408.481"/>
Tachipa:wah kito:kah mi:l,
<Sync time="1411.184"/>
tatahko de n' pa:nti de mi:l ompa kita:lihtiwih ya n' et.
<Sync time="1415.515"/>
Kito:ktiwih, kito:ktiwih, kito:ktiwih n' et.
<Sync time="1417.496"/>
Kiliah mi:ltampaet *porque** yo:n a:mo moskaltia mah tikihto:ka:n paniá:n, yo:n moskaltia tatampa de mi:l, tatampa de m' pa:nti de mi:l. Yeh ika kito:ka:ytiah mi:ltampaet.
<Sync time="1426.159"/>
Oksé: kiliah exo:yema:n, exo:yema:n yo:n no: kwi:ka n' i..., exo:yema:n kiwi:..., n' iwi:kal yeh, no: *igual** ke:meh emekat.
<Sync time="1433.934"/>
Kito:kah itsi:ntan de n' mi:l.
<Sync time="1436.322"/>
Pero yo:n no: etok *tiempo** sah, kito:kah sayoh itech marzo.
<Sync time="1439.833"/>
Nika:n tamitata:lwiah, 
<Sync time="1441.386"/>
nika:n kito:kah ya exo:yema:n.
<Sync time="1443.579"/>
Kito:ktiwih pa:nti *por** pa:nti, no: ke:meh etok mi:ltsi:n no: ihkó:n kito:ktiwih.
<Sync time="1447.237"/>
Pero a:mo kito:kah, *este**, ke:meh mi:l, tikihto:tih nika:n kita:lihkeh
<Sync time="1450.809"/>
se: *mata de** mi:l, nika:n se: m..., nika:n se: mi:l wa:n ompa kita:lihtiw[ih]. Kipia 'ka:wtiwih se: taktson de mi:l.
<Sync time="1456.56"/>
Kipanawihtiwih. Ki..., mah tikihto:ka:n ehex..., ehe:xkatika.
<Sync time="1462.083"/>
Ehe:xkatika ki..., ehe:xkatika kihto:sneki
<Sync time="1464.602"/>
*terciado** mah tikihto:ka:n, koyo:tahto:l n' kihtowa. Mm.
<Sync time="1468.437"/>
Entó:s yo:n ehe:xkatika kito:kah, ¿ke:yeh ihkó:n kito:kah?
<Sync time="1471.231"/>
ihwa:k *cuando** moskalti:ti n' exo:yema:n, a:mo moki:tskia eliwis.
<Sync time="1475.624"/>
*Porque** komo kito:kkeh kue:chtik,
<Sync time="1477.92"/>
mah ..., *este**, taktson *por** taktson de mi:l,
<Sync time="1480.7"/>
¿Ton *pasa...,** ton *pasa:ro:ti después**?, Moki:tski:ti.
<Sync time="1484.341"/>
*Después** mi:ltsi:n, *hasta** mi:ltsi:n no: ki..., no: kima:lchi:waya *después, cuando** ta:kiti a sinti kipala:ntia,
<Sync time="1490.86"/>
kixokoltia *porque** n' et *cuando** moskaltia n' et wa:n *cuando** telta:lwelita,
<Sync time="1495.143"/>
moskaltia wa:n moki:tskia,
<Sync time="1497.103"/>
*más, más que** xiwit.
<Sync time="1499.43"/>
Entó:s yehwa yo:n no: kipia n' iwi:kal. Pos kipia ke kito:kaskeh we:wehka, a:mo semi telkue:chtik, kipia ke kito:ktia:skeh, kitstia:skeh ke:meh yetok mi:ltsi:n.
<Sync time="1507.463"/>
Weli ke kita... weli ke kika:wah sehse: *mata o** weli kika:wah oho:me *mata** para a:mo semi moki:tskia.
<Sync time="1513.837"/>
Wa:n komo kito:kah itsi:ntan de n' kuowit,
<Sync time="1515.832"/>
yo:n a:mo *mal porque** n' kowit teh tikmatis,
<Sync time="1518.64"/>
moskaltia wehkapan n' kowit. Pero miltsí:n a:mo *más** moskaltia ompa ka:mpa tamiti mi:ltsí:n. Entó:s n' etsi:n yeh *como que más** moskaltia n' et, *a veces hasta** kiposteki a mi:l. *Entonces**
<Sync time="1529.143"/>
*cuando** kiposteki a mi:l, mokelpachowa mi:ltsí:n, entó:s n' etsi:n kipia ke motate:molia no: ka:nikawi:ni yeh moskalti:s, ka:nikawi:ni mowila:nas.
<Sync time="1535.7"/>
Nochi yehwa yo:n iwi:kal.
<Sync time="1537.59"/>
¿Ke:yeh nejó:n?
<Comment desc="Aquí dice 'nekó:n' que no tiene significado sino que quiso decir nejó:n"/>

<Sync time="1539.393"/>
*Porque**,
<Sync time="1541.577"/>
de ka:ni wa:le:wa de tehwa:n tima:se:walmeh timotekipano:skeh,
<Sync time="1545.612"/>
komo a:mo itech nochi yo:n tikte:moli:skeh,
<Sync time="1547.463"/>
tikte:moli:skeh kanikawí:n timopale:wi:skeh tehwa:n tima:se:waltsitsi:n
<Sync time="1551.091"/>
para timotekipano:skeh. Yo:n se: nepale:wi:l para tehwa:n tikihtowah,
<Sync time="1555.327"/>
*porque** komo tikto:kkeh se: *mata de** et,
<Sync time="1558.229"/>
se: *mata de** pitale:nyoh, se: **mata de..., de** exo:yema:n, se: *mata de** to:rohet, se: *mata de** mi:ltampaet,
<Sync time="1564.959"/>
tikpiah miak nepale:wi:lis a.
<Sync time="1568.67"/>
*Aparte** n' tomi:ltsi:n, *tikaprovecha:rowah** tikihtowah tehwa:n tik..., tiksenki:xtiah ya iwa:n tomi:ltsi:n wa:n iwa:n toetsi:n.
<Sync time="1575.238"/>
Entó:s nejó:n se: nepale:wil a para tehwa:n *tipobres**..., tima:se:walmeh.
<Sync time="1579.206"/>
Yehwa n' tehwa:n ika timotekipanowah nika:n tehwa:n *tipob**..., tima:se:waltsitsi:n.
<Sync time="1582.347"/>
A:mo nikmati ox oksé: tatsi:ntokalis tikpias, *este**,
<Sync time="1585.701"/>
se: talna:miki:lis t'ne:chtatsi:ntoki:s, 'ne:chtatsi:ntoki. Nietok para nimitsilwi:s.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1589.128" endTime="1594.84">
<Sync time="1589.128"/>
¿To:n, n... e..., tao:l, to:n tayo:..., tao:l o:nkah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1594.84" endTime="1653.45">
<Sync time="1594.84"/>
Ah de tao:ltsí:n *pues**,
<Sync time="1598.548"/>
tehwa:n tiki:xmatih onkak t..., onkak n' tao:ltsi:n tein kiliah olo:pitsa:wak.
<Sync time="1603.08"/>
Wa:n onkak olo:tsí:n, acha onkak sintsí:n, tao:ltsí:n tein kipiah olo:..., kiliah olo:..., olo:t tein toma:wak, tehwa:n tikto:ka:ytiah, *este**, kuowsin.
<Sync time="1615.554"/>
Ne:n tao:ltsi:n miak taman onkak.
<Sync time="1617.424"/>
Neh niki:xmati, niki:xmattok n' kiliah, *este**, kito:ka:ytiah koyo:..., koyo:kopa
<Sync time="1623.033"/>
Tehwa:n tiki:xmatih ma:se:walkopa tao:ltsí:n,
<Sync time="1625.391"/>
pero de n' to:ka:ymeh ya, kipia, kipia koyo:to:ka:it a.
<Sync time="1628.543"/>
*Ya sea** ke:meh kiliah *híbrido**,
<Sync time="1630.776"/>
*criollo, argentino**,
<Sync time="1633.435"/>
*argentino**.
<Sync time="1635.224"/>
E:yi taman, neh niki:xmati e:yi taman de mi:ltsí:n, de n' tao:ltsí:n onkak de n' *criollo, argentino**, onkak este n..., *híbrido**. Mm.
<Sync time="1647.518"/>
E:yi taman, *argentino, criollo, híbrido**.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1653.45" endTime="1657.989">
<Sync time="1653.45"/>
*Pero antes, antes** a:mo onkatka.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1657.989" endTime="1667.857">
<Sync time="1657.989"/>
<Who nb="1"/>
*Antes** a:mo, *antes** tehwa:n tako:wtamatiah i:pa sen taman sah, yehwa ..., i:pa sen taman, sen taman mi:l, mi:l..., tao:ltsi:n sah. Yehwa n' tein tehwa:n tikiliah *tocrio:llotao:ltsi:n**, tein i:pa nika:n tehwa:n tiki:xmatih olo:pitsa:wak,
<Who nb="2"/>
Ah, pero, pero, pero ...,
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1667.857" endTime="1687.597">
<Sync time="1667.857"/>
olo:pitsa:wak.
<Sync time="1669.765"/>
Ke:mah, wa:n onkak olo:toma:wak. O:me taman sah tehwa:n tiki:xmatiah.
<Sync time="1673.142"/>
Pero tehwa:n tiki:xmatiah de yo:n toka:it. A:mo tiki:xmatiah de oksé: toka:i:t, tehwa:n tiki:xmatiah olo:pitsak..., olo:pitsa:wak *o** olo:toma:wak tehwa:n tikiliah.
<Sync time="1682.894"/>
Ke:mah, yehwa n' tehwa:n tiki:xmatiah n' tao:ltsí:n. *Bueno** ne:ka *tiempo i:pa ihkó:n neh ni:xpeta:nik.
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1687.597" endTime="1693.544">
<Sync time="1687.597"/>
<Who nb="1"/>
I:n *después** pe:[wak] niki:xmati a n' to:ka:it de n' mi:ltsi:n, de n' tao:ltsi:n.
<Who nb="2"/>
¿Ka:na..., ka:na..., ka:nachi tachialis, onkah?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1693.544" endTime="1906.409">
<Sync time="1693.544"/>
¿De tao:ltsí:n?
<Sync time="1694.983"/>
Onkak tein pisi:ltik,
<Sync time="1697.105"/>
wa:n onkak n' tein pata:wak,
<Sync time="1699.192"/>
wa:n onkak n' tein ohololtik n' tao:ltsí:n.
<Sync time="1702.444"/>
Yo:n ohololtik n' tao:ltsi:n tein nika:n tehwa:n totao:l.
<Sync time="1706.197"/>
Wa:n tein pata:wak no: nika:n tehwa:n totao:l. 
<Sync time="1709.179"/>
Wa:n tein pitsa:wak tao:ltsí:n yo:n onkak tein *más** parahko ya. Tikihtowah tehwa:n ka:mpa *más** tasese:ya ya.
<Sync time="1715.811"/>
Tein tao:ltsí:n ompaka ne: mah tikto:kaka:n, tein de n' ompa ne:wí:n parahko nika:n a:mo ta:kiki.
<Sync time="1720.63"/>
Wa:n tein nika:n tehwa:n tikta:ki:ltiah n' totao:l mah tikwi:kaka:n parahko mah tikto:kaka:n, a:mo ta:kiti:w. ¿Ke:yeh? *Porque** a:mo icha:yohka:n.
<Sync time="1727.155"/>
*Entonces, por eso** yeh neh nimitsilia neh,
<Sync time="1730.486"/>
n' tao:ltsi:n no: yetok sah ka:ni n' ta:ki.
<Sync time="1733.204"/>
Tein kito:kah newí:n paratani, newí:n paratani ka:mpa *más** takawa:ni,
<Sync time="1737.341"/>
wa:n mah t'to:kaka:n nika:n tehwa:n i:n,
<Sync time="1739.774"/>
a:mo, a:mo ta:kiki:w. Moskalti:s, moskalti:s mi:ltsi:n.
<Sync time="1743.443"/>
Pero pos sayoh i..., sakat sah, a:mo moskaltia ne:n, a:mo motao:lo:tia ne:n xi:lo:tsí:n.
<Sync time="1747.813"/>
*Igual** a n' tein parahko tao:l,
<Sync time="1750.007"/>
tein pitsa:wak tao:l tehwa:n tikiliah mah tikto:kaka:n nika:n tehwa:n,
<Sync time="1753.839"/>
a:mo motao:lo:ti:s moskaltia, moskaltia n' tao:ltsi:n, *este**, n' mi:ltsi:n,
<Sync time="1757.67"/>
pero, para ton tiknekih sayoh to:tomo:ch sah.
<Sync time="1761.042"/>
*Entonces** tao:ltsi:n yeh no: kiwi:ka, no: kiwi:ka n' i..., n' i..., mah tikihto:ka:n tehwa:n icha:yohka:n.
<Sync time="1767.238"/>
Tein paratani, paratani,
<Sync time="1769.667"/>
tein yehwa:n kihtowah koyo:..., koyo:..., koyo:pa *zona baja**.
<Sync time="1773.677"/>
Yehwa yo:n tehwa:n tikihtowah koyo:kopa.
<Sync time="1778.011"/>
Tehwa:n tikihtowah, tehwa:n tikihtowah, nika:n tehwa:n tikihtowah parahko ya.
<Sync time="1781.85"/>
Wa:n onkak n' tein talwiah *más** parahko.
<Sync time="1784.921"/>
Wa:n onkak n' tein paratani. Paratani tao:ltsí:n
<Sync time="1787.691"/>
tein tehwa:n tikihtowah taniwahtao:ltsi:n,
<Sync time="1789.798"/>
Yo:n taniwahtao:ltsi:n nika:n tehwa:n a:mo te:chna:miki yeh. ¿Ke:yeh? Porque tehwa:n nika:n *más** tepitsi:n tasese:ya, a:mo semi teltasese:ya *pero** tasese:ya ya.
<Sync time="1795.786"/>
Tein nika:n tehwa:n mah tikto:katih ka:mpa *más** tasese:ya,
<Sync time="1798.836"/>
a:mo kina:mikiti *porque n' ompaka ne:wí:n no: etok sah tein tao:ltsí:n tein ta:ki, yehwa n' tein tehwa:n tikihtowah pitsa:waktao:ltsi:n.
<Sync time="1805.187"/>
A:xka:n de n..., de n..., de n' tao:ltsí:n, onkak kostiktao:l.
<Sync time="1809.402"/>
Yo:n kostiktao:ltsí:n,
<Sync time="1811.851"/>
yo:n no:ya:n ta:lna:miki nika:n tehwa:n.
<Sync time="1815.462"/>
Wa:n mochi:wa ka:mpa eski tehwa:n nika:n mah t'to:kaka:n.
<Sync time="1818.369"/>
*Hasta** paratani no: mochi:wa, *porque** [ne]wí:n paratani no: ki..., no: ki:xmatih n' kostiktao:l.
<Sync time="1822.929"/>
Ki:xmatih ya:witao:l, ya:witao:ltsí:n. A:mo n'mati kox tiki:xmattos ya:witao:l.
<Sync time="1828.152"/>
*Entonces** onkak e:yi taman, onkak *hasta** na:wi taman, tein chi:chi:ltik.
<Sync time="1833.063"/>
Ya:wit,
<Sync time="1834.289"/>
chi:chi:ltik,
<Sync time="1836.153"/>
kostik, ista:k.
<Sync time="1838.446"/>
Onkak seki kiliah *pinto**, pi:ntohtao:ltsi:n.
<Sync time="1841.618"/>
Yo:n pi:ntohtao:ltsi:n,
<Sync time="1843.526"/>
yehwa n' tehwa:n tikto:ka:ytiah, *este**, tama:nelo:l iwa:n ya:witsi:n wa:n ista:k.
<Sync time="1847.692"/>
Tehwa:n tikiliah *pintillo**, tao:ltsi:n.
<Sync time="1850.532"/>
Wa:n onkak oksé: taol:tsi:n no: mono:tsa kristi:yoh.
<Sync time="1853.974"/>
¿Ke:yeh n' kito:ka:ytiah kristi:yoh.
<Sync time="1856.02"/>
Kipia chi:chi:ltik wa:n ista:k,
<Sync time="1858.295"/>
Yehwa n' tehwa:n tikiliah kristi:yoh.
<Sync time="1860.67"/>
¿Ke:yeh n' kiliah kristi:yoh? Kipia,
<Sync time="1863.953"/>
kipia tapaltsí:n, tapaltsí:n ke:meh, ke:meh *Jesucristo** iyesyotsi:n.
<Sync time="1868.061"/>
Yehwa n' tehwa:n tikiliah kristi:yoh.
<Sync time="1870.109"/>
¿Ke:yeh n' tikiliah kristi:yoh?
<Sync time="1871.483"/>
Kih... *porque** wits..., wi:tsa, wi:tsa n' ta..., wi:tsa n' i:xne:ska:yo:t ke:meh *Cris...,** ke:meh n' *Cristo**.
<Sync time="1877.622"/>
Yeh ika kiliah kristi:yoh.
<Sync time="1879.622"/>
Kwa:lkui chi:chi:ltik wa:n ista:k
<Sync time="1882.002"/>
ke:meh *cuando** tikitah n' *todios**, ata *cuando todios** ata kipia mahyá: esyoh.
<Sync time="1885.609"/>
Mm. Yehwa yo:n tao:ltsi:n no:, tao:ltsi:n no: kine:ska:yo:tih no: kipia n' i..., no: kipia n' es..., mahyá: esti.
<Sync time="1891.893"/>
Kipia chi:chi:ltik wa:n kipia n' ista:k.
<Sync time="1894.147"/>
Yehwa yo:n tehwa:n tikiliah kristi:yoh.
<Sync time="1896.178"/>
*Por eso** ke:meh nimitsilia neh onkak ya:wit, kostik,
<Sync time="1899.149"/>
*pintillo**,
<Sync time="1901.716"/>
kristi:yoh, chi:chi:ltik. Onkak ma:kui:l taman tao:ltsi:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="1906.409" endTime="1908.927">
<Sync time="1906.409"/>
¿I:n toni *más** noto:ka nika:n?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1908.927" endTime="1916.807">
<Sync time="1908.927"/>
Nika:n tehwa:n *más** tik..., nika:n tehwa:n itech nejí:n ka:mpa nimits..., nimitstapowihtok tehwa:n tikto:kah tao:ltsí:n,
<Sync time="1914.967"/>
etsí:n,
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1916.807" endTime="1926.109">
<Sync time="1916.807"/>
<Who nb="1"/>
wa:n ex..., exo:ye:man *todavía** nika:wí:n no: ta:ki a.
<Who nb="2"/>
*Pero, pero** ¿toni *más** we:lik de tao:l, de o:n kostik noso 
<Comment desc="Aquí 'noso' es del náhuatl de Oapan, quiere decir 'o' en español."/>
 ista:k?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="1926.109" endTime="1929.702">
<Sync time="1926.109"/>
<Who nb="1"/>
Pues sayoh tikihtowah n' tehwa:n de n....
<Who nb="2"/>
oso de u:n..., ¿toni?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="1929.702" endTime="2130.805">
<Sync time="1929.702"/>
Tehwa:n tikihtowah de n' tapal..., tapaltsí:n sah de n' tao:ltsí:n,
<Sync time="1933.379"/>
pero n' tao:ltsí:n nochi iwki sah, nochi iwki sah. *Por ejemplo** tiki..., tikihtowah tikua:tih ista:ktao:l,
<Sync time="1938.436"/>
pero para neh, para neh nikita pané: *igual** sah.
<Sync time="1943.264"/>
Kostiktao:l, pos,
<Sync time="1944.885"/>
tepitsi:n kipata, tepitsi:n oksé:, oksé: mah tikihto:ka:n, *este**, oksé: taman ahwiya:k tao:l ..., taxkaltsi:n de n' kostik,
<Sync time="1952.363"/>
oksé: taman ahwiya:k.
<Sync time="1953.843"/>
*Pero casi, casi mismo** yehwa n' tao:ltsi:n, sayoh *porque** tepitsi:n ahwiya:k sentaman.
<Sync time="1957.888"/>
Ya:witsi:n, tikih..., tikihtowah n' tehwa:n, no: ta:man ya:witsi:n porque ki:sa n' taxkaltsi:n telehemaxtik.
<Sync time="1963.167"/>
Telehemaxtik,
<Sync time="1964.944"/>
wa:n neh nikilia n' taxkaltsi:n, *este**,
<Sync time="1967.894"/>
¿ke:n nikihto:s neh?, telahwiya:k no:.
<Sync time="1970.576"/>
Yehwa yo:ni tehwa:n tikihtowah.
<Sync time="1972.315"/>
*Siempre** kip..., *siempre** kipata ne:n, kipata de n' ahwiya:kka:yo:t n' taxkaltsi:n, *por ejemplo** ista:k, kostik, ya:wit. Taman.
<Sync time="1978.698"/>
Ta:taman ahwiya:k n' taxkaltsi:n.
<Sync time="1980.709"/>
*Siempre**, a:mo, a:mo nikihtowa san ke:n iwki sah, *siempre** ta:taman ahwiya:k.
<Sync time="1984.179"/>
*Pero** n...,
<Sync time="1985.683"/>
yehwa n' tein nimitsilia kristi:yoh wa:n chi:chi:ltik,
<Sync time="1988.002"/>
yo:n *igual** sah.
<Sync time="1989.467"/>
*Igual** ke:meh n' okseki tao:ltsí:n.
<Sync time="1991.612"/>
Yo:n, yo:n chi:chi:ltao:ltsi:n a:mo semi no: *tikacos...**, a:mo semi tik..., tik..., tikto:kah tehwa:n, sano ke yo:n *mismo** yehwa n' tao:ltsi:n,
<Sync time="1997.867"/>
tao:ltsi:n kita:liah iwa:n chi:chi:ltik *porque** mah nimitsili ke:yeh,
<Sync time="2001.562"/>
ne: ke:man
<Comment desc="Lo pronunció [kie:man]"/>
 te:chi..., te:chtapowia:yah n' to..., to...,
<Sync time="2005.441"/>
towe:ita:twa:n, chi:chi:l..., chi:chi:ltao:l kihtowah yehwa n' ta:kat
<Sync time="2009.878"/>
wa:n ista:ktao:l yehwa n' kihtowah no:..., mahyá: tikihtowah tehwa:n, *este**, mahyá: siwa:t [mah] tikihto:ka:n tehwa:n.
<Sync time="2017.103"/>
Entó:s ka:mpa kito:kah i:n chi:chi:ltao:l, kipia ke kipias, ne:n, acha ka:mpa kito:kah ista:ktao:l kipia chi:chi:ltao:l.
<Sync time="2022.317"/>
¿Ke:yeh? *Porque** n' chi:chi:ltao:l
<Sync time="2025.151"/>
ta:kat de n..., ta:kat de ne:n okseki tao:ltsi:n. Yehwa n' te:chtapowihkah, te:chtapowia:yah n' towehka:wkayo:we:ita:twa:n ne: ke:man.
<Sync time="2032.505"/>
A:xka:n komo tikto:kah nochi, yo:n nochi moma:wa.
<Sync time="2035.553"/>
Tikto:kati nika:n, nika:n mah nikihto nika:n etok i:ni, i:n to:kak i:n *parte**, i:n ista:ktao:l.
<Sync time="2042.35"/>
Nika:n nikto:kak i:n, tatahko nikto:kak ya:wit.
<Sync time="2045.834"/>
¿Ton *pasaro:ti** n' ista:k wa:n ya:wit? Yehwa ya nimitsilia ki:sa pi:ntohtao:ltsi:n.
<Sync time="2050.779"/>
¿Ke:yeh? *Porque** tein parahko ya:wit wa:n tein tani ista:k kima:wa.
<Sync time="2054.654"/>
Moma:wah no:. *Por ejemplo** tein ya:wit temowa paratani.
<Sync time="2060.166"/>
Wa:n tein, tein paratani panowa parahko.
<Sync time="2062.856"/>
*Por eso** ki:sa n' tao:ltsi:n is..., *este, pintillo**.
<Sync time="2066.404"/>
Pero yo:n *pintillo** a:mo *porque** i:pa iwki sah n' tao:ltsi:n, sano ke yo:n *pintillo** kihtowah moma:wa. *Por ejemplo**, nika:n *cuando** poto:ni n' imia:wayo de i:n ya:witsi:n
<Sync time="2073.711"/>
panowa de n' tein ista:k, ista:kmia:wat.
<Sync time="2076.279"/>
Wa:n tein ista:kmia:wa..., ista:kmia:wat poto:ni panowa itech n' ya:wit.
<Sync time="2080.08"/>
Kostik *por igual**, kostik nika:n kostiktao:l wa:n nika:n ista:ktao:l,
<Sync time="2085.23"/>
ki:sa tikihtowah tehwa:n tankostsi:n.
<Sync time="2087.874"/>
Tehwa:n tikiliah tankostsi:n. ¿Ke:yeh?* Porque** a:mo semi *legítimo** kostik sano ke mah ..., tikihtowah tehwa:n no: mahyá: pi:ntohtik ika n' kostik
<Sync time="2095.862"/>
¿Ke:yeh yo:n iwki ki:sak? *Porque** nika:n etok is..., kostiktao:l wa:n nika:n etok n' ista:ktao:l.
<Sync time="2100.188"/>
Panowa no: nika:n i:n tao:l n' oksé:.
<Sync time="2102.566"/>
Iwki yo:n, por eso mochi..., por eso mochi:wa n' tao:ltsi:n de miak taman ya mochi:wa. *Por ejemplo** nimitsilia ki:sa *pintillo** ya.
<Sync time="2109.09"/>
Ki:sa tankostsi:n wa:n ki:sa *ya:wipintillo**.
<Sync time="2112.105"/>
Tankostsi:n kihto:sneki kostik wa:n ista:k.
<Sync time="2115.63"/>
Yehwa yo:n tankostsi:n kilwiah.
<Sync time="2117.516"/>
Yehwa yo:n nochi kiwi:ka, nochi kiwi:ka n' i...,
<Sync time="2120.327"/>
n' iwi:kal n' tao:ltsi:n *porque** n' tao:ltsi:n no: mahyá: i:n tehwa:n tikihtowah.
<Sync time="2124.089"/>
Moma:wa no: n' tao:ltsi:n.
<Sync time="2126.801"/>
Eheh. Yehwa yo:n nimitsilia, *a ver** 'mati
<Comment desc="Aunque se escucha *a ver 'mati' no tiene sentido. Quizá quiso decir &quot;a:mo nikmati&quot;"/>
, ¿xa: oksé: talna:miki:lis tikpias?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2130.805" endTime="2133.974">
<Sync time="2130.805"/>
¿Ayoh?
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2133.974" endTime="2305.371">
<Sync time="2133.974"/>
¡Ah! ¿N' ayohtsí:n?
<Sync time="2135.803"/>
Ayohtsí:n nika:n tehwa:n no: tikto:kah,
<Sync time="2138.806"/>
pero tikmatia:ka:n kuali n' ayohtsí:n yekintsi:n kina:miki, yo:n kina:miki *solamente** ka:mpa semi tel..., teltapala:ntok.
<Sync time="2145.754"/>
A:mo *como quiera** tikmati mah t'to:kaka:n tao:..., ayohtsi:n mah tikihto:ka:n... Ne: ke:man mochi:waya.
<Sync time="2151.413"/>
Ne: ke:man kito:kayah mi:lah,
<Sync time="2153.419"/>
[ki]to:kah ayohmeh.
<Sync time="2154.705"/>
Ayohmeh ta:kiah.
<Sync time="2156.235"/>
Wa:n ayohmeh yo:n a:mo semi, yo:n para tikitas a:mo semi tekiyoh. Yo:n sayoh x'tsi:nta:li:ti sah *mata** ka:mpa tima:..., ne:n ta..., xina:chtsí:n de n' ayohtsí:n.
<Sync time="2164.108"/>
Pe:wa ixwa, de pe:wa ixwa pe:wa mowila:na.
<Sync time="2166.904"/>
Wa:n de pe:wa mowila:na pos yo:n a:mo xkihto tik..., mitskuehmolohtok x'tame:wi *o** x'tachipa:wi ihkó:n, yo:n mochi:was sah
<Sync time="2174.912"/>
Wa:n ayohtsí:n tehwa:n tikihtowah nejó:n pos
<Sync time="2178.008"/>
no: se: netekipano:lis para tehwa:n *porque**
<Sync time="2181.77"/>
pos *en vez de que** tikowaskeh,
<Sync time="2184.05"/>
tehwa:n tikta:ki:ltiah.
<Sync time="2185.97"/>
Mah tikihto:ka:n tehwa:n pos, a:mo ne:..., a:mo ni..., a:mo nik..., 
<Sync time="2190.507"/>
*nikgastarohtoti** tomi:n, sano ke *mismo** nehwa neh ni..., *mismo** neh nikta:ki:ltia nika:n i:n,
<Sync time="2194.85"/>
itech *mismo** n..., itech *mismo** no:..., no..., nota:lpa:n, ka:mpa n' tato:ka.
<Sync time="2199.069"/>
*o..., o** nokahfe:ntah. *A veces hasta** kahfe:ntah mochi:wa n' ayoh.
<Sync time="2203.286"/>
Witsti *por lo mismo**,
<Sync time="2205.695"/>
witsti, yo:n witsti,
<Sync time="2209.512"/>
tikto:kah witsti,
<Sync time="2211.973"/>
wa:n mowila:na, yo:n a:mo no:..., no..., a:mo no: tikihtos..., tikte..., tikte..., titekititoti ok, t'tachipa:wihtoti para mochi:was witsti.
<Sync time="2218.812"/>
*Porque** nika:n tehwa:n miak taman, miak taman tikta:ki:ltiah.
<Sync time="2222.031"/>
T'ta:ki:ltiah witsti, t'ta:ki:ltiah ayoh, t'taki:ltiah et, t'ta:ki:ltiah tao:l.
<Sync time="2226.104"/>
Tikta:ki:ltiah, *este**,
<Sync time="2228.339"/>
pa:pa:lo:kilit,
<Sync time="2230.31"/>
t'ta:ki:ltiah chi:ltekpin,
<Sync time="2232.393"/>
tikta:ki:ltiah, *este**, wa:wkilit,
<Sync time="2235.462"/>
tikta:ki:ltiah tomakilit,
<Sync time="2237.809"/>
tikta:ki:ltiah, *este*,** n' tomat,
<Sync time="2242.005"/>
yo:n tehwa:n tikiliah si:taltomat,
<Sync time="2244.762"/>
tein pisi:ltik tehwa:n tikiliah si:taltomat.
<Sync time="2247.323"/>
Wa:n onkak tikiliah *este** n...,
<Sync time="2249.663"/>
tomat tein nikawí:n tehwa:n tomat, seki tomat moskaltia ihko:kó:n,
<Sync time="2254.063"/>
wa:n ya:..., mahyá: mohmotsoltik.
<Sync time="2257.083"/>
Mohmohtsoltik, yehwa n' tehwa:n tikiliah mohtsoltomat.
<Sync time="2260.971"/>
Ke:mah yo:n no:, no:, no: tomat tikihtowah n' tehwa:n *criollo, de** nika:n, tehwa:n totomaw.
<Sync time="2266.654"/>
Yehwa yo:n wa:n semi tel..., yehwa yo:n mochi:wa, no: motelchi:wa nika:wí:n.
<Sync time="2270.343"/>
Sayoh *porque** tehwa:n a:mo tiktohto:kah sah. *Pero** nika:n motachi:wa ok, mochi:wa ok. Yeh neli mah se: kita:lili n' tapala:n ke:meh pio:kuitat,
<Sync time="2277.578"/>
ke:meh kua:kowkuitat, ke:meh,
<Sync time="2280.477"/>
ke:meh i:n xiwtapala:n mah se: kipala:nti wa:n mah se: kite:mili,
<Sync time="2284.154"/>
semi kina:miki yehwa yo:n.
<Sync time="2285.895"/>
Ke:mah, motachi:wa.
<Sync time="2287.94"/>
Yehwa yo:n. ¿A:mo nikmati ox okseki talna:miki:lis tikpia tine:chtatsi:ntoki:s? Xne:chtahtani.
<Sync time="2292.945"/>
A:mo nikmati xa: tikihto:s nisi..., nisi..., niksema:ma:neloh ya nochi *lo que** tein nimitsilihtok, pero nochi nimitsilihtok *lo que** tein tehwa:n nika:n tikta:ki:ltiah. A:mo nimitsilihtok tein wa:le:wa de,
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2305.371" endTime="2307.815">
<Sync time="2305.371"/>
<Who nb="1"/>
de n' okseki..., ahah. 
<Who nb="2"/>
De okseka:n.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2307.815" endTime="2311.992">
<Sync time="2307.815"/>
A:mo, ta: tein nika:n tehwa:n tikta:ki:ltiah nejó:n
<Sync time="2310.215"/>
Ke:mah, mm.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2311.992" endTime="2316.355">
<Sync time="2311.992"/>
Nima:n o:n, san se: taman onka ayoh, ayohtsí:n oso
</Turn>
<Turn speaker="spk1 spk2" startTime="2316.355" endTime="2317.944">
<Sync time="2316.355"/>
<Who nb="1"/>
yetl? 
<Who nb="2"/>
A:mo, ayoh onkak.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2317.944" endTime="2344.18">
<Sync time="2317.944"/>
Kiliah tamalayoh,
<Sync time="2319.817"/>
kiliah, *este**, ayohwach.
<Sync time="2323.866"/>
ayohwach.
<Sync time="2327.395"/>
Kiliah, *este**, kakawayoh,
<Sync time="2329.608"/>
kiliah, *este**, ayoh tein kahkamohtik, kamohayoh.
<Sync time="2334.475"/>
Onkak na:wi taman.
<Sync time="2336.877"/>
Na:wi taman de n..., na:wi taman de n' ayoh onkak. Ke:mah.
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2344.18" endTime="2348.991">
<Sync time="2344.18"/>
Niman o:n, para mo:li, ¿toni ayoh mokue:chowa?
</Turn>
<Turn speaker="spk2 spk1" startTime="2348.991" endTime="2358.765">
<Sync time="2348.991"/>
<Who nb="1"/>
¿Para kikua:skeh tapalo:l *o**
<Who nb="2"/>
*Ajá**, para mo:hli.
<Sync time="2356.175"/>
<Who nb="1"/>
¿Para *mole**?
<Who nb="2"/>
Para mo:hli.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2358.765" endTime="2427.51">
<Sync time="2358.765"/>
*Este**, a:mo kikuih, kikuih *solamente** ...
<Sync time="2363.241"/>
Para tapalo:l kikuih *solamente** ayohwach.
<Sync time="2368.438"/>
Ayohwach *o** ayohwach *o** ayoh..., ayohtet, iteyo de n' ayoh.
<Sync time="2374.592"/>
*Porque** n' ayoh tehwa:n tikuah, nika:n tehwa:n tik..., tikuah n' ayohtsí:n *solamente** tatsope:li:l ika pane:lah.
<Sync time="2382.105"/>
Ika pane:lah *o** ika, ika tsope:lik, *pues**.
<Sync time="2386.177"/>
Ayoh yehwa yo:n tikuah tehwa:n.
<Sync time="2388.887"/>
Wa:n i:n ayohwach, ayohwach kikuih para tapalo:l.
<Sync time="2394.948"/>
*En v..., en v...**, para ton..., para..., para a:mo kikuiskeh ne:n a:ko:lin, tehwa:n tikiliah *ajonjolí**,
<Sync time="2401.105"/>
kikuih yehwa n' ayohwach.
<Sync time="2402.941"/>
Ayohwach iteyo.
<Sync time="2404.44"/>
Yehwa yo:n kikuih para 'kue:choliah,
<Sync time="2406.385"/>
kikue:choliah, *este**, kiltsí:n, emo:ltsí:n,
<Sync time="2409.513"/>
*o** ta:lkamohtsí:n, okseki tapalo:ltsí:n. Yehwa ya n...,
<Sync time="2413.082"/>
*o** piotsi:n. Komo kichihchi:wkeh se: piotsi:n
<Sync time="2416.077"/>
kikue:choliah yehwa n' ayohwach.
<Sync time="2418.038"/>
*En vez de** a:ko:lin yehwa yo:n kikuih tehwa:n nika:n.
<Sync time="2420.895"/>
No: ahwiya:k kualtsi:n, we:lik.
<Sync time="2422.792"/>
Mm. A:mo n'mati, ¿oksé: talna:miki:lis tikpia?
</Turn>
<Turn speaker="spk1" startTime="2427.51" endTime="2430.352">
<Sync time="2427.51"/>
Yehwa sah.
</Turn>
<Turn speaker="spk2" startTime="2430.352" endTime="2437.352">
<Sync time="2430.352"/>
¿Yehwa sah? *Bueno**.
</Turn>
</Section>
</Episode>
</Trans>